Yazdır

ORJİNAL ARAŞTIRMA
ORIGINAL RESEARCH

Doi: 10.5578/tt.8854
Tuberk Toraks 2015;63(4):226-234

Geliş Tarihi/Received: 12.10.2014 • Kabul Ediliş Tarihi/Accepted: 11.02.2015

Astımlı hastalarda depo akarı duyarlılığı ve ilişkili fakt?rler

Serdar AKPINAR1, Sema CANBAKAN2, Dilşad MUNGAN3, Yılmaz BAŞER2, Evrim Eylem AKPINAR4

1 Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, G?ğ?s Hastalıkları Kliniği, Ankara, T?rkiye

1 Clinic of Chest Diseases, Diskapi Yildirim Beyazit Training and Research Hospital, Ankara, Turkey

2 Atat?rk G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, G?ğ?s Hastalıkları Kliniği, Ankara, T?rkiye

2 Clinic of Chest Diseases, Ataturk Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital, Ankara, Turkey

3 Ankara ?niversitesi Tıp Fak?ltesi, G?ğ?s Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara T?rkiye

3 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Ankara University, Ankara

4 Ufuk ?niversitesi Tıp Fak?ltesi, G?ğ?s Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara, T?rkiye

4 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Ufuk University, Ankara, Turkey

?ZET

Astımlı hastalarda depo akarı duyarlılığı ve ilişkili fakt?rler

Giriş: ?alışmamızda astım ve astım ve rinit tanısı almış hastalardaki depo akarı duyarlılığı ve duyarlanmada etkili olan fakt?rlerin araştırılması ama?landı.

Hastalar ve Metod: Astım ve astım + rinit tanısı bulunan 149 hasta ?alışmaya alındı. Standart deri testine depo akarlarından Acarus siro (A. Siro), Lepidoglyphus destructor (L. destructor), Glycophagus domesticus (G. domesticus) ve Tyrophagus putrescentiae (T. putrescentiae) eklenerek uygulandı. Hastaların yaşam koşulları, sigara i?me ?yk?leri, allerjik hastalık ?yk?leri, semptomların mevsimlerle ilişkisini sorgulayan bir anket uygulandı. Solunum tarama spesifik IgE yanı sıra deri testinde depo akarlarına duyarlılığı olanlar arasından se?ilen bir gruba L. destructor spesifik IgE d?zeyi ?l??mleri yapıldı.

Bulgular: Prick test sonu?larına g?re hastaların 115 hastada en az bir allerjene karşı duyarlılık saptanırken, 34 hastada hi?bir allerjene karşı duyarlılık saptanmadı. En az bir depo akarı t?r?ne karşı duyarlılık %61.7 olarak tespit edildi. A. siro %50.4, L. destructor %48.7, G. domesticus %47 ve T. putrescentiae %40 oranında deri testi pozitifliği mevcuttu. Ev tozu akarı duyarlılığı %58.3 olarak tespit edildi. Kırsal alanda yaşayanlarda depo akarı duyarlılığı, kentsel alanda yaşayanlarla karşılaştırıldığında, istatistiksel olarak anlamlı derecede y?ksek bulundu (p< 0.05). L. destructor spesifik IgE ?alışılan grupta %9.1 oranında L. destructor IgE pozitifliği vardı. Standart deri testi paneline g?re duyarlılık saptanmayan olguların %22.7'si en az bir depo akarı t?r?ne deri testi duyarlılığı g?stermekteydi.

Sonu?: Depo akarları kırsal alanda yaşayanlarla, ahır, samanlık, ambar ve kilerle ilişkili koşullarda yaşayanlarda ?nemli bir allerjendir. Kırsal alanda yaşayanlarda standart deri testi paneline depo akarlarının eklenmesi uygundur.

Anahtar kelimeler: Allerjik astım, ev tozu akarı, duyarlılık, depo akarları, kırsal alan

SUMMARY

Storage mite sensitivity and related factors in asthmatic patients

Introduction: The aim of the study was to investigate the storage mite sensitivity and related factors in patients with asthma or asthma and rhinitis.

Patients and Methods: 149 patients with? asthma or asthma and rhinitis were included to the study. Prick test was performed after addition of Acarus siro (A. siro), Lepidoglyphus destructor (L. destructor), Glycophagus domesticus (G. domesticus) and Tyrophagus putrescentiae (T. putrescentiae) to the standart prick test. Living conditions, smoking history, allergic diseases status, seasonal variations in symptoms were evaluated by a questionnaire. Besides, respiratory screening spesific IgE, L. destructor spesific IgE was examined in a group of patients who were allergic to storage mites according to prick tests.

Results: Prick test results showed that; 115 of the patients were sensitized while 34 of them were not. House dust mite sensitivity was detected as mite 58.3%.The storage mite sensitivity for at least one of the studied species was detected in 61.7% of patients. The sensitivity rates were 50.4%, 48.7%, 47%, %40 for A. siro, L. destructor, G. domesticus and T. putrescentiae, respectively.? The storage mite sensivity was found higher in the patients from the rural areas (p< 0.05).? L. destructor IgE positiveness was detected in 9.1% of the group that antibody levels were examined. Positive reaction was detected for at least one of the storage mite species in %22.7 of the patients who were considered as not sensitized according to the results of the standart prick tests.

Conclusion: As a result, storage mites are important allergens in subjects who live in rural areas and close contact with? barn, haymow, bin and pantry. Addition of storage mite allergens to the standart prick test panel of patients living in rural area is suitable.

Key words: Allergic asthma, house dust mite, sensitization, storage mites, rural area

GİRİŞ

Astımda etyolojik olarak ?nemli olan allerjenler, inhalen allerjenlerdir ve havadaki antijen partik?llerinin solunması yoluyla reaksiyona neden olurlar (1). Allerjenler i? ortam ve dış ortam allerjenleri olarak iki ayrı grupta incelenirler. İ? ortam allerjenlerinden en ?nemlisi akarlardır (2,3,4). Akarlar allerjik hastalıkların en ?nemli nedenlerindendir ve organik artıkların biyolojik d?n?ş?mleri sırasında ortaya ?ıkarlar. Akarlar evde, ambarlarda ve kilerlerde sıklıkla bulunabilen mikroorganizmalardır. Akarlar Arachnida grubu antropotlardandır. Bunlar k???k, 0.2-0.3 mm uzunluğunda sekiz bacaklı, g?zleri g?rmeyen antropotturlar, 40.000 farklı t?r? bulunmaktadır. İkiye ayrılan akarlar Pyroglyphidae ve Nonpyroglyphidae olarak isimlendirilirler (2,4). Pyroglyphidae ev tozu akarı olarak bilinen gruptur ve Dermathophagoides pteronyssinus (der p) ve Dermathophagoides farinea (der f) bu gruptandır. Ev tozu i?inde ?ok sayıda akar olmasına karşın der p ve der f allerjenitesi en y?ksek olanlardır. Bug?n i?in ev tozu akarları astımda başlıca fakt?rd?r ve alerjik astımlı hastalarda %85?lere varan ev tozu duyarlılığına rastlanmaktadır (2,3,5).

Nonpyroglyphid akarlar ise depo akarları olarak bilinir ve Acaroidea ile Glycyphagoidea familyası bu gruptadır. Pyroglyphid akarları ev tozu allerjisi i?in bug?n b?t?n d?nyada yaygın olarak bulunduğu belirtilirken, depo akarları da son 20 yılda yapılan pek ?ok ?alışmayla ayrıntılı olarak tanımlanmış ve kırsal kesimde tarımla uğraşan pop?lasyonlarda astımın en ?nemli nedenlerinden biri olduğuna ilişkin deliller g?n ge?tik?e artmaktadır (3,6). Tahıl ve tahıl ?r?nleri ortamında daha ?ok yaşama olanağı bulan depo akarları, tahıl ve tohum iş?ileri, ?ift?iler, fırıncılar gibi pek ?ok meslek grubunda astım nedeni olarak ?n plana ?ıkmakla birlikte, maruziyeti olmayanlar ve kent pop?lasyonlarında da duyarlanmaya neden olmaktadır (6,7).

Bu ?alışmada allerjik astımla ilgili ?nemli duyarlılıklardan biri olarak g?sterilen depo akarlarına duyarlılığı ve ilişkili fakt?rleri araştırmayı ama?ladık.

HASTALAR ve METOD

?alışmaya hastanemize başvuran ayaktan tedavi g?ren ve "American Thoracic Society (ATS)"nin tanı kriterlerine g?re daha ?nce tanı almış ya da yeni tanı alan astım ile astım ve rinitli 149 hasta alındı. Olgular ?alışmaya ardışık olarak alındı. ?alışmaya başlamadan ?nce gerekli etik kurul onayı alındı ve ?alışmaya katılan her hastadan bilgilendirilmiş onam alındı. Hastalardan astım semptomlarına y?nelik ?yk? ve ailede allerjik hastalık ?yk?s? alındı. Fizik muayene bulguları kaydedildi.? Solunum fonksiyon testleri alfa vitalograf SFT cihazı ile yapıldı. Astımla uyumlu ?yk? veren ve solunum fonksiyon testinde obstr?ks?yon (FEV1/FVC< %75) saptanan hastalara reversibilite testi yapıldı. Reversibilite testinde mutlak değer olarak 200 mL veya %12'lik artış olması pozitif olarak kabul edildi. Astımla uyumlu ?yk? veren ancak solunum fonksiyon testi normal olan hastalardan PEF takibi yapmayı kabul eden veya bronş provokasyon testi i?in kontrendikasyon taşıyan hastalara ?? haftalık PEF takibi yapıldı. PEFR'de di?rinal varyasyon (> %20) saptanması pozitif olarak kabul edildi. Astımla uyumlu ?yk? veren ancak solunum fonksiyon testi normal olup, PEF takibi yapmayı kabul etmeyen ve bronş provokasyon testi i?in kontrendikasyon taşımayan hastalara metokolinle bronş provokasyon testi yapıldı. Bronş provakasyon testi metakolin sol?syonlarının inhalasyonu giderek artan konsantrasyonlarda uygulanarak yapıldı, FEV1'de %20 d?şmeye neden olan k?m?latif doz olarak hesaplandı ve 8 mg/mL altındaki değerler pozitif kabul edildi (8). Akut astım atağında olan, KOAH, konjestif kalp yetmezliği ve gebe olan hastalar ?alışma dışı bırakıldı.

?alışmaya alınan 149 astım/astım ve rinit tanısı almış hastaya meslekleri, sigara i?imi ve s?resi, allerjik hastalık ?yk?s?, nefes darlığı, ?ks?r?k, wheezingi i?eren astım semptomlarıyla hastalık s?resi, semptomların mevsimlerle ilişkisi soruldu. Ayrıca T?rk Standartları Enstit?s?'n?n verdiği rakamlarla yıllık gelir durumları d?ş?k, orta ve y?ksek olarak sınıflandırılarak kaydedildi. Hastaların yaşadıkları b?lge ve s?releri, depo akarları ile ilişkili olarak yaşadıkları evlerde kiler, ambar, samanlık, ahır bulunup bulunmadığı en az 10 yıllık maruziyet esas alınarak kaydedildi. Yine ev tozu ve depo akarlarıyla ilişkili olan evdeki rutubet, ısınma sistemi, evin g?neş alıp almadığı ve semptomlarla ilişkisi soruldu.

Allerjik rinit tanısı ?yk?, fizik muayene, deri prick testi, spesifik IgE d?zeyi değerlendirildi ve tanı a?ısından kulak-burun-boğaz kons?ltasyonu istendi. Deri testleri 149 astım veya astım-rinokonjunktivit tanısı almış hastaya Center Labrotory (USA) firmasının allerjen ekstrelerini i?eren standart deri testi paneli uygulanarak yapıldı. Ayrıca aynı firmanın depo akarı allerjen ekstreleriyle d?rt depo akarına karşı duyarlılığa bakıldı. Test prick (delme) y?ntemi kullanılarak yapıldı. Deri testlerinde kedi, k?pek t?y?, karma ?ayır poleni, yabani otlar, karma ağa? poleni, mantarlar, ev tozu akarları, karma t?y (kedi, k?pek), ?ayır ot polenleri karışımı, yabani ot polenleri karışımı, ağa? polenleri karışımı, k?f mantarı karışımı ve standart deri testi panelinde bulunmayan depo akarlarından Acarus siro (A. siro), Glycophagus domesticus (G. domesticus), Tyrophagus putrescentiae (T. putrescentiae), Lepidoglyphus destructor (L. destructor)'den oluşan d?rt depo akarı allerjeni uygulandı. Deri prick testi ?ncesi kesilmesi gereken ila?lar s?relerine uygun olarak kesildi.? Test uygulandıktan 15 dakika sonra prick yapılan yerde oluşan ?demin ?apı değerlendirildi. Deri testine alınan deri reaksiyonları, pozitif kontrol olarak histamin, negatif kontrol i?in ise salin sol?syonu kullanılarak değerlendirildi.

Olgular i?erisinden depo akarı t?rlerine deri testinde pozitif reaksiyon verenlerle depo akarıyla ilişkili olduğu d?ş?n?len koşullara maruz kaldığını belirtenler i?erisinden, depo akarı deri testine duyarlı bulunan 77 olgu ile duyarlılık saptanmayan 16 olguya (toplam 93), Avrupa'da en sık duyarlanmaya yol a?an L. destructor'e karşı spesifik IgE tayini yapıldı. UniCAP spesifik IgE (fluoro enzyme immunoassay) adı verilen kitler Pharmacia&Upjohn Diagnostics AB (Sweden) firmasından temin edilerek, Pharmacia CAP sistem ile spesifik IgE ?l??mleri yapıldı. 0.35 IU/mL'nin ?zerindeki spesifik IgE değerleri pozitif kabul edildi.

İstatiksel Analiz

Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 11.0 bilgisayar programı kullanıldı. S?rekli değişkenlerin analizinde Student-t testi, kategorik değişkenlerin analizinde ki-kare testi kullanıldı. Farklı gruplar ve etkili olan fakt?rlerin analizinde Mann-whitney U testi kullanıldı. Değerler ortalama ? standart sapma veya y?zde cinsinden oran olarak ifade edildi. P değerinin 0.05'ten k???k olması anlamlı kabul edildi.

Sonu?

?alışmaya alınan 149 hastanın yaşları 15-55 yaş arasında değişmekteydi ve 37 (%24.8) erkek, 112 (%75.2) kadından oluşmaktaydı. Standart deri testi paneline g?re ?alışmaya alınan olguların 44 (%29.5)'? duyarlı değil, 105 (%70.5)'i duyarlı idi. Olguların 71 (% 47.7)'i sadece astım tanısı alırken, 78 (%52.3)'inin astım + riniti vardı. Olgulara astım tanısı konulmasından sonra ge?en s?re ortalama 3.5 ? 3 yıldı. Hastaların meslek gruplarına g?re dağılımında en b?y?k grup ev hanımı grubuydu (Şekil 1).


Şekil 1

Olguların T?rk Standartları Enstit?s? rakamlarına g?re d?ş?k gelir grubunda olanlar 82 (%55) ve orta-y?ksek gelir grubunda olanlar ise 67 (%45) oranındaydı. ?alışmaya katılan olguların 92 (%61.7)'si kentsel alanlarda, 57 (%38.3)'si ise kırsal alanda yaşamaktaydı. Olguların ev ve meslekleri ile ilişkili yaşam koşulları sorgulandığında ahır bulunan ortamlarla sıklıkla karşılaştığını belirtenler birinci sırada yer almaktaydı (Şekil 2).


Şekil 2

Olguların yaşamları boyunca en az 10 yıllık bir d?nemde hayvan beslemelerine ilişkin sorulara verdikleri yanıtlar gruplandırıldığında; 82 (%55) kişinin hayvan beslemediği, 48 (%32.2) kişinin inek, koyun, tavuk beslediği, kedi/k?pek gibi evde hayvan besleyenlerin ise 19 (%12.8) kişi olduğu belirlendi.

Olguların 107 (%71.8)'si sigara i?memekteyken, sigara i?enlerin sayısı 42 (%29.2) kişiydi. Olgulara nefes darlığı, hırıltılı solunum, ?ks?r?k gibi solunumsal yakınmaların mevsimlerle ilişkisi sorulduğunda 61 (%51) kişi bahar ve yaz aylarında yakınmalarının arttığını belirtirken, 26 (%17.4) kişi kış aylarında yakınmalarının daha fazla olduğunu belirtiyordu. Yakınmalarının mevsimsel bir farklılık g?stermediğini belirtenlerin sayısı ise 62 (%41.6)'ydi. Hastaların 35 (%23.5)'ine nonspesifik bronşprovakasyon testi yapıldı ve hepsinde FEV1'de %20 d?ş?şe neden olan k?m?latif metakolin dozu (PD 20) 8 mg/mL'nin altındaydı.

Olgulara uygulanan standart deri testi panelinde en az bir allerjene duyarlılık g?z ?n?nde tutulduğunda olguların 105 (%70.5)'i standart panele pozitif deri reaksiyonu verirken, 44 (%29.5)'? standart panele deri reaksiyonu vermedi. Olgulara uygulanan deri prick testi sonu?larına g?re en y?ksek duyarlılık, depo akarlarına karşıydı. Depo akarlarından en az birine duyarlılık 71 (%61.7) kişide mevcuttu. Ev tozu akarları 67 (%58.3) kişide pozitif reaksiyon veriyordu. Daha sonraki duyarlılık sırası ise ?ayır otu 56 (%48.7) kişi, ağa? polenleri 12 (%10.4) kişi, hayvan t?yleri 10 (%8.7) kişi ve en son sırayı mantarlara duyarlı olan 8 (%7) kişi almaktaydı (Şekil 3). Standart deri testi panelinde duyarlılık saptanmamasına karşın, depo akarlarına pozitif reaksiyon veren 10 kişi mevcuttu.


Şekil 3

Depo akarları i?erisinde en fazla pozitif deri reaksiyonu veren 58 (%50.4) kişi ile? A. siro idi. Daha sonra sırasıyla L. destructor, T. putrescentiae, G. domesticus gelmekteydi (Şekil 4).


Şekil 4

Depo akarlarına pozitif deri reaksiyonu veren kişilerin, standart deri testi panelinden en ?ok ev tozu akarlarıyla birlikteliği dikkati ?ekmekteydi. Ancak bu birlikte bulunma ilişkisi istatistiki olarak anlamlı bulunmadı (p> 0.05).

Mesleklere g?re depo akarlarına pozitif deri reaksiyonu dağılımı incelendiğinde en y?ksek oranlar beklenildiği gibi ?ift?ilerde ve ev hanımlarında yoğunlaşmıştı. Buna g?re 74 ev hanımının 35 (%47.3)'inde, 21 ?ift?inin 14 (%66.7)'?nde en az bir depo akarına karşı duyarlılık saptandı.

?alışmamıza katılan olguların yaşadıkları b?lge ve sosyoekonomik durumlarına g?re depo akarı duyarlılığı incelendiğinde kırsal kesimde yaşayan 57 kişinin 35 (%61.4)'i en az bir depo akarına karşı duyarlıydı ve kentsel alanda yaşayanlarla karşılaştırıldığında istatistiki olarak anlamlı bir yığılım mevcuttu (p< 0.01) (Şekil 5).


Şekil 5

Sosyoekonomik duruma g?re ise d?ş?k gelir grubunda yaşayanlarda depo akarı duyarlılığı fazla olmasına karşın orta-y?ksek gelir grubunda yaşayanlarla karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamadı (p> 0.05).

Olgular i?erisinde ambarla ilişkisi olanlarda depo akarı duyarlılığı en fazlaydı. Ambarla ilişkisi olan 45 olgudan 30'unda depo akarlarından en az birisine karşı duyarlılık mevcuttu (p< 0.01). Sırasıyla samanlık ve ahırla ilişkisi olanlarda da depo akarlarına duyarlılık anlamlı derecede y?ksek bulundu (p< 0.01, p< 0.05). Ancak kiler ile ilişkisi olan olgularla depo akarlarına deri testi pozitifliği arasında anlamlı bir ilişki saptanmadı (p> 0.05) (Şekil 6). Olgularımız i?erisinde nemli ev ortamında yaşayan 38 kişiden 25 (%65.8)'inde en az bir depo akarı t?r?ne karşı pozitif reaksiyon vardı (p< 0.01).? Depo akarı duyarlılığı olan olguların yakınmalarıyla mevsimler arasındaki ilişki ise anlamlı değildi (p> 0.05).


Şekil 6

Depo akarları pozitif olgular kendi i?erisinde değerlendirildiğinde ise iki depo akarının birlikteliği dikkati ?ekiyordu bunlar; L. destructor ve A. siro idi. Bu iki depo akarı %85.7 oranında aynı anda birlikte pozitiflik veriyordu bu birliktelik istatistiki olarak anlamlıydı (p< 0.001).

?alışmaya katılan olgular i?erisinden depo akarlarına pozitif deri reaksiyonu verenleri de i?eren 77 duyarlı ve 16 duyarlı olmayan olguya L. destructor'e karşı spesifik IgE bakıldığında; L. destructor deri testi pozitif 56 olgudan sadece 7 (%9.1) olguda spesifik IgE 0.35 IU/mL'nin ?zerinde bulundu. Depo akarı deri testine duyarlılığı bulunmayan olgular arasında spesifik IgE pozitifliği saptanmadı.? İlişki anlamlı olarak değerlendirilmedi (p> 0.05).

TARTIŞMA

?alışmamızda depo akarı t?rlerinden herhangi birine duyarlı olanların oranı %61.7 olarak bulundu ve ev tozu akarlarının (%58.3) bile ?zerinde bir orandı. ?alışmamızı mesleki maruziyeti olanlardan daha fazla sayıda kentlerde yaşayanların ve depo akarı teması d?ş?k olasılıklı olguların oluşturmasına karşın ortaya ?ıkan bu y?ksek oran, duyarlanmada mesleksel maruziyetin dışında da bazı fakt?rlerin rol oynadığını g?stermektedir.

Akarlar b?t?n d?nyada astımı inceleyen pek ?ok etyolojik araştırmada, astımın en ?nemli nedeni olarak g?sterilmektedir (3,4). Avrupa'da allerjik astımlı hastaların %85'inin ev tozu akarlarına duyarlılığı saptanmış ve evlerden toplanan tozlar incelendiğinde de %75-80 oranında ev tozu akarlarına rastlanıldığı bildirilmektedir (9). ?lkemizde ise b?lgeden b?lgeye değişik oranlar verilmekle birlikte Bavbek ve arkadaşlarının yaptıkları bir ?alışmada Ankara'da erişkin allerjik astımlı bireylerin %59.2'sinde ev tozu akarı duyarlılığı saptanmıştır (10). Astım ve allerjik rinitli olguları inceleyen pek ?ok araştırmada akarların astım ve astım-rinit birlikteliğinde etyolojide rol oynadıkları g?sterilmiştir (11,12). İ? ortam allerjenlerinin astım ve rinit gelişimindeki rolleri g?n ge?tik?e artan kanıtlarla ortaya ?ıkarılmaktadır. Depo akarları da b?t?n akarlar gibi tek başına rinitten daha ?ok astıma veya astım + rinite neden olmaktadır (9,13).

Depo akarlarını inceleyen araştırmaların ?oğunluğu belirli meslek gruplarında ?alışılmış ve bunlar i?inde ?zellikle ?ift?ilerde IgE aracılı hipersensitiviteye yol a?tığı g?sterilmiştir (14,15,16). ?ift?iler gibi fırıncılar, tahıl ve tohum iş?ileri de depo akarlarına sıklıkla duyarlanmakta ve bu meslek gruplarıyla ilişkili ?alışmalarda depo akarlarının ?ncelikli bir mesleksel astım nedeni olabileceği bildirilmektedir (17,18). Ancak kentsel pop?lasyonlarda yapılan ?alışmalarda da depo akarı duyarlılığı g?sterilmiş ve duyarlanmanın mesleki maruziyeti olmayanlarda da olabileceği vurgulanmıştır (3,19). ?elebioğlu ve arkadaşlarının rinit ve/veya astımı olan toplam 321 olguda yaptıkları bir ?alışmada en az bir ve ?zerinde depo akarı duyarlılığı olan bireylerin %31.8 olduğunu belirtmişler ve kırsal alanda ikamet etmenin y?ksek depo akarı duyarlılığında ?nemli rol? olduğunu vurgulamışlardır (20). Vidal ve arkadaşlarının normal pop?lasyonda ve %75'ni kırsal alanda yaşayan değişik yaş gruplarından randomize edilerek se?ilen olguların oluşturduğu bir ?alışmada T. putrescentiae and L. destructor'e %24.4 oranında prick test duyarlılığı tespit etmişlerdir. Yine aynı ?alışmada mesleksel maruziyet olmaksızın depo akarı duyarlılığının y?ksek oranlara ulaşabileceği vurgulanmaktadır (20). Brezilya'dan Ferraroni ve arkadaşlarının der p %67, der f %66 oranında standart deri testinde pozitif bulurlarken, depo akarlarından A. siro %53 oranında pozitif bulmuşlardır (21). Kronquist ve arkadaşlarının yaptıkları bir ?alışmada 38 astımlı ?ift?iden L. destructor depo akarına duyarlılık %59, T. putrescentiae t?r?ne karşı ise duyarlılık %56 oranında duyarlılık tespit etmişlerdir (22). Bu ?alışmaların ?oğunda i? ortam havasında duyarlanmaya neden olan allerjenler arasında depo akarlarının ?nemli bir yeri olduğu sonucuna varmışlardır.

Benzer bulgulara ?alışmamızın sonu?larında da ulaşılmıştır. ?alışmamızda ev hanımları ve ?ift?ilerde depo akarı duyarlılığı y?ksek bulunmuştur.? Mesleksel maruziyeti olanların yanı sıra yaşam koşulları nedeniyle de maruziyetin depo akarlarına duyarlılık gelişimini g??lendirebileceğini g?stermektedir. Ayrıca kentsel alanda yaşayanlarda da depo akarlarına ?nemli oranda duyarlılık saptanmış olması kırsal alanın dışında da duyarlılık gelişebileceğini g?stermiştir.

Arlian ve arkadaşlarının yaptıkları bir ?alışmada depo akarları ile ev tozu akarları arasında ?apraz reaksiyon olduğunu vurgulamışlardır (23). Aynı bulgulara Munhbayarlah ve arkadaşları da T. putrescentia ile D. pteronyssinus arasındaki ?apraz reaksiyonu tanımlayan bir ?alışmada da rastlanmaktadır (24). Zhang ve arkadaşlarının 422 hasta ?zerinde yaptıkları bir ?alışmada depo akarlarına karşı spesifik IgE yanıtı ile ev tozu akarları IgE aracılı ?apraz reaksiyon olduğunu bildirmektedirler (25). Bizim ?alışmamızda da benzer şekilde ev tozu akarlarına pozitif reaksiyon veren olguların %60.6'sında aynı zamanda en az bir depo akarına karşı pozitif reaksiyon saptanmıştır.

Franz ve arkadaşlarının Almanya'daki ?iftliklerde yaptıkları ?alışmada, alınan toz ?rneklerinde nemli ?iftlik evlerinin yanı sıra inek ahırlarında, kuru ot depolanan samanlıklarda, a?ık ambalajsız tohum ve tahıl depolanan ambarlarda, k?meslerde depo akarlarının farklı tiplerine, farklı yoğunlukta karşılaşıldığını g?stermiştir (15). Hubert ve arkadaşlarının ise en ?ok duyarlanmaya yol a?an A. siro, L. destructor, T. Putrescentiae'nın tahıl ambarlarında y?ksek nem oranlarında pop?lasyonlarının arttığını belirtmişlerdir (26). Bessot ve arkadaşları da y?ksek nem ve sıcaklığın depo akarı gelişimi ve ?remesi i?in optimal şartlardan olduğunu belirtmişlerdir (27). Bizim ?alışmamızda da ahır, ambar, kiler, samanlıkla olguların ilişkileri sorgulanmış ve depo akarlarına duyarlılık, bu yerlerle ilişkisi olanlarda y?ksek bulunmuştur.

Depo akarları t?rleri arasında Avrupa'da en sık duyarlılığa yol a?an akar L. destructor olarak bildirilmektedir (9,28). Akdemir ve arkadaşlarının ?lkemizde atopik ?ocuklar ?zerinde yaptıkları bir tarama ?alışmasında duyarlılık oranları A. siro %35.7, L. destructor %31.7, G. domesticus %26.8 ve T. putrescentia %24.4 olarak bulunmuştur (29). Bizim ?alışmamızda ise en fazla A. siro'ya duyarlılık g?zlenmiştir. Avrupa'da yapılan ?eşitli ?alışmalarla karşılaştırıldığında ?alışmamızda depo akarı t?rlerine y?ksek oranda duyarlılık g?zlenmesi ve farklı t?rlerin daha ?n planda olmasını farklı iklim koşullarının yanı sıra tarımla uğraşılan b?lgelerde maruziyet ve maruziyet yerlerindeki farklılıkların rol oynayabileceğini d?ş?nd?rmektedir. ?lkemizde Acıcan ve arkadaşlarının yaptıkları Ankara merkezli bir ?alışmada ise atopik olguların %49'unun T. putrescentia'ya, %48'inin ise A. siro'ya duyarlılığının olduğunu g?stermişlerdir. Aynı ?alışmada olguların evlerinden alınan toz ?rneklerinde ise sensitizasyondan farklı olarak G. domesticus'a %36 oranında rastlanırken,? L. destructor %18, T. putrescentia %27, A. siro ise %27 oranında bulunmuştur (30).

L. destructor Avrupa'da ve d?nyanın ?eşitli yerlerinde ?ift?iler ve ?ift?i olmayanlar arasında en sık ?st ve alt solunum yolu semptomlarına neden olan allerjendir (17). ?alışmamızda depo akarlarına pozitif reaksiyon verenleri de kapsayan atopik olguların oluşturduğu 93 kişilik grupta L. destructor'e karşı spesifik IgE yanıtı pozitif olanlar olguların %9.1'ini oluşturmaktaydı. Bu oran deri testi pozitif olan olgularla karşılaştırıldığında d?ş?k olmasına karşın, RAST'la yapılmış diğer ?alışmalarla benzer sonu?lar g?stermiştir. İsve?'te 1577 ?ift?ide yapılan bir ?alışmada L. destructor'e karşı spesifik IgE pozitiflik oranı %6.6'dır (7). Tee ve arkadaşları İngiltere'de kent pop?lasyonunda depo akarı duyarlılığını %9 olarak bulmuşlardır (31). Bu d?ş?k sonu?lar sıklıkla karşılaşıldığı gibi kitlerde kullanılan allerjenin iyi standardize edilmemiş olmasına ve allerjenler arasındaki ?apraz reaksiyondan kaynaklanan RAST inhibisyonuna bağlanabilir. Deri testi sonu?larını spesifik IgE ve spesifik provakasyon ile doğrulamayı ama?layan ?alışmalar, biyolojik olarak standardize edilmiş ekstreler depo akarlarıyla yapılan deri testinin doğruluğunu artırmaktadır (32). Bulgularımız depo akarı duyarlılığı araştırılmasında ?ncelikle deri testlerinin tercih edilmesi gerektiğini g?stermektedir.

?alışmamıza katılan olgular i?erisinde standart deri testi paneline reaksiyon vermeyen 44 olgu i?erisinde 10 olgu (%22.7) yalnızca depo akarı t?rlerine karşı pozitif reaksiyon vermiştir. Standart deri testi paneline g?re duyarlılık saptanmayan nonatopik kabul ettiğimiz olguların yaklaşık ?'?n?n aslında bir allerjene karşı duyarlı olduğununun g?r?lmesi olduk?a anlamlıydı. Meslek ve ?evre koşulları nedeniyle depo akarı duyarlılığı d?ş?n?len hastalarda standart panele bu allerjenlerin de eklenmesi gerektiği d?ş?ncesindeyiz.

Sonu? olarak; depo akarları ?lkemizde astımlı ve rinitli hastalarda duyarlılığa neden olabilen allerjenlerdir. Başta kırsal kesimde yaşayan astımlı hastalar olmak ?zere, ev hanımı ve ?ift?ilerle, ambar, samanlık, ahır gibi yerlerle ilişkili ortamlarda yaşayan astımlı olgularla, nemli ev ortamında yaşayan astımlı olgularda depo akarı duyarlılığı olabileceği mutlaka d?ş?n?lmelidir. Ancak depo akarlarının saptanmasında, spesifik IgE yerine deri testleri ?ncelikle tercih edilmelidir. Bu olgularda standart deri testi paneline depo akarlarının eklenmesi gereklidir.

KAYNAKLAR

  1. Platt-Mills TAE. The role of allergens in airway disease. J Allergy Clin Immunol 1998;101:364-66.
  2. Bush RK. Indoor allergens, environmental avoidance, and allergic respiratory disease. Allergy Asthma Proc 2008;29:575-9.
  3. Olsson S, Van Hage-Hamsten M. Allergens from house dust and storage mites; similarities and differences, with emphasis on the storage mite Lepidoglyphus destructor. Clin and Exp Allergy 2000;30:912-19.
  4. Solomon WR, Platts-Mills TAE. Aerobiology and inhalant allergens. In: Middleton E, Reeds CE, Ellis EF, Adkinson NF, Yunginger JW, Busse WW (eds). Allegy, Vol 2. 5th ed. St Louis, Missouri: Mosby-Year Book Inc, 1998:81-99.
  5. Gregory LG, Lloyd CM. Orchestrating house dust mite-associated allergy in the lung. Trends Immunol 2011;32:402-11.
  6. Gaffin JM, Phipatanakul W. The role of indoor allergens in the development of asthma. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2009;9:128-35.
  7. Kromquist M, Johansson E, Pershagen G, Johansson SG, van Hage-Hamsten M. Increasing prevalence? of asthma over 12? years among dairy farmers on Gotland, Sweden: storage? mites remain dominant allergens. Clin and Exp Allergy 1999;29:35-41.
  8. T?rk Toraks Derneği Astım tanı ve tedavi rehberi 2014 g?ncellemesi. Turkish Thoracic Journal 2014;15:13-9.
  9. Fernandez-Caldas E, Iraola Calvo V.? Mite allergens. Curr Allergy Asthma Rep 2005;5:402-10.
  10. Bavbek S, ?elik G, Ediger D, Mungan D, Sin B, Demirel YS, et al. Severity and associated risk factors in adults asthma patients in Turkey. Ann Allergy Asthma Immunol 2000;85:134-9.
  11. Magnan A, Fourre-Jullian C, Jullian H, Badier M, Lanteume A, Vervloet D, et al. Rhinitis alone or rhinitis plus asthma:? What makes? the difference? Eur Respir J 1998;12:1073-8.
  12. Gates EH, Platts-Mills TAE. What the pulmonologist needs to know about allergy. Clin in Chest Med 1995;16(Suppl 4):S603-S702.
  13. Van Hage-Hamsten M, Johansson SG. Storage mites. Review. Exp Appl Acarol 1992;16:117-28.
  14. Iversen M, Korsgaard J, Hallas T, Dahl R. Mite allergy and exposure to storage mites and house dust mites in farmers. Clin Exp Allegy 1990;20:211-9.
  15. Franz J-Th, Masuuch G, M?sken H, Bergman K-Ch. Mite fauna of German farms. Allergy 1997;52:1233-7.
  16. Marx JJ Jr, Twiggs JT, Ault BJ, Merchant JA, Fernandez-Caldas E. İnhaled aeroallergen and storage mite reactivity in a Wisconsin farmer nested case-control study. Am Rev Respir Dis 1993;147:354-8.
  17. Peden D, Reed CE. Environmental and occupational allergies. J Allergy Clin Immunol 2010;125:150-60.
  18. Van Hage-hamsten M, Laggin E, Harfast B, Johansson SGO. Occurens of IgE antibodies against the 39 kDa allergen component of the mite Lepidoglyphus destructor in urban and rural subjects. Allergy 1993;48:209-11.
  19. Celebioglu E, Ozturk AB, Comert S, Karakaya G, Kalyoncu AF. Storage mite sensitisation is associated with early life village residence in Turkey. Allergol Immunopathol 2013;41:402-6.
  20. Vidal C, Boquete O, Gude F, Rey J, Meijide LM, Fernandes- Merino MC, et al. High prevelance of storage mite sensitization in a general adult population. Allergy 2004;59:401-5.
  21. Ferraroni NR, Oliveira S, Ferraroni JJ. Prevelance of senzititation to the storage mite? Acarus siro in middle-east of Brazil. J Allergy Clin Immunol 2013;131.
  22. Kronqvist M, Johansson E, Magnusson CG, Olsson S, Eriksson TL, Gafvelin G, et al. Skin prick test and serological analysis with recombinant group 2 allergens of the dust mites L. destructor and T. putrescentiae. Clin Exp Allergy 2000;30:670-6.
  23. Arlian LG, Morgan MS, Vyszenski-Moher DL, Sharra D. Cross-reactivity between storage and dust mites and between mites and shrimp. Exp Appl Acarol 2009;47:159-72.
  24. Munhbayarlah S, Park JW, Ko SH, Ree HI, Hong CS. Identification of Tyrophagus putrescentiae allergens and evaluation of cross-reactivity with Dermatophagoides pteronyssinus. Yonsei Med J 1998;39:109-15.
  25. Zhang C, Li J, Lai X, Zheng Y, Gjesing B, Michael D, et al. House dust mite and storage mite Ig E reactivity in allergic patients from Guangzhou, China. Asian Pac J Allergy Immunol 2012;30:294-300.
  26. Hubert J, Pekar S, Aucliky R, Nesvorna M, Stejskal V. The effect of stored barley cultivars, temperatures and humudity on population increase of Acarus siro, Lepidoglyphus destructor, Tyrophagus putrescentiae. Exp Appl Acarol 2013; 60:241-52.
  27. Bessot JC, Pauli G. House dust mites and their allergens. Revue des maladies respiratoires 2011;28:227-39.
  28. Kroidl RF, Schwichtenberg U, Frank E. Bronchial asthma due to storage mite allergy. Pneumologie 2007;61:525-30.
  29. Akdemir C, Soyucen E. Sensitization of children to storage mites in Kutahya, Turkey. Korean J Parasitol 2009;47:387-91.
  30. Acıcan T. T?rk ev tozu mite faunasının saptanması, ?retilmesi, antijen elde edilmesi ve antijen hasta ilişkisinin kurulması (tez). Ankara: Ankara ?niversitesi Tıp Fak?ltesi; 1992.
  31. Tee RD, Gordon DJ, Atkinson S, et al. Immunological crossreactivity to flor and grain mites mites in a UK bakery workface. Thorax 1988;43:803-7.
  32. Armentia A, Tapias J, Barber D, Martin J, De la Fuente R, Sanchez P,? et al. Sensitization to the storage mite lepidoglyphus destructor in wheat flour respiratory allergy. Annals Allergy 1992;68:398-403.

Yazışma Adresi (Address for Correspondence)

Dr. Serdar AKPINAR

Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

G?ğ?s Hastalıkları Kliniği,

Ankara-TURKEY

e-mail: drserdarakpinar@yahoo.com

Yazdır