Yazd?r

KL?N?K ?ALI?MA
RESEARC ARTICLE

Doi: 10.5578/tt.5599
Tuberk Toraks 2014;62(1):22-26

Geli? Tarihi/Received: 31.05.2013 • Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 30.01.2014

G???s Hastal?klar? Servisinde ?zlenen 90 Ya? ve ?zeri Geriatrik Hastalar?n De?erlendirilmesi

Ege G?LE? BALBAY1, ?eng?l CANG?R2, Fatih ALA?AN1, Elif TANRIVERD?3

1 D?zce ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, D?zce, T?rkiye

1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Duzce University, Duzce, Turkey

2 D?zce ?niversitesi T?p Fak?ltesi, Biyoistatistik Anabilim Dal?, D?zce, T?rkiye?

2 Department of Biostatistics, Faculty of Medicine, Duzce University, Duzce, Turkey

3 D?zce Atat?rk Devlet Hastanesi, G???s Hastal?klar? Klini?i, D?zce, T?rkiye

3 Clinic of Chest Diseases, Duzce Ataturk State Hospital, Duzce, Turkey

?ZET

G???s Hastal?klar? Servisinde ?zlenen 90 Ya? ve ?zeri Geriatrik Hastalar?n De?erlendirilmesi

Giri?: ?lkemizde geriatri kliniklerinin say?s?n?n az olmas? nedeniyle bir?ok merkezde g???s hastal?klar? uzmanlar? bu hasta grubunun tan?, takip ve tedavisinde ?nemli rol oynamaktad?r. Bu ?al??mada g???s hastal?klar? servislerinde yat?r?larak izlenen 90 ya? ve ?zeri geriatrik hastalar?n akci?er hastal?klar?n seyrini ara?t?rmak ama?lanm??t?r.

Materyal ve Metod: Ocak 2010-Aral?k 2012 tarihleri aras?nda ?? y?l s?resince D?zce ?niversitesi T?p Fak?ltesi ve D?zce Atat?rk Devlet Hastanesi G???s Hastal?klar? servislerinde yat?r?lan 90 ya? ve ?zeri geriatrik hastalar?n dosyalar? retrospektif olarak incelendi.

Bulgular: ?al??mam?zda de?erlendirilen ya? ortalamalar? 93.3 ? 3.9 olan 52 geriatrik hastan?n 30 (%57.7)'u kad?n, 22 (%42.3)'si erkekti. En fazla yat???n pn?moni nedenli oldu?u g?zlendi (%65.4). Pn?moni olgular?na en s?k hipertansiyon ek hastal?k olarak e?lik etmekteydi (%51.6). Hipertansiyondan sonra s?ras?yla diabetes mellitus ve konjestif kalp yetmezli?i e?lik etmekteydi. T?m hastalar?n %80.8'inde e?lik eden en az bir ek hastal?k mevcuttu. T?m hastalar?n mortalite oran? %17.3 idi.

Sonu?: Doksan ya? ve ?zeri geriatrik hastal?klarda g???s hastal?klar? servislerine en s?k yat?r?lma nedeni pn?moni ve en s?k e?lik eden ek hastal?k da hipertansiyon olarak saptand?. Hastalar?n ?o?u ?ifayla taburcu edilebilmi?tir. Dolay?s?yla, 90 ya? ve ?zeri olgularda ileri tetkik ve tedavi y?ntemlerinin uygulanmas? gerekti?i d???n?lmektedir.

Anahtar kelimeler: Geriatri; g???s hastal?klar?; pn?moni

SUMMARY

The Evaluation of Geriatric Patients Aged 90 and Over in the Pulmonary Department

Introduction: Since the number of geriatric clinics in our country is inadequate, Chest physicians play a very important role in diagnosis, follow-up and treatment of that group of patients in many centers. In this study, 90 years and older geriatric patients hospitalized in pulmonology services was investigated regarding course of disease.

Materials and Methods: Ninety years and older geriatric patients hospitalized in Pulmonology Department of Duzce University and Duzce Ataturk State Hospital was retrospectively analyzed during three-year period between January 2010 and December 2012.

Results: Thirty (57.7%) out of 52 patients was women. The mean age was 93.3 ? 3.9. The most common cause of admission was pneumonia (65.4%). Hypertension was the most common concomitant disease (51.6%). Diabetes mellitus, congestive heart failure was other most common concomitant disease, respectively. 80.8% of all patients was accompanied by at least one concomitant disease. All patients had a mortality rate of 17.3%.

Conclusion: The most common cause of admission and concomitant disease in 90 years and older geriatric patients was pneumonia and hypertension respectively. Most of the patients discharged from hospital. Further examination and treatment in patients over the age of 90 should be implemented.

Key words: Geriatrics; pulmonary diseases; pneumonia

G?R??

Tan?, tedavi ve korunma imkanlar?n?n geli?mesiyle klinisyenler ?ok ileri ya?taki olgularla daha s?k olarak kar??la?maktad?r. Geriatrik hastalar?n, mevcut ?ikayetleri ya?lanman?n do?al bir sonucu olarak de?erlendirildi?i i?in tan?da gecikme ve prognozda k?t?le?me s?k kar??la??lan bir durumdur. Buna ba?l? olarak geriatrik hastalar?n hastanede kal?? s?releri uzamakta, mortalite h?zlar? ve tedavi maliyetleri de y?ksek olmaktad?r (1).

1900'l? y?llarda Amerika Birle?ik Devletleri (ABD)'nde %4 olan 65 ya? ve ?zeri pop?lasyonun 2030 y?l?nda %20'lere ula?mas? beklenmektedir (2,3). ?lkemizde T?rkiye ?statistik Kurumu verilerine g?re 2012 y?l?nda 75.627.384 olan toplam n?fusun 89.709 (%0.11)'unu 90 ya? ve ?zerindeki ki?iler olu?turmaktad?r. ?nceki y?llara bak?ld???nda ise 2008 y?l?nda bu ya? grubunun toplam n?fusun %0.08'ini, 2010 y?l?nda %0.098'ini olu?turdu?u ve y?llar ilerledik?e y?zdenin artt??? g?r?lmektedir (4).

?lkemizde geriatri kliniklerinin say?s?n?n yetersiz olmas? nedeniyle bir?ok merkezde g???s hastal?klar? uzmanlar? bu hasta grubunun tan?, takip ve tedavisinde ?nemli rol oynamaktad?r. Bu ?al??mada ama?; g???s hastal?klar? servislerinde yat?r?larak izlenen 90 ya? ve ?zeri geriatrik hastalar?n akci?er hastal?klar?n?n seyrini ara?t?rmakt?r.

MATERYAL ve METOD

Ocak 2010-Aral?k 2012 tarihleri aras?nda ?? y?l s?resince D?zce ?niversitesi T?p Fak?ltesi ve D?zce Atat?rk Devlet Hastanesi G???s Hastal?klar? servislerinde yat?r?lan 90 ya? ve ?zeri geriatrik hastalar?n dosyalar? retrospektif olarak incelendi. Demografik verileriyle birlikte yat?? nedenleri, hastanede yat?? s?releri, ek hastal?k ?yk?s?ne ait veriler kaydedildi. ?niversitenin etik kurulundan onay al?nd?.

?statistiksel analizler bilgisayar ortam?nda SPSS 20.0 program? kullan?larak yap?ld?. ?al??mada yer alan t?m verilerin tan?mlay?c? de?erleri (ortalama, standart hata, ortanca, minimum, maksimum, y?zde de?eri) hesapland?. Shapiro Wilk's testiyle s?rekli de?i?kenlerin normallik varsay?m? test edildi. S?rekli de?i?kenlerin gruplar aras? kar??la?t?rmalar?nda ba??ms?z ?rneklem t-test ve Mann-Whitney U testi kullan?ld?. Kategorik de?i?kenler aras?ndaki ili?kileri incelemek i?in Monte Carlo yakla??ml? Pearson ki-kare ve Fisher's exact test uyguland?. Oran kar??la?t?rmalar?nda ise binomial test ve ki-kare testinden yararlan?ld?.

BULGULAR

?al??mam?zda de?erlendirilen ya? ortalamalar? 93.3 ? 3.9 olan 52 geriatrik hastan?n 30 (%57.7)'u kad?n, 22 (%42.3)'si erkekti. G???s hastal?klar? servislerinde yat?r?larak izlenen t?m hastalar i?erisinde; ?niversitede 3024 hastan?n 29 (%0.95)'u, devlet hastanesinde ise 1036 hastan?n 23 (%2.22)'? 90 ya? ve ?zerindeki geriatrik hastalardan olu?maktayd?. Hastalar?n ?o?unlu?u ?niversite hastanesinde izlenmi?ti (%55.8).

Yat?? nedenleri bak?m?ndan hasta oranlar?n?n anlaml? d?zeyde farkl? oldu?u belirlendi (p< 0.001). En fazla yat???n pn?moni nedenli oldu?u g?zlendi (%65.4). En s?k ikinci ve ???nc? yat?? tan?lar? ise s?ras?yla akut solunum yetmezli?i ve kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH) idi. Hastalar?n yat?? tan?s? ve s?kl?klar? Tablo 1'de sunulmu?tur.


Tablo 1

Pn?monilerin tamam? toplumda geli?en pn?moni idi.

Pn?moni nedenli yatan hasta oranlar?n?n ?niversite (%58.8) ve devlet (%41.2) hastanelerinde benzer oldu?u g?r?ld? (p= 0.392). Yat?? nedeni bak?m?ndan hasta oranlar? hastane t?r?ne g?re kar??la?t?r?ld???nda anlaml? fark bulunmad? (p= 0.176).

T?m hastalar?n %80.8 (n= 42)'inde e?lik eden en az bir ek hastal?k mevcuttu. S?ras?yla en s?k, hipertansiyon, diabetes mellitus ve konjestif kalp yetmezli?i e?lik etmekteydi. Hastalar?n ek hastal?klar? Tablo 2'de sunulmu?tur.


Tablo 2

Pn?moni olgular?na en s?k hipertansiyon ek hastal?k olarak e?lik etmekteydi (%51.6). Pn?moniye e?lik eden ek hastal?klar Tablo 3'te sunulmu?tur.


Tablo 3

?niversite hastanesinde yatan olgular?n ortanca yat?? s?resi 8 (1-27), devlet hastanesinde ise 7 (1-19) idi ve aralar?nda anlaml? fark saptanmad? (p= 0.350).

Ya?, ek hastal?k say?s? ve yat?? s?resi bak?m?ndan kad?n ve erkekler aras?nda anlaml? bir fark bulunmad? (Tablo 4).


Tablo 4

Hastalar?n ?o?unlu?u ?ifa ile taburcu olmu?tu (%67.3). T?m hastalar?n mortalite oran? %17.3 idi. Yat?? sonu?lar? ?ekil 1'de g?r?lmektedir. Pn?moni olgulardaki mortalite oran? %17.6 saptand?. Pn?moni nedeniyle yatan ve konjestif kalp yetmezli?i olan olgular?n %45.5 (n= 5)'i, KKY olmayan olgular?n ise %6.3 (n= 1)'? eksitus olmu?tu ve oranlar? aras?ndaki fark anlaml?yd? (p= 0.027).


?ekil 1

Hastalar?n yat?? nedeni ve yat?? sonu?lar? bak?m?ndan kad?n ve erkek aras?nda istatistiksel olarak anlaml? bir fark bulunmad?.

TARTI?MA

?al??mam?zda de?erlendirilen yat?r?larak izlenmi? t?m hastalar?n %1.28'ini 90 ya? ve ?zerindeki geriatrik hastalar olu?turmaktayd?. Yap?lan ?al??malarda, geriatrik ya? grubunun gen? pop?lasyona g?re 5.6 kat daha fazla hastaneye ba?vurdu?u ve 5.5 kat daha fazla yo?un bak?m ?nitelerine kabul edildikleri g?sterilmi?tir (5,6). Bizim ?al??mam?zda y?zdenin ?ok d???k olmas? hasta grubunun ?ok ileri ya?ta olmas?ndan kaynaklanmaktad?r. Zaten ?lkemizin 2012 n?fus say?m? sonu?lar?na g?re toplam n?fusun %0.11'ini 90 ya? ve ?zerindeki ki?iler olu?turmaktad?r (4).

Ya?lanmayla birlikte hipoksi ve hiperkarbiye solunumsal yan?t?n k?relmesi ?eklinde solunumun santral reg?lasyonu bozulmaktad?r (7). Fonksiyonel olarak; fonksiyonel rezid?el kapasitede artma, FEV1'de azalma, zorlu vital kapasitede azalma, dif?zyon kapasitesinde azalma, solunum i?inde artma, ventilasyon-perf?zyon uyumsuzlu?unda artma, infeksiyonlara e?ilimde artma olmaktad?r (8,9).

?al??mam?zda en fazla yat???n pn?moni nedenli oldu?u g?zlendi (%65.4). Pn?monilerin tamam? toplumda geli?en pn?moniydi. V?cudun temel savunma mekanizmalar?ndan birisi olan inflamasyon ya?l? bireylerde kronik olarak aktif hale gelmektedir (10). Tan?, tedavi ve korunma y?ntemlerindeki ilerlemelere ra?men ya?l? bireylerde infeksiyon hastal?klar? hastaneye yat?r?lma ve ?l?mlerin en s?k nedenleri aras?ndad?r (11). Genel olarak pn?moni toplumda geli?en geriatrik infeksiyonlar?n ba??nda gelmekte olup hastalar?n %90'? hastaneye yat?r?larak tedavi edilmektedir (12). Temel ve arkada?lar?n?n yapt?klar? bir ?al??mada infeksiyon hastal?klar? ve klinik mikrobiyoloji klini?ine yat?r?lm?? geriatrik hastalarda yat??a sebep olan en s?k infeksiyon hastal?klar? aras?nda pn?moni (%37), ?riner sistem infeksiyonundan (%63) sonra ikinci en s?k g?r?len infeksiyon olarak bulunmu?tur (3). Pn?moninin klasik belirtileri olan ate?, ???me, titreme, yan a?r?s?, ?ks?r?k ve balgam ??karma ya?l? hastalarda belirgin olmayabilir. Bu durum tan?n?n gecikmesine neden olarak bakteremi, ampiyem ve menenjit gibi komplikasyonlar?n, geriatrik hastalarda s?kl???n? art?rabilmektedir (13).

Kaplan ve arkada?lar? yapt?klar? bir ?al??mada 65 ya? ve ?zeri toplumda geli?en pn?monisi olan geriatrik olgularda kardiyovask?ler komorbiditeyi (%36.2) kontrol grubuna g?re daha y?ksek bulmu?lar (14). Koivula ve arkada?lar? da bir ba?ka ?al??mada ya?l? pn?moni olgular?nda benzer ?ekilde hipertansiyon (%36.4) ve di?er kardiyovask?ler hastal?k s?kl???n? y?ksek saptam??lard?r (15). Biz de ?al??mam?zda 90 ya? ?zeri geriatrik toplumda geli?en pn?moni olgular?na en s?k hipertansiyonun ek hastal?k olarak e?lik etti?ini saptad?k.

Pn?moninin etyolojisinde s?kl?kla nazofarengeal floran?n aspire edilmesi rol oynar. Senil demans ile birlikte serebrovask?ler hadiseler ?zefagus alt ucu sfinkter fonksiyonunda defekte sebep olarak orofarengeal aspirasyon riskini art?rmaktad?r (16). Temel ve arkada?lar? yapt?klar? ?al??mada pn?moniye en s?k e?lik eden kronik hastal??? serebrovask?ler patolojiler olarak saptam??lard?r (3). Yine Karacan ve arkada?lar?n?n 80 ya? ve ?zeri hastalarda hastanede geli?en pn?moninin seyrini ara?t?rd?klar? ?al??malar?nda hastanede geli?en pn?moniye en s?k serebrovask?ler olay?n e?lik eden komorbite oldu?unu bildirmi?lerdir (16). Bizim ?al??mam?zda da pn?moniye serebrovask?ler hastal?klar en ?ok e?lik etmese de olduk?a y?ksek bir oranda (%17.6) e?lik etmekteydi. Bu nedenle n?rolojik hastal??? olan ya?l? geriatrik hastalar semptomatik olmasa da pn?moni a??s?ndan dikkatli de?erlendirilmelidir.

Pn?moni olgulardaki mortalite oran? %17.6 saptand?.?lkemizde yap?lan de?i?ik al??malarda, pn?moni mortalitesinin, hastal???n a??rl???yla ili?kili olarak %1 ile %60 aras?nda de?i?ti?i, ?zellikle hastanede tedavi edilen pn?monilerde mortalitenin belirgin y?ksek oldu?u (%10.3-60) g?sterilmi?tir (17).

Sonu? olarak, 90 ya? ve ?zeri geriatrik hastal?klarda g???s hastal?klar? servislerine en s?k yat?r?lma nedeni pn?moni ve en s?k e?lik eden ek hastal?k da hipertansiyon olarak saptand?. Hastalar?n ?o?u ?ifayla taburcu edilebilmi?ti. G???s hastal?klar? servislerinde yat?r?larak izlenen ?ok ileri ya? geriatrik olgular?n hastal?k seyrinin ve mortalite oranlar?n?n daha gen? olgulardan farkl? olmad??? saptanm??t?r. Dolay?s?yla, 90 ya? ve ?zeri olgularda ileri tetkik ve tedavi y?ntemlerinin uygulanmas? gerekti?i d???n?lmektedir.

?IKAR ?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Bilir N. Ya?lanan toplum. Kutsal YG (edit?r). Ya?l?l?kta Kaliteli Ya?am. Ankara: Hacettepe ?niversitesi Hastaneleri Bas?mevi, 2007:11-5.
  2. G?zel ?, Akta? F. Ya?l?l?kta s?k g?r?len infeksiyonlar. Kutsal YG, Selekler K (edit?rler). Ya?l?l?k, S?k Rastlanan Sorunlar. Ankara: G?ne? T?p Kitabevleri, 2007:43-62.
  3. Temel EN, Ak?am FZ. Geriatrik hastalarda infeksiyonlar?n de?erlendirilmesi. S.D.? Sa?l?k Bilimleri Enstit?s? Dergisi 2012;3(3):126-11.
  4. T?rkiye ?statistik Kurumu adrese dayal? n?fus kay?t sistemi http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do (eri?im tarihi: 04.05.2013)
  5. Strange GR, Chen EH, Sanders AB. Use of emergency departments by elderly patients: projections from a multicenter data base. Ann Emerg Med 1992;21:819-24.
  6. Ulus F, Kokulu S, ?avk?l?o?lu E. Solunumsal yo?un bak?m ?nitesinde ya?l? hastalar?n ya?am analizi. Turkish J Geriatrics 2010;13(4:)231-237.
  7. Sharma G, Goodwin J. Effect of aging on respiratory system physiology and immunology. Clin Interv Aging 2006;1(3):253-60.
  8. Meyer KC. Aging. Proc Am Thorac Soc 2005;2(5):433-9.
  9. Mert E. Geriatrik hastalar?n acil servis kullan?m?. Turkish J Geriatrics 2006;9(2):70-4.
  10. Yal??n AD, Terzio?lu E, Gorczynski MR. ?mmun ya?lanma. Turkish J Geriatrics 2010;14(Suppl 3):276-80.
  11. Gavazzi G, Krause KH. Ageing and infection. Lancet Infect Dis 2002;2:659-66.
  12. Arseven O. Ya?l?larda pn?moni. KL?M?K Derg 1995;8:51-4.
  13. Ulutan F. Ya?l?l?kta infeksiyonu kolayla?t?ran fakt?rler ve ya?l?l?kta s?k g?r?len infeksiyonlar?n ?zellikleri. KL?M?K Derg 2004;17:139-41.
  14. Kaplan V, Clermont G, Griffin MF, Kasal J, Watson RS, Linde-Zwirble WT, et al. Pnemonia: still the old man's friend? Arch Intern Med 2003;163:317-23.
  15. Koivula I, Sten M, Makela PH. Risk factors for pneumonia in the elderly. Am J Med 1994;96:313-20.
  16. Karacan ?, ?im?ek A, Ulubay G, Ak?ay ?, Ergin F, Ey?bo?lu FS. Seksen ya? ve ?zeri olgularda hastane k?kenli pn?moninin seyri. Toraks Dergisi 2005;6(Suppl 2):109-14.
  17. ?zl? T, B?lb?l Y, Karalezli A, Hasano?lu HC. Toplumda geli?en pn?moniler. ?zl? T, Metinta? M, Karada? M, Kaya A (edit?rler). Solunum Sistemi ve Hastal?klar?. ?stanbul: 1. Bask?. ?stanbul T?p Kitabevi, 2010:813-9.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence)

Dr. Ege G?LE? BALBAY

D?zce ?niversitesi T?p Fak?ltesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

D?ZCE - TURKEY

e-mail: egegulecbalbay@gmail.com

Yazd?r