Yazd?r

Kuartz ve feldspat de?irmenlerinde ?al??anlarda silikoz s?kl??? ve silikoz ile ili?kili fakt?rler

Ay?e ?ZT?RK1, Arif Hikmet ?IMRIN2, Mahmut T?R1, Rana G?VEN3

1 T.C. ?al??ma ve Sosyal G?venlik Bakanl???, ???i Sa?l??? ve G?venli?i Genel M?d?rl???,

B?lge Laboratuvar? ?efli?i, ?zmir,

2 Dokuz Eyl?l ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, ?zmir,

3 T.C. ?al??ma ve Sosyal G?venlik Bakanl???, ???i Sa?l??? ve G?venli?i Genel M?d?rl???, Ankara.

?ZET

Kuartz ve feldspat de?irmenlerinde ?al??anlarda silikoz s?kl??? ve silikoz ile ili?kili fakt?rler

Giri?: T?rkiye'de meslek hastal?klar?n?n yasal olarak tan?m ve tan?s?ndaki sorunlar, meslek hastal?klar?n?n tan?s?n? ve ilgili taraflar?n bilgilendirilmesini ?nemli k?lmaktad?r. Bu nedenle ?lkemizdeki en b?y?k kuartz ve feldspat havzalar?ndan olan ?ine il?esindeki kuartz de?irmenlerinde ?al??anlarda silikoz s?kl???n? ortaya ??karmak, ?al??ma ko?ullar?n? belirlemek, ?al??anlar?n bilgilendirilmesi ve i? ko?ullar?n?n d?zeltilmesini sa?lamak amac?yla ?al??ma planland?.

Materyal ve Metod: 2004 y?l?nda ?ine y?resindeki toplam 10 kuartz ocak ve de?irmenindeki 592 ?al??an?n de?erlendirilmesi hedeflendi. Ki?isel bilgiler ve i? ile ili?kili sorular i?eren yap?land?r?lm?? anket uyguland?. Son alt? ay i?erisinde elde edilen standart posteroanterior akci?er grafileri Uluslararas? ?al??ma ?rg?t? (ILO) 1980 standartlar?na g?re de?erlendirildi. ??letmelerde silikoz a??s?ndan risk olu?turan birimlerde i? yeri ortam?ndaki toz konsantrasyonu ile solunabilir toz konsantrasyonu ?l??ld?.

Bulgular: ?al??anlar?n ortalama ya?lar? 31.8 ? 8.26 y?l idi ve %71.7'si sigara i?iyordu. ?al??anlar?n %80.5'i ?al??t?klar? i?te be? y?l ve daha az ?al??m??t?; sadece %4.2'si de i? yerinde ≥ 10 y?l ?al??m??t?. Toz ?l??mleri sonucuna g?re ?? i? yerinde k?r?c?, paketleme, torbalama b?l?mlerinde e?ik s?n?r de?erin a??ld??? g?r?ld?. Silikoz s?kl??? %23.7 olarak hesapland?.

Sonu?: Bu ?al??mada, pn?mokonyoz s?kl???n? benzer i? yerlerinde yap?lan ?nceki ?al??malardaki gibi y?ksek d?zeylerde saptad?k. S?k i? yeri de?i?tirme nedeniyle toza maruziyetin k?m?latif etkisini ortaya koymak m?mk?n olmasa da olgular?n benzer i?te ?al??ma s?kl???n?n y?ksekli?i bu i? yerlerindeki silikoz riskinin anlaml? d?zeyde oldu?unu desteklemi?tir. ?al??anlar ve i? sa?l??? ve g?venli?i sorumlular? bilgilendirilerek i? yerleri izleme al?nm??t?r.

Anahtar Kelimeler: Mesleksel akci?er hastal???, mesleksel maruziyet, silika, pn?mokonyoz.

SUMMARY

Prevalence of silicosis among employees in feldspat and quartz mills and associated factors with silicosis

Ay?e ?ZT?RK1, Arif Hikmet ?IMRIN2, Mahmut T?R1, Rana G?VEN3

1 Republic of Turkey Ministry of Labor and Social Security Occupational Health and Safety, General Manager,

District Chief of Laboratory, Izmir, Turkey,

2 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Dokuz Eylul University, Izmir, Turkey,

3 Republic of Turkey Ministry of Labor and Social Security Occupational Health and Safety, General Manager,

Ankara, Turkey

Introduction: Problems in legal definition and diagnosis of occupational diseases in Turkey makes the diagnosis of these diseases and informing the parties important. For this purpose, this study was planned to elicit the frequency of silicosis in quartz mill workers in Cine which is one of the largest quartz and feldspat areas, and to detect the working conditions, to inform the workers to improve the working conditions. The aim was to evaluate 592 workers in 10 quartz mill and mines around Cine in 2004.

Materials and Methods: A structured questionnaire including personal information and work-related questions was applied. Standards chest X-rays taken in the last six months were evaluated according to International Labour Organization (ILO) 1980 standards. Dust concentration and respirable dust concentration in the work place were measured in enterprises.

Results: The mean age of the workers was 31.8 ? 8.26 years and 71.7% was smoker. Duration of working was ≤ 5 years in 80.5% and ≥ 10 years in only 4.2%. According to the results of dust measurements, threshold value was found to be exceeded in chopping, packaging and bagging parts of three workplaces. Frequency of silicosis was calculated to be 23.7%.

Conclusion: Frequency of pneumoconiosis was found to be high like previous studies carried out in similar workplaces in this study. Although it was impossible to put forward the cumulative effect of dust exposure because of frequent altering in workplace, the high frequency of working in similar workplaces among the cases supported the significant risk of silicosis in these enterprises. The workplaces were observed after the workers and persons responsible from occupational health and safety.

Key Words: Occupational lung disease, occupational exposure, silica, pneumoconiosis.

Geli? Tarihi/Received: 18/04/2012 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 16/05/2012

G?R??

End?strile?mi? ?lkelerde 1990'l? y?llar?n ba??ndan itibaren etkin toz kontrol? ?nlemlerinin uygulanmaya konulmas?yla silikoz bir meslek hastal??? olarak ?nemini yitirmi?tir (1,2). 2001 istatistiklerine g?re Avrupa Birli?i ?lkelerinde 31.945 meslek hastal??? olgusunun 485'i silikozdur (3). Geli?mekte olan ?lkelerde ise silikoz ve pn?mokonyoz prevalans? y?ksek risk ta??yan sekt?rlerde %30-50 aras?ndad?r (4).

T?rkiye'de 2002 y?l?nda madencilik ve ta? ocak??l??? sekt?r?nde toplam 1809 i?letmede 80.341 i??i ?al??maktad?r (5). K?m?r, k?m?r d??? madencilik, ta?, kil, kum vb. imalat sekt?r?nde toplam 179 meslek hastal???na sahip olgunun 174'? k?m?r madencili?inden gelmektedir (6).

T?rkiye ?statistik Kurumu 2008 y?l?nda yay?nlad???, ?? Kazalar? ve ??e Ba?l? Sa?l?k Problemleri ara?t?rmas?nda, T?rkiye'de 862 bin i??i meslek hastal???na yakaland???n? kendisi beyan etmi?tir (7). ?al??anlar?n meslek hastal?klar?na yakalanma oran? %3.7 gibi y?ksek bir orandad?r. ?al??ma Bakanl??? verilerine g?re ise 2006 y?l?nda 7.8 milyon i??i aras?nda meslek hastal???na yakalanan i??i say?s? ise sadece 564, 2010 y?l?nda 533't?r (8). 2006 y?l?nda T?rkiye Metal Sanayicileri Sendikas? verilerine g?re 107 bin i??iden sadece 15 i??i meslek hastal???na yakalanm??, 2010 y?l?nda ise 11 d?zeyinde kalm??t?r (9,10).

Sosyal G?venlik Kurumu istatistiklerine g?re, 2010 y?l?nda maden ??karma i?lerinde ?al??anlarda 166, metal i?lemede ?al??anlarda 70 ki?ide meslek hastal??? saptan?rken, 99 olguda silikoz tan?s? vard?r (11). Di?er yandan ?lkemizdeki ?? meslek hastal?klar? hastanesinde toplam meslek hastal??? say?s? hem 2007 hem de 2008 y?llar?nda 3500 d?zeyindedir (12). Bu farkl?l?klar T?rkiye'de meslek hastal?klar?n?n yasal olarak tan?mlanma ve tan?s?nda sorunlar oldu?unu vurgulamaktad?r.

Mevcut bilgilerdeki ?eli?ki ve k?s?tl?l?k nedeniyle ?lkemizde meslek hastal?klar? s?kl???n? sa?l?kl? olarak ortaya ??karacak ?al??malar?n y?r?t?lmesi kadar konuyla ilgili t?m taraflar?n bilgilendirilmesi ve ?al??anlar? bu hastal?klarla ilgili risklerden koruyacak ?nlemlerin al?nmas? b?y?k ?nem ta??maktad?r. Bu nedenle ?lkemizdeki en b?y?k kuartz ve feldspat havzalar?ndan birisi olan Ayd?n ?li ?ine il?esindeki kuartz de?irmenlerinde ?al??anlarda silikoz s?kl???n? ortaya ??karmak, ?al??ma ko?ullar?n? belirlemek ve elde edilecek veriler ?????nda ?al??anlar?n bilgilendirilmesi ve i? ko?ullar?n?n d?zeltilmesini sa?lamak, ilgili taraflarla kamuoyunu bu konuda bilgilendirmek ve e?itmek amac?yla ?al??ma planland?.

MATERYAL ve METOD

?al??ma 2004 y?l? i?erisinde T.C. ?al??ma ve Sosyal G?venlik Bakanl??? ???i Sa?l??? G?venli?i Genel M?d?rl??? ile Dokuz Eyl?l ?niversitesi T?p Fak?ltesi Rekt?rl???n?n i? birli?i ile ger?ekle?tirildi. Kesitsel ve analitik bir ?al??ma olup, ara?t?rma evrenini Ayd?n/?ine y?resinde bulunan kuartz ocak ve de?irmenlerinde ?al??anlar olu?turdu. B?lge ?al??ma M?d?rl??? kay?tlar? ve y?rede yap?lan alan ?al??mas?yla toplam 10 i?letmede 592 ?al??an oldu?u saptand?.

?al??anlar s?zel olarak bilgilendirildiler ve kat?lmalar? i?in s?zel onaylar? al?nd?. Olgulara ki?isel bilgiler, i? yeri ve i? ?yk?s?ne y?nelik sorular i?eren yap?land?r?lm?? anket y?z y?ze g?r??me y?ntemiyle uyguland?. Birlikte ?al??anlar?n son alt? ay i?erisinde i? yerinde elde edilen standart postero anterior akci?er grafileri elde edildi.

Grafiler Uluslararas? ?al??ma ?rg?t? (ILO) 1980 standartlar?na g?re iki sertifikal? okuyucu taraf?ndan ayr? ayr? de?erlendirildi (13). G?r?? ayr?l??? olan grafiler daha sonra iki okuyucu taraf?ndan birlikte de?erlendirildi. G?r?? birli?ine ula??lan ve prof?zyonu 1/0 ve ?zerinde olan pn?mokonyoz ile uyumlu opasiteler silikozla uyumlu olarak de?erlendirildi.

Ara?t?rma d?nemi i?erisinde i?letmelerde silikoz a??s?ndan risk olu?turan birimler saptanarak bu b?l?mlerde Casella 113A toz toplama cihaz?yla i? yeri ortam?ndaki toz konsantrasyonu ve Casella AFC 123 ki?isel toz toplama cihaz?yla solunabilir toz konsantrasyonu ?l??m? i?in ?rnekler al?nd?. Toz konsantrasyonu gravimetrik y?ntemle hesapland?. Toz i?eri?inin solunabilir kristal yap?daki silisyum dioksit oran? ise IR spektrofotometrik analiz y?ntemiyle yap?ld?.

Ortam toz konsantrasyonu e?ik s?n?r de?erleri Maden ve Ta? Ocaklar? ??letmelerinde ve T?nel Yap?m?nda Tozla M?cadeleyle ilgili Y?netmeli?in 16. maddesine g?re, ortam havas?nda kristal yap?da SiO2 i?eri?i %5'ten fazla olan solunabilir tozlar?n e?ik s?n?r de?erleri (ESD) a?a??daki e?itlik yard?m?yla hesapland?; ESD (mg/m3) = 25/%SiO2. Kristal yap?da SiO2 i?eri?i %5'ten az oldu?u takdirde ESD 5 mg/m3 olarak kabul edildi.

?statistiksel analiz i?in SPSS 11.0 istatistik program? kullan?ld?. Silikozu etkileyen etmenlerin (ya?, ?al??ma s?resi, ortam toz skalas?) etkisini ara?t?rmak i?in ki-kare testi kullan?ld?. ?statistiksel anlaml?l?k d?zeyi p< 0.05 kabul edildi. Kad?n olgular ?ok az say?da olmalar? ve silikoz i?in d???k riskli ortamda bulunmalar? nedeniyle istatistiksel analizin d???nda tutuldular.

BULGULAR

Kuartz ve feldspat k?rma, ???tme ve safla?t?rma i?lemleri yap?lan 10 i?letme saptand?. ?? yerlerinde 3-324 aras?nda i??i ?al??t???, toplam ?al??an say?s?n?n 592 oldu?u hesapland?. Ara?t?rmada 509 i??iye anket uyguland? (anket i?in ula?ma oran? %85.9). Olgular?n 519'unun akci?er grafileri elde edildi (akci?er grafileri i?in ula?ma oran? %87.6). ?al??anlardan 500'?n?n anketi de?erlendirilmeye uygun bulundu. Hem akci?er grafisi hem de anket formu bulunan 350 ?al??an?n verileri analiz edildi.

?al??anlar?n ortalama ya?lar? 31.8 ? 8.26 y?l (ortanca 30, en k???k 17, en b?y?k 60) olarak bulundu. Olgular?n %71.7'si sigara i?en, %28.0'? sigara i?meyen idi. T?ketilen sigara miktar?na g?re; < 5 paket y?l i?en %38.5, 5-25 paket y?l i?en %54.1, ≥ 25 paket y?l i?en %7.4 idi. Ara?t?rmaya kat?lan olgular?n sosyodemografik ?zellikleri Tablo 1'de verildi.


Tablo 1

?? ve i? yerine ait veriler dikkate al?nd???nda; 206 ?al??an?n (%41) yap?lan i? ve kullan?lan malzeme ile ilgili e?itim almad???, %84.1'inin koruyucu malzeme kullanmad??? ??renildi. Olgular?n %91.2'si g?nde sekiz saat ?al??t???n?, %88.8'i ise haftan?n alt? g?n? ?al??t???n? bildirdi.

?? yeri ortam?nda silikoz y?n?nden sadece kuartz ve feldspat maruziyet riski s?z konusuydu. Olgular?n yakla??k %90'? ?retim s?recinde yer al?yordu. Bu olgular?n y?ksek oranda tozla kar??la?ma riski y?ksek alanlarda ?al??anlar? kapsad??? g?r?ld? (Tablo 2).


Tablo 2

Olgular?n son ?al??t?klar? i?te ?al??ma s?relerine bak?ld???nda, bir y?l ve daha az ?al??anlar %38.4 idi. Bir ba?ka deyi?le ?al??anlar?n %80.5'inin ?al??t?klar? i?te be? y?l ve daha az ?al??t?klar? saptand?. ?al??anlar?n %25.5'i bu i? yerinden ?nce de benzer i? yerlerinde ?al??m??lard?. ?? saatleri d???nda ?ift?ilik, hayvanc?l?k gibi tar?msal aktivitelerini s?rd?ren k?y k?kenli ?al??an oran? %30 idi.

?? yerlerinde ger?ekle?tirilen solunabilir toz konsantrasyonu ?l??m sonu?lar?na g?re, elde edilen de?erlerin genellikle yasal e?ik s?n?r de?erlerin alt?nda oldu?u g?r?ld?. Toz ?l??mleri sonucuna g?re 3, 7 ve 10. i? yerlerinde birer noktada e?ik s?n?r de?erin a??ld??? g?r?ld?. Bu noktalar?n k?r?c?, paketleme ve torbalama b?l?mleri oldu?u saptand?.

Elde edilen 519 akci?er grafisinin 71 (%11.4)'i ILO standard?na g?re de?erlendirilemeyecek kadar k?t? kalitede idi. Y?z ?? olguda silikoz ile uyumlu de?i?iklikler saptand?. De?erlendirilebilir 448 akci?er grafisi dikkate al?nd???nda silikoz s?kl??? %23.0 olarak hesapland?.

Silikoz ile ili?kili istatistiksel de?erlendirmeye anketi ve akci?er grafisi olan erkek i??iler al?nd?. Kad?n olgular ?ok az say?da ve silikoz riski olmayan g?revlerde olmalar? nedeniyle de?erlendirme d??? b?rak?ld?. Silikozu etkileyen etmenleri de?erlendirmek amac?yla anketi ve akci?er grafisi olmayan i??iler ??kar?ld?ktan sonra ILO s?n?flamas?na g?re akci?er grafileri de?erlendirildi?inde 83 olguda (%23.7) silikoz ile uyumlu lezyon oldu?u belirlendi.

Silikoz ile uyumlu de?i?ikliklerin olgular?n ya?lar?na, ?al??ma yerlerine, son ?al??t?klar? i? ve benzer i?lerdeki toplam ?al??ma s?resine g?re da??l?m? Tablo 3'te verildi. Hem ?retim hem de mekanik i?lerde ?al??anlarda silikoz saptand?. ?al??anlar?n ?retim b?l?m? olarak bilinen de?irmen, k?r?c?, elek vb. toz yo?unlu?unun fazla oldu?u b?l?mlerde ?al??mas?yla mekanik ve di?er b?l?mlerde ?al??mas? aras?nda silikoz g?r?lmesi a??s?ndan istatistiksel olarak anlaml? bir fark?n olmad??? saptand?. Son ?al??t?klar? i? yerinde ?al??anlar?n kuartz ile kar??la?ma s?resi ≤ 10 y?l olan i??ilerde silikoz %24.2, > 10 y?l ?al??an i??ilerde ise %15.8 oran?nda bulundu. Kuartz ocak ve de?irmenlerinde toplam ?al??ma s?resi ≤ 10 y?l olan i??ilerde silikoz %23.8, > 10 y?l olan i??ilerde ise %23.1 oran?nda bulundu. ?al??anlar?n genellikle k?sa s?reli ve s?k aral?klarla i? de?i?tirdikleri g?zlendi. ≤ 10 y?l ?al??ma ile > 10 y?l ?al??man?n silikoz g?r?lme s?kl??? a??s?ndan istatistiksel olarak anlaml? bir fark olu?turmad??? g?r?ld?.


Tablo 3

Silikoz ile uyumlu radyolojik de?i?ikliklerin ≤ 10 y?l ?al??an olgularda daha fazla g?r?lmesinin, silikoz riski olan i?lerde daha ?nce ?al??mayla ili?kili olabilece?ini d???nd?rd?. Ancak ?al??anlar?n sadece %4.2'sinin ≥ 10 y?l ?al??t??? dikkate al?nd???nda, i? yerlerinde s?k i??i de?i?tirmenin de silikoz olan olgular?n i?ten ??kar?lm?? olabileceklerini d???nd?rd? (Tablo 3).

TARTI?MA

?lkemizde 100 bine yak?n ki?inin ?al??t??? bilinen madencilik ve ta? ocak??l??? sekt?r?nde resmen kesinle?mi? meslek hastal??? say?s? 200'?n alt?ndad?r (4,5). ?lkemizdeki en b?y?k kuartz ve feldspat havzas?nda de?erlendirilen olgular?n %23'?nde silikoz ile uyumlu radyolojik de?i?ikliklerin saptanm?? olmas? ?nemlidir ve ?zerinde durulmas?n? gerektirir.

Genel olarak end?strile?mi? ?lkelerde 1990'l? y?llar?n ba??ndan itibaren riskli i? alanlar?nda etkin toz kontrol? ?nlemlerinin uygulanmaya ba?lanmas?yla silikoz bir meslek hastal??? olarak ?nemini yitirmi?tir (1,2). Ger?ekten, 2001 y?l?nda Avrupa Birli?ine ?ye 12 ?lkede 31.945 meslek hastal??? olgusu i?inde 485'i silikozdur (3). Kristal formdaki silikan?n ?ok de?i?ik sekt?rlerde yayg?n kullan?m?, i?in ?zellikleri ve teknolojik fakt?rlere ba?l? olarak silikoz riskini de etkiler. ?rne?in; ta? i??ilerinde silikoz riski %1.9-6.5 aras?nda saptan?rken, en riskli i?lem olan kumlamac?l?k yapanlarda silikoz s?kl??? %30'un ?zerinde bulunmu?tur (14,15).

Di?er yandan Amerika Birle?ik Devletleri'nde 1985-1995 d?neminde kesinle?mi? 577 silikoz olgusunun sadece %2.4'?n?n petrol d??? madencilik sekt?r?nden geldi?i bildirilmi?tir (2). Bu ?al??mada olgular?n ?nemli b?l?m? metal end?strisiyle ilgilidir. Halbuki ?al??mam?z direkt olarak silika ve silika i?eren feldspat madencili?i ile ili?kilidir. Bu bilgilerden yola ??karak ?lkemizin kendine ?zg? kaynaklar? ve end?striyel ?ncelikleriyle silikoz riski a??s?ndan farkl?l?klar olabilece?i ak?lda tutulmal?d?r. ?ine ve ?evresindeki i?letmelerin bir b?l?m?n? de kapsayan ?nceki bir ?al??mada kuartz de?irmeni i??ilerinde silikoz s?kl??? %15 olarak bulunmu?tur (16). Ankara'da ta? ve kum ocaklar?nda ?al??anlarda pn?mokonyoz ile uyumlu bulgu s?kl??? %22.6 idi (17). Ege B?lgesindeki iki ayr? seramik fabrikas? ?al??anlar?nda silikoz s?kl??? s?ras?yla %6.0 ve %6.5, kumlamac?larda %36.4 oran?nda saptanm??t?r (15,18,19). T?m bu veriler dikkate al?narak ?lkemizde kuartz i?eren maddelerin kullan?ld??? de?i?ik sekt?rlerde silikoz olu?mas? i?in ko?ullar?n uygun oldu?undan bahsedilebilir. Bu yarg?n?n ger?ek oldu?u da 2005 y?l? i?erisinde bildirilen hatta silikoz nedeniyle ?l?m?n ger?ekle?ti?i d?rt tekstil kumlama i??isinin varl???d?r (20,21). Daha sonra bu i? kolunda bir silikoz epidemisinden bahsedilmi?tir (22).

?al??mam?zda de?erlendirilen ?al??anlar ?nceki ?al??malardaki gibi gen? ya? grubundad?r. Sigara her zamanki gibi y?ksek oranda kullan?lmaktad?r. ?al??anlar?n ?nemli ?l??de daha ?nce de ayn? sekt?rde ?al??m?? olmalar?, ?al??anlar?n sa?l???n? izlemede i?e giri? ve periyodik sa?l?k de?erlendirmelerinin ?nemini ortaya koymaktad?r. Ayn? zamanda ?al??anlar?n yar?ya yak?n? bir y?l ya da daha k?sa s?redir i? yerinde ?al??maktad?r. Bu durum ?retim art??? nedeniyle i??i istihdam?ndaki artmayla ili?kili olabilece?i gibi, ?al??anlar?n ?ok s?k i? de?i?tirmeleriyle de ili?kili olabilir. Be? y?l ve ?zerinde ?al??an say?s?n?n azl??? da s?k i??i de?i?tirmenin bir g?stergesi olabilir. ???i de?i?tirme y?netsel sebeplerle olabilece?i gibi sa?l?ks?zl?k nedeniyle ?al??anlar?n i?ten ayr?lmas? da s?z konusu olabilir.

?? yeri ortam?nda yap?lan ?l??mlerde paketleme, torbalama ve ta??ma gibi i?lemler s?ras?nda y?ksek solunabilir toz konsantrasyonlar?n?n saptanm?? olmas?, i?letmedeki ?al??ma alanlar?n?n hepsinin silikoz riski a??s?ndan dikkate al?nmas? gerekti?ini d???nd?rmektedir.

Silikoz ile ilgili de?erlendirmede akci?er grafilerinin %10'unun okunamaz kalitede olmas? periyodik muayenede ciddi ekonomik kayb?n yan? s?ra, ?al??anlar?n sa?l???n?n yeterince de?erlendirilememesine neden olmu?tur. Kald? ki, de?erlendirilen grafilerin rutin periyodik de?erlendirme raporlar?nda hemen tamam?n?n normal grafi olarak yorumlanm?? olmas? da ayr?ca dikkate al?nmal?, do?ru, g?venilir ve ILO s?n?flamas?na g?re radyolojik de?erlendirmenin yolu a??lmal?d?r.

De?erlendirilen i? yerlerindeki ?al??anlar?n %23'?nde silikoz ile uyumlu de?i?iklikler saptanm??t?r. ???i say?s? az olan i?letmelerde ?al??anlarda silikoz s?kl???n?n daha y?ksek olmas? dikkat ?ekici bulunmu?tur. Bu durum b?y?k i?letmelerde i? sa?l??? hizmetlerinin ula??labilir ve daha nitelikli olmas?, i??i say?s?n?n azalmas?yla hizmet niteli?inin d??mesiyle a??klanabilir. Her ya? grubunda hem ?retim hem de mekanik i?lerde ?al??anlarda silikoz g?r?lmektedir. Silikoz ile uyumlu radyolojik de?i?ikliklerin 10 y?l ve alt?nda ?al??an olgularda daha fazla g?r?lmesi ?nceki silikoz riski olan i?lerde ?al??makla ili?kili gibi g?r?nse de temel sebep, i? yerinde ?al??anlar?n sadece %4.2'sinin 10 y?l ve ?zerinde ?al??t?klar? dikkate al?nd???nda, uzun s?re ?al??mama nedeniyle silikoz olan olgular?n i?ten ??km?? olma olas?l???d?r.

?al??mam?z?n k?s?tl?l?klar?;

a. T?m ?al??anlara anket uygulanamamas? ve akci?er grafilerinin elde edilememesi,

b. ??letmelerin tamam?nda tan?mlanan g?revlerin hepsinde ayr? ayr? toz ?l??mlerinin yap?lmam?? olmas?,

c. Kesitsel bir ?al??ma olmas?d?r.

Ancak elde edilen bilgiler ?????nda i? yerlerinde saptanan toz kaynaklar?nda toz kontrol? i?in gerekli teknik d?zeltmeler, t?m ?al??ma alanlar?nda d?zenli toz izlem standartlar?yla d?zenli ve bilin?li sa?l?k izlem ko?ullar?n?n olu?turulmas?n?n zorunlulu?u oldu?u ortaya ??km??t?r. Bu amaca y?nelik olarak i?letmelerin i? sa?l??? ve g?venli?i kurulu ?yelerine ?al??ma sonu?lar? hakk?nda genel bilgi verilmi?, mevcut tablo ortaya konulmu?tur. ?? ko?ullar? ve ?al??anlar?n periyodik izlemiyle ili?kili d?zenlemeler yap?lmas? i?in gerekli i?lemler ger?ekle?tirilmi?, i? yerlerinin uygulamalar? izleme al?nm??t?r. ?al??anlar?n e?itimi planlanm??t?r.

TE?EKK?R

Bu ara?t?rma, ?al??ma ve Sosyal G?venlik Bakanl???'n?n ???i ?cretlerinden Kesilen Paralar? Kullanmaya Yetkili Kurulun 29/01/2003 tarihli karar? ve 28/08/2003 tarih ve 1991 say?l? makam onay? ile ger?ekle?tirilmi?tir.

?IKAR ?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Minter SG. The changing face of respiratory illness. Occupational Hazards 1995; 57: 43-4.
  2. Rosenman KD, Reilly MJ, Kalnowski DJ, Watt FJ. Silicosis in the 1990s. Chest 1997; 111: 779-86.
    [?zet]
  3. Karjalainen A, Niederlaender E. Les maladies professionnelles en Europe 2001. Eurostat, Statistiques en bref. 15/2004, Publication number: 3. Bruxelles, 2004.
  4. http://www.who.int/occupational_health/publications/newsletter/gohnet12e.pdf
  5. Devlet ?statistik Enstit?s?. Genel End?stri ve ?? yeri Say?lar?, 2002. Yay?n No: 2, Ankara, 2003.
  6. T.C. ?al??ma ve Sosyal G?venlik Bakanl???, Sosyal Sigortalar Kurumu, 2002 ?statistik Y?ll???. Yay?n No: 653, 2002.
  7. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=3916
  8. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler/
  9. http://www.mess.org.tr/html/yayinlarimiz/html/ikmhi_06.pdf
  10. http://www.mess.org.tr/ti.asp?eid=4307&icid=0
  11. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler/sgk_istatistik_yilliklari
  12. http://www.tepav.org.tr/upload/files/1279030826-2.Madenlerde_Yasanan_Is_Kazalari_ve_Sonuclari_Uzerine_Bir_Degerlendirme.pdf
  13. Guidelines for the use of ILO International Classification of Radiographs of Pneumoconiosis Revised Edition, Safety and Health Series, Genova 22, 1-7 (1980).
  14. Suhr H, Bang B, Moen BE. Respiratory health among quartz-exposed slate workers-a problem even today. Occup Med 2003; 53: 406-7. [?zet] [PDF]
  15. Sevinc C, Cimrin AH, Manisali M, Yalcin E, Alkan Y. Sandblasting under uncontrolled and primitive cionditions in Turkey. J Occup Health 2003; 45: 66-9. [PDF]
  16. ?ener S, Alkan Y, U?an ES, T?r M, ?ak?r ?, ??mr?n AH, Akko?lu A. Kuvars de?irmeni i??ilerinde silikozis. Milli Prod?ktivite Merkezi 4. Ergonomi Kongre Kitab?, 1993; 509: 355-60.
  17. Karada? ?K, Akkurt ?, ?nal B, Alt?n?rs M, Bilir N, Ersoy N, et al. Silicosis and respiratory findings in quarry workers. Tuberk Toraks 2001; 49: 73-80. [?zet] [PDF]
  18. ??mr?n AH, Sevin? C, K?yak F, Ceylan E, Kurtar N, ?til O, et al. Respiratory findings and frequency of silicosis in a ceramic factory workers. Tuberk Toraks 1999; 47: 456-62. [?zet] [PDF]
  19. Sakar A, Kaya E, Celik P, Gencer N, Temel O, Yaman N, et al. Evaluation of silicosis in ceramic workers. Tuberk Toraks 2005; 53: 148-55. [?zet] [PDF]
  20. Akg?n M, G?rg?ner M, Mekal M, T?rky?lmaz A, Erdo?an F, Saglam L, et al. Silicosis caused by sandblasting of jeans in Turkey. A report of two concomitant cases. J Occup Health 2005; 47: 346-9.
    [PDF]
  21. Gur A, Kiyik M, Kilic L, Bakan ND, Ozkan G. Silicosis in denim sandblasting textile workers (two case reports). Eur Respir J 2005; (Suppl): 147. [?zet]
  22. Akgun M, Araz O, Akkurt I, Eroglu A, Alper F, Saglam L, et al. An epidemic of silicosis among former denim sandblasters. Eur Respir J 2008; 32: 1295-303. [?zet] [Tam Metin] [PDF]

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Arif Hikmet ?IMRIN,

Dokuz Eyl?l ?niversitesi T?p Fak?ltesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

35340, ?nciralt?,

?ZM?R - TURKEY

e-mail: acimrin@deu.edu.tr

Yazd?r