LETTER TO THE EDITOR
Doi: 10.5578/tt.34243
Tuberk Toraks 2017;65(1):66-68
"Severe Respiratory Insufficiency (SRI)"
anketinin T?rk?eye ?evirisi ve
transk?lt?rel adaptasyonu
Beg?m ERGAN1, G?l DABAK2, ?mer ŞENBAKLAVACI2, Selen USLU3, Wolfram WINDISCH4
1 Dokuz Eyl?l ?niversitesi Tıp Fak?ltesi, G?ğ?s Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir, T?rkiye
1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Dokuz Eylul University, Izmir, Turkey
2 Acıbadem ?niversitesi Tıp Fak?ltesi, G?ğ?s Hastalıkları Anabilim Dalı, İstanbul, T?rkiye
2 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Acıbadem University, Istanbul, Turkey
3 Ordu Eğitim ve Araştırma Hastanesi, G?ğ?s Hastalıkları Kliniği, Ordu, T?rkiye
3 Clinic of Chest Diseases, Ordu Training and Research Hospital, Ordu, Turkey
4 Witten Herdecke ?niversitesi, G?ğ?s Hastalıkları Anabilim Dalı, K?ln, Almanya
4 Department of Chest Diseases, Witten Herdecke University, K?ln, Germany
G?n?m?zde sağlık alanındaki etkin tanı ve tedavi yaklaşımları ile kronik hastalıklarda yaşam s?resi uzamış ve hastalık y?kleri artmıştır (1). Kronik hastalıkların değerlendirilmesinde ?nemli basamaklardan biri de hayat kalitesinin değerlendirmesidir (2). Bu nedenle bir ?ok hastalık ?zelinde hayat kalitesi anketleri oluşturulmuştur. Anketler ?ok y?nl? olarak hastaların değerlendirilmesine, hastalığın hastanın yaşamı ?zerinde yarattığı y?k? değerlendirebilmesine olanak tanır. Ek olarak uygulanan tedavilerin etkinliğini değerlendirmek amacı ile bir ?l??t olarak da kullanılmaktadır.
Kronik solunum hastalıkları genellikle yavaş progresyon ile karakterize olan hastalıklardır ve s?re? i?erisinde ciddi hastalık y?k? oluşturmaktadır (1,3).? ?zellikle sağkalım s?relerinin uzaması ile başta kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH) olmak ?zere ileri evre akciğer hastalıklarına ya da akciğer dışı nedenlerle (kifoskolyoz, amyotrofik lateral skleroz, musk?ler distrofi gibi) bağlı olarak kronik solunum yetmezliği gelişimi ka?ınılmaz olmaktadır. Bu gruptaki hastalarda hastalığın ileri d?neminde medikal tedaviye ek olarak evde mekanik ventilasyon desteği uygulanması etkin girişimlerden biridir. Ancak mekanik ventilasyon desteği ile g?nl?k hayat belirgin derecede etkilenmekte ve hastalar ?oğunlukla eve bağımlı hale gelmektedir (4). Evde mekanik ventilasyon desteği alan hastalarda hayat kalitesi değerlendirmesi tedavinin monit?rizasyonu i?in muhakkak gereklidir. Bu ama?la ?eşitli anketler (Kronik solunum anketi/Chronic respiratory questionnaire, Maugeri Solunum anketi-28/Maugeri respiratory questionnaire-28, klinik KOAH anketi/Clinical COPD questionnaire gibi) kullanılmaktadır (5). Son zamanlarda solunum yetmezliği olan ve mekanik ventilat?r desteği ihtiyacı olan hastaların değerlendirmesi i?in "Severe Respiratory Insufficiency (SRI)" anketi kullanılmaya başlanmıştır (6). Diğer anketlerle karşılaştırıldığında evde mekanik ventilasyon desteği alan hastaların hayat kalitesini g?stermede daha ?st?n olabileceği bildirilmiştir (5).
?lkemizde de ?zellikle başta KOAH olmak ?zere ağır solunum yetmezliği gelişen hasta sayısı g?n ge?tik?e artmaktadır. Ancak diğer ?lkelerde uygulanan evde takip sistemlerinin hen?z ?lkemizde yeterince gelişmemiş olması nedeni ile bu hasta grubunun takibinde ?nemli sıkıntılar yaşanmakta, hastaların hayat kalitesinde belirgin etkilenme g?zlenmektedir. Bu nedenle SRI anketinin T?rk?eye kazandırılmasının ve hastalarda uygulanmasının hasta takibine ve tedavinin değerlendirilmesine ?nemli katkı sağlayacağı d?ş?n?lm?şt?r.?
SRI anketi 49 madde i?eren ve hastanın kendisinin uyguladığı, orijinal dili Almanca olan bir ankettir. Hastalar her bir maddeyi son bir haftadaki durumlarına g?re kendilerine en uygun gelen -2 ve +2 puanlık bir ?l??te g?re değerlendirerek yanıtlar. Anket 7 alandan oluşmaktadır: Solunumsal şikayetler (8 madde), fiziksel fonksiyon (6 madde), semptomlar ve uyku (7 madde), sosyal ilişkiler (6 madde), anksiyete (5 madde), psikolojik iyilik hali (9 madde) ve sosyal fonksiyonellik (8 madde). Skorlama tekrar kodlama ve y?zde değerinin hesaplanması yolu ile her bir alt grup i?in yapılır ve toplam skoru hesaplamak i?in alt skorların aritmetik ortalaması alınır. Y?ksek skor iyi hayat kalitesine işaret ederken, d?ş?k skor k?t? hayat kalitesine işaret eder.
SRI anketinin T?rk?eye kazandırılması ve k?lt?rel adaptasyonu i?in ilk olarak anketin orijinal Almanca versiyonunun T?rk?eye ?evirisi yapılmıştır. ?eviride ?eviri-geri ?eviri işlemi (translation-back translation) uygulanmıştır. İşlem Almanca ve T?rk?eyi ?ok iyi bilen ve konuşan bilingual iki uzman hekim (GD, ?Ş) tarafından paralel ve k?r y?ntem uygulanarak tamamlanmıştır. Oluşturulan t?m ?eviriler SRI anketini oluşturan yazar (WW) tarafından değerlendirilmiş ve geri ?eviri işlemi skorlanmıştır. Her bir madde orijinal ankete olan denklik a?ısından değerlendirilerek 3 kategoride sınıflandırılmıştır: Kategori A: tam denk ?eviri, kategori B: tam denk değil ya da ş?pheli kelime i?eren ?eviri, kategori C: denk değil veya kontrol edilmesi gereken ?eviri. C kategorisindeki maddeler (10/49) T?rk?e diline doğal uygunluk a?ısından iki g?ğ?s hastalıkları uzmanı hekimi (BE, SU) tarafından tekrar değerlendirilerek ve d?zeltmeler yapılarak anket son haline getirilmiştir. Etik kurul onayını takiben anketin ikinci versiyonu kronik solunum yetmezliği tanısı ile izlenmekte olan 6 hastaya pilot olarak uygulanmıştır. Hastalardan her bir madde i?in i?eriğini anlamını tarif etmeleri istemiş, anlamadıkları ya da alternatif olarak ?nerdikleri maddeleri bildirilmeleri istenmiştir. Pilot uygulama esnasında hastalardan alınan gerid?n?şler sonrası yedi maddede yeniden d?zenleme ihtiyacı gerekmiştir, iki yazar tarafından (BE, SU) anketin ???nc? ve son hali oluşturulmuştur (Tablo 1).
Pilot ?alışma ile SRI anketinin T?rk?eye ?evirisi ve transk?lt?rel adaptasyonu tamamlanmıştır. SRI-T?rk?e anketi ile evde mekanik ventilasyon desteği alan kronik solunum yetmezliği gelişmiş hastalarda hayat kalitesi değerlendirmesi yapılabilmesi m?mk?n olacaktır. T?rk?e anketin ge?erliliği ve g?venirliğinin değerlendirildiği bir ?alışma halen ?ok merkezli olarak y?r?t?lmektedir. ?alışma tamamlandıktan kısa s?re sonra anket kullanıma hazır olacak ve internette t?m kullanıcılar i?in serbest (?cretsiz) erişim sağlanacaktır.
KAYNAKLAR
- World Health Organization. Erişim tarihi: 30.10.2016. Available from: http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/estimates/en/index2.html.
- Testa MA, Simonson DC. Assesment of quality-of-life outcomes. N Engl J Med 1996;334:835-40.
- Global Alliance against Respiratory Diseases-T?rkiye. Erişim tarihi: 30.10.2016. Available from: www.gard.org.tr.
- Windisch W. Impact of home mechanical ventilation on health-related quality of life. Eur Respir J 2008;32:1328-36.
- Duiverman ML, Wempe JB, Bladder G, Kerstjens HAM, Wijkstra PJ. Health related quality of life in COPD patients with chronic respiratory failure. Eur Respir J 2008;32:379-86.
- Windisch W, Freidel K, Schucher B, Baumann H, Wibel M,? Petermann F, et al. The Severe Respiratory Insufficiency (SRI) Questionnaire: a specific measure of health-related quality of life in patients receiving home mechanical ventilation. J Clin Epidemiol 2003;56:752-9.
Yazışma Adresi (Address for Correspondence)
Dr. Beg?m ERGAN
Dokuz Eyl?l ?niversitesi Tıp Fak?ltesi,
G?ğ?s Hastalıkları Anabilim Dalı,
İZMİR - TURKEY
e-mail: begumergan@hotmail.com
Geliş Tarihi/Received: 14.11.2016 - Kabul Ediliş Tarihi/Accepted: 28.11.2015