RESEARCH ARTICLE
Doi: 10.5578/tt.20998
Tuberk Toraks 2016;64(2):119-126
Kronik obstr?ktif akciğer hastalarında beslenme durumunun belirlenmesi ve
v?cut kompozisyonu, dispne algısı, egzersiz kapasitesi, atak sayısı ile ilişkisi
Gamze AYAR KARAKO?1, Dilek ERNAM2, ?lk? AKA AKT?RK2, Selahattin ?ZTAŞ2, Erhan OĞUR2,
Feyyaz KABADAYI2
1 Artvin Devlet Hastanesi, G?ğ?s Hastalıkları Kliniği, Artvin, T?rkiye
1 Clinic of Chest Diseases, Artvin State Hospital, Artvin, Turkey
2 ?S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, G?ğ?s Hastalıkları Kliniği,
İstanbul, T?rkiye
2 Clinic of Chest Diseases, Sureyyapasa Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital,
Istanbul, Turkey
?ZET
Kronik obstr?ktif akciğer hastalarında beslenme durumunun belirlenmesi ve v?cut kompozisyonu, dispne algısı, egzersiz kapasitesi, atak sayısı ile ilişkisi
Giriş: İlerleyici kronik inflamasyon ve sık ataklarla seyreden kronik obstr?ktif akciğer hastalığı (KOAH)'na maln?trisyon sıklıkla eşlik etmekte ve hastalığın prognozunu olumsuz y?nde etkilemektedir. Bu ?alışmada; stabil KOAH olgularının mevcut beslenme durumlarının tespit edilip hastanın dispne algısı, egzersiz kapasitesi, v?cut kompozisyonu, atak sayısı ve yaşam kalitesi ile olan ilişkisinin değerlendirilmesi ama?landı.
Materyal ve Metod: KOAH tanısı sigara ?yk?s?, klinik değerlendirme ve solunum fonksiyonu testi (SFT)'nde irreversible obstr?ksiyonun g?sterilmesiyle konulmuş, 65 yaş ve ?zeri 50 KOAH olgusu ve kontrol altında hipertansiyon (HT) dışında ek hastalığı olmayan 30 kontrol olgusu olmak ?zere toplam 80 olgu ?alışmaya alındı. N?trisyonel durumu ve v?cut ağırlığını etkileyecek malignite, malabsorbsiyon, diabetes mellitus (DM), n?rolojik hastalık, renal yetmezlik ve dekompanse kardiyak hastalığı olan olgular ?alışma dışı bırakıldı. Olguların obstr?ksiyon derecesi SFT, beslenme durumu "mini nutritional assessment (MNA)" testi, dispne algısı "modified medical research council (MMRC)" dispne skalası, egzersiz kapasitesi 6 dakika y?r?me testi (6DYT) ve yaşam kalitesi "COPD assesment test (CAT)" skalası ile değerlendirildi. V?cut kompozisyon parametreleri olan v?cut yağ kitlesi (FM), yağsız v?cut kitlesi (FFM) ve FMI TANITA v?cut analiz cihazı ile ?l??ld?.
Bulgular: MNA testi sonu?larıyla; KOAH grubunda 25 (%50) hastada maln?trisyon riski saptanmazken, 19 (%38)'u maln?trisyon riski altında ve 6 (%12)'sı maln?trisyonlu olarak bulundu. Hastaların beslenme durumu bozulduk?a; hastalığın evresi, MMRC dispne skoru, CAT skoru ve 6 ay takipteki yatış sayısı artış g?stermekte; 6DYT mesafesi, v?cut kitle indeksi (VKİ) ?st orta kol ?evresi, FM ve FFM değerleri azalmaktaydı. FFM ile yatış sayısı arasında negatif, 6DYT mesafeleri arasında da pozitif y?nl? korelasyon saptandı.
Sonu?: MNA testinin KOAH'ta prognozu olumsuz etkileyen maln?trisyonu saptamada uygun olduğu; maln?trisyonlu hastaların daha y?ksek obstr?ksiyon derecesi, dispne algısı, CAT skoru ve azalmış egzersiz kapasitesi ile FFM değerlerine sahip oldukları anlaşıldı. FFM'nin egzersiz kapasitesi ve rehospitalizasyonu ?ng?ren bir parametre olduğu sonucuna varıldı.
Anahtar kelimeler: Kronik obstr?ktif akciğer hastalığı, maln?trisyon, yağsız v?cut kitlesi, 6 dakika y?r?me testi, egzersiz kapasitesi
SUMMARY
The evaluation of nutritional status of stable COPD patients and to investigate the effect of nutritional status on perception of dyspnea, exercise capacity, body composition, hospitalisation and life quality
Introduction: Malnutrition is a comorbidity oftenly seen in COPD patients who have progressive chronic inflammation and severity. In this prospective study, we aimed to determine the nutritional status of stable COPD patients and to investigate the impact of nutritional status on perception of dyspnoea, exercise capacity, body composition, hospitalisation and life quality.
Materials and Methods: COPD patients were assessed using previous smoking story, physical examination and irreversible airway obstruction. This study was done with 50 COPD patients older than 65 years of age and 30 control subjects. Exclusion criteria were also the co-existance of malignancies, malabsorbtion, DM, neurological diseases, renal failure and unstable cardiac diseases known to influence the nutritional state. The obstruction degree was evaluated by spirometry, nutritional status was classified by the MNA questionnaire, perception of dyspnoea was assessed by the MMRC scale, exercise capacity was assessed by the 6MWT, life quality was assessed by the CAT scale. Body composition parameters FM, FFM and FMI were analyzed and hospitalisations during 6 months after discharge were recorded.
Results: The COPD patients were divided into three groups as without malnutrition (n= 25,%50), under risk of malnutrition (n= 19,%38) and malnourished (n= 6,%12). The COPD severity, MMRC dyspnoea score, CAT score and hospitalisations during 6 months following were higher among the malnourished patients. On the other hand, body mass index, 6MWT results, FM and FFM were lower in malnourished patients. A positive correlation between FFM and 6MWT and a negative correlation between FFM and hospitalisation were observed.
Conclusion: MNA is a well-developed questionnaire which evaluates malnutrition in COPD patients. We determined that malnourished COPD patients have higher airway obstruction degree, perception of dyspnoea, CAT score and lower exercise capacity and FFM. FFM is an independent predictor of exercise capacity and rehospitalisation during 6 months.
Key words: COPD, malnutrition, free fat mass, 6MWT, exercise capacity
GİRİŞ
Kronik obstr?ktif akciğer hastalığı (KOAH); kilo kaybı, kas k?tlesinde azalma, azalmış fonksiyonel kapasite, anemi ve osteoporoz gibi etkilerin eşlik ettiği sistemik bir hastalıktır (1). Maln?trisyon ise; protein, vitamin ve eser elementlerde eksikliğin s?z konusu olduğu beslenme yetersizliği olarak tanımlanabilir. Kilo kaybının yanı sıra maln?trisyonun solunum sistemi, kardiyovask?ler sistem, gastrointestinal sistem, hematolojik ve imm?nolojik sistemler ?zerine olumsuz etkileri vardır.
KOAH'lı hastalarda maln?trisyon riski hastaların yarısında mevcuttur. Bu durumun başlıca nedenleri; KOAH'ta hipermetabolizma ve solunum y?k?ne bağlı artan enerji gereksiniminin solunum g??l?ğ? nedeniyle bozulan beslenme ile karşılanamamasıdır (2). KOAH'ta maln?trisyon, solunum fonksiyonlarından bağımsız olarak, protein sentezinde azalmaya yol a?arak v?cut yağ ve kas k?tlesinde azalmaya ve buna bağlı olarak solunum kaslarında fonksiyon bozukluğu yaratarak egzersiz kapasitesini sınırlar (3). KOAH'lı hastalarda kilo kaybının surveyi olumsuz etkilediği ve bu hastalarda mortalitenin arttığı uzun yıllardır bilinmektedir.
Bu ?alışmada; stabil KOAH olgularının mevcut beslenme durumlarını belirleyerek? dispne algısı, v?cut kompozisyonu, egzersiz kapasitesi, atak sayısı ve hastane yatışları ile olan ilişkisini araştırmayı ama?ladık.
MATERYAL ve METOD
?alışmaya Kasım 2012-Ekim 2013 tarihleri arasında hastanemize başvuran, klinikte yatarak tedavi g?ren ve tedavi sonrası stabilleşen 65 yaş ve ?zeri KOAH tanısı almış 50 olgu alındı. Yaklaşık olarak benzer yaş ve cinsiyete sahip 30 g?n?ll? kontrol grubuna dahil edildi. ?alışmaya başlanılmadan ?nce etik kurula başvuru yapıldı ve onay alındı. T?m katılımcılar bilgilendirilmiş onam formu ile bilgilendirilerek imzaları alındı.
?alışmaya dahil edilme kriterleri;
- 65 yaş ve ?zerinde olmak,
- GOLD rehberine g?re KOAH tanısı almış olmak,
- Kontrol altındaki hipertansiyon (HT) dışında ek hastalığı bulunmamak,
- Hastalık a?ısından stabil d?nemde olmaktı.
?alışmadan dışlanma kriterleri ise;
- Stabil durumda olmayan ve atak halinde KOAH hastalığına sahip olmak,
- N?trisyonel durumu ve v?cut ağırlığını etkileyecek hastalığı (malignite, malabsorbsiyon, kronik karaciğer hastalığı, kronik b?brek yetmezliği, endokrin bozukluk, diabetes mellitus (DB), ortopedik veya n?rolojik hastalık, aktif t?berk?loz, unstabil kardiyak hastalık ve koroner arter hastalığı) bulunmak olarak belirlendi.
?alışmaya toplam 50 KOAH hastası ile 30 kontrol olgu dahil edildi. T?m hastaların ve kontrol grubunun sosyodemografik ?zellikleri, ek hastalık ?yk?s?, sigara i?me ?zellikleri (paket/yıl), v?cut kitle indeksi (VKİ) ile ilgili bilgileri kaydedildi. KOAH grubunun ayrıca KOAH ?yk?leri, GOLD'a g?re hastalık evreleri, son bir yıl i?inde KOAH nedeniyle hastanede yatış sayıları kaydedildi.
Araştırmacı tarafından t?m olgulara solunum fonksiyon testi (SFT) (Spirolab III 3.2), egzersiz kapasitesi tayini i?in altı dakika y?r?me testi (6DYT), beslenme durumunu değerlendirmek amacıyla "mini nutritional assessment (MNA)" testi uygulandı. Teste g?re katılımcılar; "maln?trisyon riski yok", "maln?trisyon riski altında" ve "maln?trisyonlu" olarak ?? gruba ayrıldı.
V?cut kompozisyonunu belirlemek amacıyla yağlı ve yağsız v?cut kitlesi biyoelektrik impedans analizi ile ?l??ld?. Antropometrik ?l??mlerden v?cut ağırlığı, boy, VKİ, ?st-orta kol ?evresi hesaplanarak kaydedildi. "KOAH'lı olgulara ayrıca dispne değerlendirmesi i?in "Modified Medical Research Council (MMRC)" testi ve yaşam kalitesini değerlendirmek amacıyla "COPD Assessment Test (CAT)" skalası uygulandı.
?alışmaya katılan t?m olguların VKİ'leri hesaplandı. FFM (free fat mass-yağsız v?cut kitlesi), FM (fat mass-yağlı v?cut kitlesi), FMI (fat mass index - yağlı v?cut kitlesi indeksi) kapsayan v?cut kompoziyonunu belirlemek amacıyla t?m olguların ?l??mleri TANITA Body Composition Analyzer TBF-300 cihazı ile yapıldı. T?m olguların avu? i?i yukarıya bakar konumda akromiyon ve olekranon ?ıkıntılarının arasında kalan mesafenin orta noktasından ?st-orta kol ?evreleri ?l??ld?. Bu ?l??m v?cut protein kompartmanlarını yansıtmaktadır. Erkeklerde 20 cm, kadınlarda 18 cm'den az olması anormal kabul edilir.
?alışmaya katılan KOAH olguları testlerin uygulandığı ilk tarihten itibaren altı ay s?reyle, iki ayda bir olmak ?zere telefonla aranarak semptom durumları, hastaneye ve acile başvuru sayıları, hastane yatışları ve dolayısıyla izlemdeki altı ay boyunca ge?irdikleri atak sayısı s?zel ifadeleriyle ?ğrenilerek kaydedildi. Hastane kayıtları ile bu durum teyit edildi.
İstatistiksel Analiz
?alışmada elde edilen bulgular değerlendirilirken, istatistiksel analizler i?in SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 17.0 programı kullanılmıştır. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında iki grup durumunda, normal dağılım g?stermeyen parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. ?alışmada gruplar arası pozitif veya negatif korelasyon varlığını saptamak i?in Pearson Korelasyon testi uygulandı. Sonu?lar %95 g?ven aralığında anlamlılık p< 0.05 d?zeyinde değerlendirilmiştir.
BULGULAR
?alışmaya dahil edilme kriterlerine uyan 50 KOAH'lı olgu ve 30 kontrol grubu olgusu ?alışmaya alındı. KOAH'lı olguların 15 (%30)'i kadın, 35 (%70)'i erkek idi. Kontrol grubunun 14 (%46.7)'? kadın, 16 (%53.3)'sı erkek idi (p> 0.05). Grupların cinsiyet dağılımları homojen olup aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık g?zlenmedi (p> 0.05).
KOAH grubunun yaş ortalaması 72.14 ? 5.53 (65-86) iken, kontrol grubunun yaş ortalaması 58.60 ? 7.37 (50-75) yıl olarak saptandı. KOAH grubunun yaş ortalaması kontrol grubuna g?re daha y?ksek saptandı (p< 0.05). Olguların demografik ?zellikleri Tablo 1'de verilmiştir.
KOAH grubunun VKİ ortalaması (ort= 24.87) ile kontrol grubunun VKİ ortalaması (ort= 27.80) arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p< 0.05). KOAH grubunun VKİ ortalaması, kontrol grubunun VKİ ortalamasından d?ş?k bulundu.
KOAH'lı hasta grubuyla kontrol grubunun v?cut kompozisyonunu g?steren FM, FFM ve FMI parametreleri karşılaştırıldığında ise; KOAH grubunda her ?? parametrenin ortalaması kontrol grubundan d?ş?k bulunurken, FM ve FMI a?ısından istatiksel olarak anlamlı fark saptanmış fakat? FFM karşılaştırıldığında fark saptanmadı (Tablo 1).
KOAH grubunun ?st-orta kol ?evresi ortalaması (ort= 26.60) ile kontrol grubunun ?st-orta kol ?evresi ortalaması (ort= 29.26) arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p< 0.05). KOAH grubunda daha d?ş?kt?r.
Olguların altı dakika y?r?me testi performansları değerlendirildiğinde; KOAH'lı hasta grubunda toplam 9 (%18) hasta yorgunluk ve şiddetli nefes darlığı nedeniyle testi tamamlayamayarak bırakmak istemişlerdir. Bu hastalarda testi bıraktıkları andaki y?r?d?kleri mesafe kaydedildi. Kontrol grubundaki t?m olgular testi tamamlayabilmişlerdir. KOAH grubunun 6DYT (m) ortalaması (ort= 262.74 m) ile kontrol grubunun 6DYT (m) ortalaması (ort= 480.1 m) arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p< 0.05).
?alışmaya katılan t?m olgulara beslenme durumu değerlendirmek amacıyla MNA testi uygulandı. Karşılaştırmalı sonu?lar Tablo 2'de izlenmektedir.? KOAH ve kontrol grubu maln?trisyon a?ısından karşılaştırıldığında? istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık g?zlendi (p< 0.05) (Tablo 2). KOAH grubunda maln?trisyonlu ve maln?triyon riski altında olan? hasta sayısının kontrol grubuna g?re anlamlı derecede fazla olduğu saptandı.
KOAH'lı hasta grubunda MNA testi sonu?ları ile hastaların GOLD evreleri karşılaştırıldığında; maln?trisyonlu grubun Evre 3 (%33.3) ve Evre 4 (%66.6) hastalardan oluştuğu saptandı. GOLD evresi arttık?a maln?trisyon riski istatistiksel olarak anlamlı artış g?stermektedir (Tablo 3).
KOAH'lı hasta grubunda maln?trisyon riski altında ve/veya maln?trisyonlu olgularda MMRC dispne skalası istatistiksel olarak anlamlı artmaktadır (p= 0.001) (Tablo 4).
KOAH grubunda hastaların beslenme durumu ile ?st-orta kol ?evresi arasında ilişki olup olmadığına bakıldı. Maln?trisyonlu hastaların ?st-orta kol ?evresi ?l??mlerinin ortalaması d?ş?k bulunurken, maln?trisyon riski olmayanların ?st-orta kol ?evresi ortalaması daha y?ksek bulundu (Tablo 5).
KOAH'lı hasta grubunda hastanın beslenme durumu ile v?cut kompozisyonu parametreleri arasındaki ilişki değerlendirildiğinde; MNA testi ile FFM arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunurken, FM ve FMI ile arasında anlamlı fark bulunamadı. Maln?trisyonlu hastaların FFM'si daha d?ş?k, maln?trisyon riski olmayan hastaların FFM'si daha y?ksek olarak bulundu (Tablo 6).
KOAH'lı grupta hastaların KOAH atak nedeniyle hastaneye yatış sayıları maln?trisyonlu grupta istatistiksel olarak anlamlı y?ksek bulundu (p< 0.05).
6DYT(m) ile solunum fonksiyon parametreleri arasında yapılan korelasyon analizinde FEV1% ve? FVC% ile pozitif y?nl? anlamlı bir ilişki bulundu (p= 0.000). 6DYT(m) ile free fat mass arasında %63 d?zeyinde pozitif y?nl? anlamlı bir ilişki bulundu (p= 0.000). Fat mass index arasında %31 d?zeyinde negatif y?nl? anlamlı bir ilişki bulundu (p= 0.026).
KOAH'lı hasta grubunda FFM ile yatış sayısı ve ?st kol ?evresi arasında yapılan korelasyon analizinde yatış sayısı ile %43 d?zeyinde negatif y?nl? ?st kol ?evresi ile %43 d?zeyinde pozitif? y?nl? anlamlı bir ilişki bulundu (p= 0.002, p= 0.002).? ?st kol ?evresi arttık?a, FFM değeri artmakta, FFM değeri? arttık?a da hastane yatış sayısı azalmaktadır.
TARTIŞMA
Progresif kronik sistemik inflamasyonla seyreden ve sık ataklarla solunum yetmezliği tablosu oluşturabilen KOAH'a sıklıkla maln?trisyon eşlik etmektedir. Başta sigara olmak ?zere bir?ok ?evresel fakt?re karşı gelişen TNF- ve ?zellikle n?trofillerin başrol oynadığı sistemik inflamasyon, yeterli gıda alımına rağmen maln?trisyon nedeni olabilir. Bu nedenle maln?trisyon varlığı hem hastalığın progresyonunu hem de uygulanan tedavinin başarısını değerlendirmede b?y?k ?nem arz etmektedir.
KOAH'lı hastaların maln?trisyon a?ısından taranmasında bir?ok y?ntem kullanılmaktadır. ?alışmamızda beslenme durumunu MNA testi ile değerlendirdik. Maln?trisyonlu hastalarımızın t?m? GOLD evresi 3 ve 4't?. GOLD evresi arttık?a beslenme durumu bozulma g?stermekteydi. Lainscak ve arkadaşlarının 108 KOAH hastasından oluşan ?alışmalarında hastaların GOLD evresi arttık?a beslenme durumlarının k?t?leştiği g?sterilmiştir (4). ?alışmamızda da literat?re uygun olarak hastalığın şiddetinin beslenme durumu a?ısından bir risk fakt?r? olduğu bulunmuştur.
Maln?trisyon KOAH'ta k?t? prognoz ve ileri derecede hava yolu hastalığı ile beraberdir. ?alışmalarda? maln?trisyon riski olanlarda FEV1 daha d?ş?k bulunmuştur (5,6). ?alışmamızda, MNA testi sonu?ları ile FEV1% değerleri arasında pozitif y?nde anlamlı bir ilişki saptadık. Maln?trisyonlu hastaların daha d?ş?k FEV1 değerine sahip olduğu g?r?ld?.
Scichilone ve arkadaşlarının yaptığı ?alışmada; normal VKİ'ye sahip olsa da maln?trisyon riski taşıyan KOAH'lı hastalarda MMRC dispne skorları daha y?ksek bulunmuş (6). Ayrıca Lainscak ve arkadaşlarının ?alışmasında da; MMRC dispne skalası maln?trisyon riski olan hastalarda anlamlı olarak daha y?ksek bulunmuş (4). ?alışmamızda da; maln?trisyon riski taşıyan ve maln?trisyonlu olan gruplarda MMRC dispne skorları anlamlı olarak daha y?ksek bulundu.
KOAH'ta kilo kaybından ?ok kaşeksiden s?z edilebilir. Kaşekside hem VKİ, hem de FFM azalmıştır. ?zellikle KOAH alevlenmelerinde, serum leptin ve TNF- y?ksekliğine bağlı olarak VKİ, v?cut ağırlığı, yağ k?tle oranı ve deri altı kalınlığı gibi n?trisyonel parametrelerde azalmalar bildirilmiştir. KOAH'ta FFM'deki azalma, VKİ'den daha belirgindir ve mortaliteyle yakından ilişkilidir. Cano ve arkadaşlarının ?alışmasında, KOAH'lı olgularda hastalığın şiddetini belirlemede FFM ?l??m?, VKİ ?l??m?ne g?re daha daha duyarlı bulunmuştur (7). Aynı şekilde Sabino ve arkadaşları da KOAH hastaların da FFM'nin, hastalığın ciddiyetini sınıflamada ve mortaliteyi tahmin etmede VKİ'den daha yararlı olduğunu saptamışlardır (8).
Lainscak ve arkadaşlarının ?alışmasında, hastaların beslenme durumunu g?steren MNA skoru ile FM ve FFM arasında pozitif korelasyon bulunmuştur (4). ?alışmamızda; hastaların FM ve FFM değerleri ile beslenme durumlarını karşılaştırdığımızda literat?re uygun olarak, FFM'nin beslenme durumu bozulduk?a anlamlı ?l??de azaldığını ve maln?trisyonlularda en d?ş?k değerlere sahip olduğunu g?rd?k. FM ile beslenme durumunun karşılaştırılmasında ise FFM'ye benzer bir ilişki saptayamamamızı, KOAH'ta FFM kaybının FM'ye g?re daha belirgin olmasına bağladık.
Lainscak ve arkadaşlarının ?alışmasında, maln?trisyon saptanan KOAH'lı hastaların d?ş?k ?st orta kol ve baldır ?evresine sahip olduğu izlenmiştir (4). ?alışmamızda, KOAH olgularının t?m?nde ?st orta kol ve baldır ?evresi kontrol grubuna g?re anlamlı olarak d?ş?k bulundu. Literat?re uygun olarak; beslenme durumu k?t?leştik?e ?st-orta kol ?evresinde d?şme g?r?lm?ş, en d?ş?k değerler maln?trisyonlu hastalarda saptanmıştır. Ayrıca, maln?trisyonlu hastalarda d?ş?k olan FFM ile ?st-orta kol ?evresi arasında pozitif y?nl? anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Aralarındaki bu ilişki bize, KOAH'ta beslenme durumu ve maln?trisyonu ?ng?rmede FFM bakılamadığı durumlarda ?st orta kol ?evresinin yardımcı olacağını d?ş?nd?rd?.
KOAH hastalarında iskelet ve solunum kaslarındaki sistemik inflamasyona bağlı gelişen yapısal ve fonksiyonel değişiklikler sonucu kas g?c? azalır. Malnutrisyona bağlı gelişen periferik kas disfonksiyonu ve bacaklarda g??s?zl?k d?ş?k egzersiz kapasitesine belirgin olarak katkıda bulunur. ?alışmamızda, Egzersiz kapasitesi ile yaş, FEV1/FVC, FM arasında ilişki saptanmadı. Oysa ki; 6DYT ile FEV1 ve FVC y?zdeleri, FFM arasında pozitif y?nl? anlamlı korelasyon bulundu. Literat?rde pek ?ok ?alışmada 6DYT ile FEV1 ve FVC y?zdeleri arasında anlamlı pozitif y?nde korelasyon bildirilmiştir (9,10). Farklı olarak Vagagini'nin ?alışmasında; 18 KOAH'lı olgunun 6DYT mesafeleri ile FEV1 değerleri arasında anlamlı korelasyon izlenmemiş (11). Sabino ve arkadaşlarının 33 stabil KOAH'lı olgunun 6DYT mesafeleri ile FEV1/FVC, v?cut ağırlığı, VKİ ve FFM arasında anlamlı korelasyon saptanmış ve bu değişkenlerin multiple lineer regresyon analizlerine bakılarak FFM'nin y?r?me mesafesi i?in tek anlamlı bağımsız ?ng?r?c? olduğu belirtilmiştir (8). Mostert ve Celli'nin ?alışmalarında benzer bulgular elde edilmiştir (12,13). FFM'yi oluşturan ana kaynağın iskelet kas kitlesi olduğu d?ş?n?l?rse, beslenme durumu iyi olup maln?trisyon riski taşımayan hastaların daha y?ksek iskelet kas kitlesine ve dolayısıyla daha iyi egzersiz kapasitesine sahip oldukları sonucuna varılabilir.
Yapılan ?alışmalarda maln?trisyonun ve ?zellikle de FFM'nin taburculuk sonrası 6 ay i?indeki hospitalizasyonu ?ng?ren en ?nemli parametreler olduğunu belirtmişlerdir (4). ?alışmamızda; KOAH hastalarının takip eden 6 ay i?indeki acil başvuruları, atak sayıları ve hastane yatışları telefon ile aranarak ve hastane kayıtları incelenerek değerlendirildi. Yapılan karşılaştırmalarda; yatış sayısı ile yaş ve VKİ arasında bir ilişki saptanmadı. Hastalığın evresi ile yatış sayısı arasında pozitif y?nde anlamlı bir ilişki bulundu, hastalığın evresi arttık?a yatış sayısı da artmaktaydı. Beslenme durumuna g?re ise, maln?trisyonlu hastaların en fazla yatış sayısına sahip olduğu ve diğer gruplar ile arasında anlamlı fark olduğu saptandı. V?cut kompozisyon parametrelerinden FFM ile yatış sayısı arasında da negatif y?nl? anlamlı bir ilişki saptandı, FFM değeri azaldık?a yatış sayısı artmaktaydı. Literat?re uygun olarak; KOAH hastalarında yaştan ve VKİ'den bağımsız olarak maln?trisyonun ve FFM'nin 6 aylık takipteki hastane yatışlarını ?ng?rd?ğ?n? saptadık. Buradan yola ?ıkarak; klinik pratikte uygulaması v?cut kompozisyonunu değerlendirmeye g?re daha kolay bir y?ntem olan MNA testi ile maln?trisyonlu hastaların saptanabileceği ve klinisyene tekrarlayan yatışları ?ng?rmede yol g?stereceği kanısına vardık.
FFM'nin tekrarlayan yatışları ?ng?rmedeki değerinin y?ksek bulunmasına rağmen hesaplanması i?in ?zel donanım gerektirmesi nedeniyle; hem MNA testi hem de FFM ile pozitif y?nl? anlamlı korelasyon g?steren ve klinikte pratik olarak hesaplanabilirliği kolay olan ?st-orta kol ?evresinin de tekrarlayan yatışları ?ng?rmede kullanılabilirliğinin ve g?venilirliğinin araştırmaya değer olacağını d?ş?nd?k.
Sonu? olarak ?alışmamızda saptadığımız ?nemli bulgu maln?trisyon değerlendirmesinin? ve FFM'nin hastanın dispne algısını, yaşam kalitesini, egzersiz kapasitesini ve 6 aylık takibindeki rehospitalizasyonu ?ng?rmede değerli birer parametre olduklarıdır. KOAH'lı olgularda maln?trisyon saptandıktan sonraki hedef ise, hastalara n?trisyonel destek ile birlikte pulmoner rehabilitasyon uygulanması olmalıdır.
İlerleyici kronik inflamasyon ve sık ataklarla seyreden KOAH'a maln?trisyon sıklıkla eşlik etmektedir. Maln?trisyon varlığı hem hastalığın progresyonunu k?t?leştirmekte hem de yaşam kalitesi ve egzersiz kapasitesini olumsuz y?nde etkilemektedir. Bu nedenle KOAH'lı hastaların takibinde maln?trisyonun erken d?nemde saptanması ?nem arz etmektedir. KOAH'ta maln?trisyonu saptamak i?in ?eşitli y?ntem ve tetkikler kullanılmakla birlikte; ?alışmamızda kullandığımız MNA testinin literat?r bilgileri ışığında, beslenme durumunu tespit etmede klinikte uygulanabilirlik ve g?venilirlik a?ısından uygun bir y?ntem olduğunu d?ş?nmekteyiz.
V?cut kompozisyonu FM ve FFM'den oluşmakta, KOAH'ta başta sistemik inflamasyon ve ?eşitli fakt?rlere bağlı olarak değişim g?stermektedir. Yapılan ?alışmalarda, FFM'nin KOAH'ta beslenme durumu, egzersiz kapasitesi ve taburculuk sonrası hospitalizasyonu ?ng?rmede değerli bir parametre olduğu vurgulanmaktadır. ?alışmamızda da FFM; KOAH'lı hastalarda beslenme durumu k?t?leştik?e d?ş?ş g?stermiş ve FFM'si d?ş?k olan bireylerde egzersiz kapasitesinde azalma saptanmıştır. Ayrıca, FFM'nin d?ş?k olması da hastaların 6 ay takibindeki yatış sayılarının fazla oluşunu da ?ng?rmektedir.
Sonu? olarak, MNA testi KOAH'lı hastalarda beslenme durumu ve maln?trisyonu değerlendirmeye yarayan, kolay ve uygulanabilir bir testtir. MNA testi ile saptadığımız sonu?lar; hastalığın yaşam kalitesi, egzersiz kapasitesi, dispne algısı, hastalığın şiddeti, atak sayısı, rehospitalizasyon gibi bir?ok bileşenini değerlendirmede yol g?stermektedir. ?alışmamızın bir diğer ?nemli sonucu da; maln?trisyon ve FFM'nin hastanın dispne algısını, yaşam kalitesini, egzersiz kapasitesini ve 6 aylık takibindeki rehospitalizasyonu ?ng?rmede değerli birer parametre olduklarıdır. KOAH'lı olgularda maln?trisyon saptandıktan sonraki hedef ise, hastalara n?trisyonel destek ile birlikte pulmoner rehabilitasyon uygulanması olmalıdır.
KAYNAKLAR
- Global Initiative For Chronic Obstructive Lung Disease. Global Strategy For The Diagnosis, Management, And Prevention Of Chronic Obstructive Pulmonary Disease 2011.
- Scichilone N, Paglino G, Battaglia S, Martino L, Interrante A, Bellia V. The mini nutritional assessment is associated with the perception of dyspnoea in older subjects with advanced COPD. Age Ageing 2008;37:214-7.
- Fitting JW. Nutritional support in chronic obstructive lung disease. Thorax 1992;47:141-3.
- Lainscak M, Benedik B, Farkas J, Kosnik M, Kadivec S. Mini nutritional assessment, body composition, and hospitalisations in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Respir Med 2011;105:38-43.
- Fletcher CM, Reto R, Tinker CM, Frank E. The natural history of chronic bronchitis and emphysema. Oxford, England; Oxford University Press, 1976.
- Scichilone N, Paglino G, Battaglia S, Martino L, Interrante A, Bellia V. The mini nutritional assessment is associated with the perception of dyspnoea in older subjects with advanced COPD. Age Ageing 2008;37:214-7.
- Cano NJ, Roth H, Court-Ortun? I, Cynober L, G?rard-Boncompain M, Cuvelier A, et al; Clinical Research Group of the Soci?t? Francophone de Nutrition Ent?rale et Parent?rale. Nutritional depletion in patients on long-term oxygen therapy and/or home mechanical ventilation. Eur Resp J 2002;20:30-7.
- Sabino PG, Silva BM, Brunetto AF. Nutritional status is related to fat free mass, exercise capacity and inspiratory strength in severe chronic obstructive pulmonary disease patients. Clinics 2010;65:599-605.
- Marin JM, Carrizo SJ, Gascon M, Sanchez A, Gallego B, Celli BR. Inspiratory capacity, dynamic hyperinflation, breathlessness, and exercise performance during the 6-minute-walk test in chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 2001;163:1395-9.
- Chlumsk? J, Sterbov? L, Smol?kov? L, Matous M, Salajka F. Relation between pulmonary ventilation parameters, exercise tolerance and quality of life in patients with chronic obstructive lung disease. Vnitr Lek 2002;48:320-4.
- Vagaggini B, Taccola M, Severino S, Marcello M, Antonelli S, Brogi S, et al. Shuttle walking test and 6-minute walking test induce a similar cardiorespiratory performance in patients recovering from an acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease. Respiration 2003;70:579-84.
- Mostert R, Goris A, Weling-Scheepers C, Wouters EF, Schols AM. Tissue depletion and health related quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Respir Med 2000;94:859-67.
- Celli BR, Cote CG, Marin JM, Casanova C, Montes de Oca M, Mendez RA, et al. The body-mass index, airflow obstruction, dyspnea, and exercise capacity index in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl Med 2004;350:1005-12.
Yazışma Adresi (Address for Correspondence)
Dr. ?lk? AKA AKT?RK
S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve
G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
G?ğ?s Hastalıkları Kliniği,
İSTANBUL - TURKEY
e-mail: drulkuakturk@yahoo.com