Yazd?r

Dispanser b?lgemizdeki belediye otob?s? ?of?rlerinde
akci?er t?berk?lozu prevalans?

Beyhan ?AKAR1, G?lden B?LG?N2, Selda YAVUZ ?UMNULU1, Demet KARNAK3

1 Ankara 7 No'lu Verem Sava? Dispanseri, G???sHastal?klar?, Ankara,

2 Ankara E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi, G???s Hastal?klar? B?l?m?, Ankara,

3 Ankara ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Ankara.

?ZET

Dispanser b?lgemizdeki belediye otob?s? ?of?rlerinde akci?er t?berk?lozu prevalans?

Giri?: Bu ?al??ma, dispanserimiz b?lgesinde ?al??an belediye? otob?s? ?of?rlerinde, akci?er t?berk?lozu? oran?n? belirlemek ve bu mesle?in t?berk?loz i?in bir risk fakt?r? olup olmad???n? saptamak amac?yla yap?ld?.

Materyal ve Metod: B?lgemizde ?al??an belediye otob?s? ?of?rleri dispanserimize gelerek akci?er mikrografileri ?ektirdi. Gelmeyenler telefonla ?a?r?larak gelmeleri sa?land?. Radyolojik olarak ??pheli olanlar dispansere davet edilerek hastal?k ?yk?leri sorguland? ve ileri incelemeler yap?ld?.

Bulgular: B?lgemizde ?al??an 512 otob?s ?of?r?n?n 498 (%97)'i dispansere geldi. Kat?l?mc?lar?n hepsi de erkekti. Ya?lar? 19-57 aras?nda de?i?iyordu. Akci?er t?berk?lozu ??phesi olan 12 olgu incelendi?inde; bunlar?n ikisinde yayma pozitif yeni olgu t?berk?loz oldu?u, be?inin daha ?nce t?berk?loz tedavisi ald??? ve tedaviyi tamamlad??? (4 akci?er? 1 plevra t?berk?lozu t?berk?lozu) tespit edildi. Bir olgu akci?er kanseriydi ve tan?dan bir y?l sonra vefat etti. ?ki olgu? pn?moni,? bir olguda akci?erde pataloji saptanmad?, di?er olguda meniskus operasyonundan sonra akci?er embolisi geli?ti?i ??renildi.

Sonu?: B?lgemiz belediye otob?s ?of?rlerinde akci?er t?berk?lozu prevalans? ise %0.4 (2/498) olarak saptand?. Bu oran 100.000'de 400'e kar??l?k geliyordu. B?lgemizin t?berk?loz prevalans? 2006 y?l?nda 100.000'de 20, insidans?m?z ise 100.000'de 22 idi. B?lgemiz belediye otob?s? ?of?rleri aras?nda? t?berk?loz, b?lge prevalans?na g?re 20 kat daha fazlayd?. Belediye otob?s? ?of?rlerinde t?berk?lozun bir risk fakt?r? olabilece?ini? s?yleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler: Otob?s ?of?r?, t?berk?loz, hava kirlili?i.

SUMMARY

Tuberculosis? prevalence? in municipality bus drivers in our dispensary region

Beyhan ?AKAR1, G?lden B?LG?N2, Selda YAVUZ ?UMNULU1, Demet KARNAK3

1 Ankara 7th Tuberculosis Control Dispensary, Ankara, Turkey,

2 Department of Chest Diseases, Ankara Training and Research Hospital, Ankara, Turkey,

3 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Ankara University, Ankara, Turkey.

Introduction: Our study was designed to determine pulmonary tuberculosis rate in municipality bus drivers in our dispensary region and to determine whether or not the job is a risk factor for the disease.

Materials and Methods: Micro chest X-rays were taken of municipality bus drivers working in our region. The ones who had suspicious radiology were re-invited to dispensary; their health background was questioned and advanced investigation was performed.

Results: Totally 498 (97%) of 512 bus drivers working in our region came to our dispensary for the study survey. All of the attendants were male and between 19 and 57. In radiologic assessment, among 12 cases were suspected to have tuberculosis. Two of them had ARB smear positive tuberculosis and, five had inactive tuberculosis.

Conclusion: Tuberculosis prevalence in bus drivers in our dispensary region was 0.4% (2/498). This value corresponded to 400 in 100.000 populations. Examining the statistics tuberculosis prevalence in our region was only 20 in 100.000 in 2006. This meant that, pulmonary tuberculosis is seen 20 times greater among municipality bus drivers. Taking this conclusion into consideration, we think that being a public bus driver may be accepted as a risk factor for tuberculosis.

Key Words: Bus driver, tuberculosis, air pollution.

Tuberk Toraks 2013; 61(4): 327-332 • doi:10.5578/tt.6094

Geli? Tarihi/Received: 18/09/2012 • Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 24/09/2013

* Bu ?al??ma T?rk Toraks Derne?i 10. y?ll?k kongresi (25-29 Nisan 2007)'nde poster olarak kabul edilmi?tir.

** This study was accepted as a poster in 10th annual Turkish Association of Thorax Congress (25-29 April 2007).

G?R??

Akci?er t?berk?lozu, geli?mekte olan ?lkelerde ?nlenebilen yeti?kin ?l?mlerinin %25'ini olu?turan morbiditesi ve mortalitesi y?ksek bir hastal?kt?r (1). D?nya Sa?l?k ?rg?t?, d?nya n?fusunun 1/3'?n?n t?berk?loz basiliyle infekte oldu?unu ve geli?mekte olan ?lkelerde her y?l 8 milyon ki?ide hastal?k geli?ti?ini bildirmektedir (2). B?lgemizde hava kirlili?i, egzoz duman? ve kapal? ortamda halkla yo?un temasta olan belediye otob?s? ?of?rlerinde t?berk?loz oran?n? saptamak ve t?berk?loz i?in risk fakt?r? olup olmad???n? ara?t?rmak amac?yla bu ?al??may? planlad?k.

MATERYAL ve METOD

EGO Genel M?d?rl???'nde 16.01.2006 y?l?nda 71 say?l? yaz?yla b?lge belediye otob?s? ?of?rlerinde t?berk?loz taramas? istenmi?tir. B?lgemizde ?al??an ?of?rlerin listeleri dispanserimize bildirildi. Listeye g?re ?of?rler dispansere gelerek t?berk?loz taramas? yapt?rd?. Kay?t defterine kay?t edilerek akci?er mikrofilm (100 x 100) ?ekildi. Gelmeyen ?of?rler telefon edilerek (genel merkeze) dispansere gelmeleri sa?land?. ?ekilen mikrofilmler iki doktor taraf?ndan de?erlendirildi. Radyolojik de?erlendirmede ??pheli olanlar dispansere ?a?r?larak anamnez al?nd? ve t?berk?loz a??s?ndan tetkik edildi. ?leri tetkik gerekenler g???s hastal?klar? hastanelerine y?nlendirildi. Sonu?lar listeye i?lendi.

?al??mam?zda olgu tan?mlamalar? T.C. Sa?l?k Bakanl??? Verem Sava? Daire Ba?kanl???'n?n T?rkiye'de T?berk?loz Kontrol? Ba?vuru Kitab?na g?re yap?ld?. ?nceden tedavi g?r?p g?rmedi?i, hastal???n tuttu?u organ, bakteriyolojik durum esas al?nd?. Akci?er t?berk?lozu bakteriyolojiye g?re, yayma pozitif akci?er t?berk?lozu ve yayma negatif akci?er t?berk?lozu olarak tan?mlan?r. ?nceki tedavi ?yk?s?ne g?re; yeni olgu ve eski olgu olarak tan?mlama yap?ld? Buna g?re;

Yeni olgu: Daha ?nce t?berk?loz tedavisi g?rmemi? ya da bir aydan daha az s?re tedavi alm?? hastalard?r.

Eski olgu: Daha ?nce en az bir ay tedavi g?rm?? t?berk?loz hastas?d?r. Bu tan?m n?ks, tedavi ba?ar?s?zl???ndan d?nen, tedaviyi terkten d?nen ve kronik olgular? i?ermektedir.

1. N?ks olgu: Daha ?nce t?berk?loz tan?s? konup tedavisini ba?ar?yla tamamlam?? hastada yeniden t?berk?loz tan?s? konulursa yani balgam pozitifli?i saptan?rsa n?ks olarak kabul edilir. Yayma negatif ise klinik ve radyolojik olarak t?berk?loz d???n?l?yorsa ay?r?c? tan? olanaklar? olan bir ?st merkeze g?nderilir; burada bakteriyolojik olarak negatif oldu?u takdirde t?berk?loz tan?s? klinik ve radyolojik olarak konulabilir.

2. Tedavi ba?ar?s?zl???ndan d?nen: Yeni tan? konulmu? ve tedavi ba?lang?c?ndan be? ay ya da daha sonra al?nan balgam ?rneklerinde yayma ya da k?lt?rle basil g?sterilen hasta.

3. Tedaviyi terkten d?nen hasta: Tedaviye iki ay ya da daha uzun s?re ara verdikten sonra yeniden yayma pozitif olarak ba?vuran hastalard?r.

4. Nakil gelen: Ba?ka bir dispanserde kayda al?n?p tedavisi tamamland?ktan sonra, kay?tlar?yla birlikte devral?nan hastad?r.

5. Kronik olgu: N?ks, ara verme ya da tedavi ba?ar?s?zl??? nedeniyle uygulanan yeniden tedavi rejiminin sonunda hala basil pozitif olan hastalard?r (3).

?nsidans: Y?z bin ki?ilik bir toplumda bir y?lda yeni saptanan t?berk?loz olgular?n?n say?s?d?r.

Prevalans: Y?z bin ki?ilik bir toplumda bir y?lda i?inde saptanan yeni ve eski t?m t?berk?loz olgular?n?n say?s?d?r (4).

BULGULAR

?ncelemeye al?nan 512 belediye otob?s? ?of?r?n?n 498 (%97)'i dispansere gelerek akci?er mikrografisi ?ektirdi. ?of?rlerin hepsi erkekti, ya?lar? 19 ile 57 aras?nda de?i?mekteydi, ya? grubu; 19-29 ya? aras? 24 (%5) olgu, 30-39 ya? aras? 140 (%29) olgu, 40-49 ya? aras? 284 (%59) olgu ve 50-57 ya? aras? 33 (%7) olgu idi. Ya? ortalamas?, 40.44 ? 6.55 olarak saptand?.

Radyolojik de?erlendirmede, 397 (%79.7) olgunun mikrofilmi normaldi. On iki (%2.4) olguda t?berk?loz ??phesi vard?. On (%2) olguda hiler veya parankimal kalsifikasyon, 42 (%8.4) olguda bronkovask?ler dallanma art???, 27 (%5.4) olguda kardiyotorasik indeks art???, 4 (%0.8) olguda kardiyotorasik indeks ve bronkovask?ler dallanma art???, 6 (%1.2) olguda di?er belirtiler; ?? olguda kemik deformasyonu, bir olguda pn?moni, bir olgunun akci?er grafisinde sol akci?er ?st zonda 1.5 x 1.5 cm boyutlar?nda baz? k?s?mlar? kalsifik homojen g?lge koyulu?u ve bir olguda kur?unlanma nedeniyle sa?ma izleri mevcuttu (Tablo 1).


Tablo 1

Akci?er t?berk?lozu ??phesi olan 12 olgu incelendi?inde; iki olgu yayma pozitif yeni olgu akci?er t?berk?lozuydu. Bunlardan birinci olgunun mikrografisinde sol akci?er ?st zonda eks?da prod?ktif lezyon, ikinci olgunun ise sa? akci?er hiler b?lgeden perifere uzanan zonda eksuda prod?ktif infiltrasyan mevcuttu (Resim 1,2). Her iki olgu da b?lgede ikamet ediyordu, g?? etmemi?lerdi. Aralar?nda akrabal?k yoktu. Bir olgu 6 y?l, di?er 21 y?ld?r ?of?r olarak ?al???yordu. Be? olgunun daha ?nce t?berk?loz tedavisi ald??? ve tedaviyi tamamlad??? (4 olgu akci?er, 1 olgu plevra t?berk?lozu) tespit edildi. Di?erleri; bir olgu akci?er kanseriydi ve tan?dan bir y?l sonra vefat etti. ?ki olgu pn?moni, bir olguda akci?erde patoloji saptanmad?, di?er olguda meniskus operasyonundan sonra akci?er embolisi geli?ti?i ??renildi (Tablo 2).


Resim 1

Tablo 2

Hiler ve parankimal kalsifikasyonu olan 10 olgu incelendi?inde 4 (%40) olgunun aile t?berk?loz ?yk?s? bulundu?u kaydedildi.

2006 y?l? dispanser b?lge n?fusumuz 410.648 idi. Toplam 91 kay?tl? t?berk?loz olgumuz mevcuttu. Bunlar?n 83 yeni olgu, 8'i n?ks olguydu. Elli d?rt olgu akci?er t?berk?lozu, 25 olgu akci?er d??? t?berk?loz, 12 olgu akci?er ve akci?er d??? t?berk?lozdu. Toplam erkek hasta say?m?z 46, kad?n hasta say?m?z 45 idi. B?lge insidans?m?z 100.000'de 22 (83/ 410 648); prevalans?m?z 100.000'de 20 (91/ 410.648) idi. 2006 y?l?nda incelemeye al?nan 512 belediye otob?s? ?of?r?n?n 498 (%97)'i dispanserimize geldi. Bunlar?n ikisinde yayma pozitif yeni olgu akci?er t?berk?lozu tespit ettik. Buna g?re ?of?rlerde t?berk?loz prevalans?m?z %0.4 (2/498) olarak saptand?. Bu oran 100.000'de 400'e kar??l?k geliyordu. B?lgemizin t?berk?loz insidans?m?z ise 100.000'de 22 idi. Bu aktif t?berk?lozun belediye otob?s? ?of?rleri aras?nda 20 kat daha fazla oldu?unu g?steriyordu.

TARTI?MA

Yap?lan ara?t?rmalarda t?m d?nyada t?berk?loz olgular?n?n %95'inin geri kalm?? ve geli?mekte olan ?lkelerde saptand??? ve yine t?berk?lozdan ?l?mlerin %98'inin bu ?lkelerde meydana geldi?i bildirilmi?tir (4). Bu nedenle t?berk?loz kontrol program? i?inde verem sava? dispanserlerine ?nemli g?revler d??mektedir. Baz? meslekler ve ?evresel fakt?rler t?berk?loz i?in y?ksek risk ta??makla birlikte, bu konuda yap?lan ?al??malar, sa?l?k ?al??anlar?, madenciler ve ??rencilerle s?n?rl?d?r (5,6). Bu konuda ?lkemizde fazla ?al??ma olmad???ndan ?al??mam?z? alt? y?l ge?mesine ra?men makale olarak haz?rlama gere?ini duyduk. Sigara, alkolizm, diyabet, silikozis, maln?trisyon, HIV pozitifli?i, imm?ns?presif tedavi, malignitenin yan? s?ra motorlu ta??tlardan ??kan gazlara maruz kalan ki?ilerin de t?berk?loz i?in y?ksek risk ta??d??? bildirilmi?tir. Solunan havadaki toz ya da gaz partik?llerinin h?cresel ba????kl?ktaki rol?n? kan?tlamaya y?nelik h?cre d?zeyinde geni? olgu serilerinde ?al??malara gereksinim vard?r (7).? Bir ?al??mada okul otob?slerinde seyahat eden 232 ??rencide t?berk?loz infeksiyon prevalans? %35 olarak saptanm??t?r (8). 1994-95 y?llar?nda 3300'den fazla ??renciyi servis otob?slerinde ta??yan be? ?of?r?n t?berk?loz ile infekte oldu?unu bildirilmi?tir (6). Aktif t?berk?loz olan bir otob?s ?of?r?yle seyahat eden okul ?ocuklar?nda t?berk?loz salg?n? oldu?u vurgulanm??t?r (8,9).

B?y?k ?ehirlerde ya?ayan, ek olarak motorlu ta??t kullanan ve g?n?n?n b?y?k k?sm?n? kapal? ortamda ge?iren otob?s ?of?rlerinde hava kirleticilerine maruz kalmak ve bu ortamlarda daha kolay aktifle?en t?berk?loz basili ile infekte olmak daha kolayd?r. ??nk? motorlu ta??tlardan kaynaklanan emisyonlar, atmosferde gaz, aerosol ve partik?l madde olarak bulunan y?zlerce bile?i?i i?erirler. Motorlu ta??tlarla ili?kili ba?l?ca hava kirleticileri, CO, CO2, PM, NOX ve u?ucu organik bile?ikler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlard?r. Bunlar?n son ikisi traposferdeki ozonun olu?mas?na neden olurlar. Di?er bir deyi?le, ozon hidrokarbonlar ile azot oksitlerin ?s? ve g?ne? ????? arac?l???yla birle?mesinden olu?ur. Bu, ?zellikle insan solunum yollar?na zarar verir. Dizel yak?tl? motor ta??tlarda ise partik?l madde ve SO2 de bunlara eklenmektedir (10). Gupta ve arkada?lar?n?n belirtti?ine g?re partik?l madde Hindistan'da en ?nemli hava kirleticidir (11). Jinsart ve arkada?lar? Bangkok'ta partik?l maddelerin en ?nemli komponenti olarak, motorlu ta??tlardan t?retilen karbonu belirtmi?lerdir (12). Buna maruz kalan ?of?rlerde kronik solunum yolu hastal?klar?n?n geli?mesi daha kolayd?r.

Peru-Lima'da halk otob?s? ?of?rlerinde t?berk?loz riski 2.7-4.5 oran?nda daha fazla bulunmu?tur (13). ?Centers for Diseases Control and Prevention (CDC)??n ara?t?rmalar?nda da otob?s ?of?rlerinde daha y?ksek t?berk?loz riski bulunmu?tur (6,14). ?zellikle k???n pencereler kapal? oldu?u i?in hava sirk?lasyonu sa?lanamad???ndan, bula??c?l?k daha kolay olmaktad?r (6). Ancak meslekler ve t?berk?loz aras?ndaki ili?kiyi g?steren bir?ok ?al??mada normal pop?lasyona g?re sa?l?k ?al??anlar?nda daha y?ksek risk g?r?lmesine ra?men, otob?s ?of?rlerinde bir art?? saptanmam??t?r (15). Bizim bu ?al??madaki bulgumuz, ?of?rl???n t?berk?loz riskini art?rd??? y?n?nde olup, ilk ?al??malar? desteklemektedir.

?n vitro ?al??malar, hava kirlili?inin ?nemli bir komponentini olu?turan dizel egzoz i?eri?inin ve karbon partik?llerinin akci?er h?crelerinde ?iddetli proinflamatuvar yan?ta yol a?t???n? g?stermektedir (10,16). Partik?llerin direkt olarak veya epitelyal h?creler ve makrofajlar taraf?ndan h?cre i?ine al?narak oksidan yollar? aktive ettikleri g?sterilmi?tir (17,18). Bu yolla NF-kb ve ap-1 gibi transkripsiyon fakt?rlerini uyararak inflamatuvar mediyat?r sal?m?n? art?rd?klar? ve sonu?ta yo?un n?trofil ve T-lenfosit birikimine neden olduklar? saptanm??t?r. Yine makrofajlar?n sitoplazmas?na al?nan partik?llerin inert yap?lar? nedeniyle inaktive edilemedi?i sitoplazmada bu partik?llerin yo?unla?mas? nedeniyle h?crenin apopitoza giderek ortadan kalkt??? ve fibrojenik yan?t?n apopitoza gitmeden ?nce sal?nan sitokinler vas?tas?yla oldu?u bilinmektedir. Ayr?ca, sitoplazmas?nda inert partik?ller olan makrofajlar?n t?berk?loz basilini inaktive edemedikleri, bir ba?ka deyi?le, g?rev yapamad?klar? da bilinmektedir (10,12,19). Akci?erlerden sal?nan sitokin ve kemokinlerin kemik ili?ine ula?mas?yla n?trofil ve prek?rs?rleri ortaya ??kmakta, k?sa d?nemde epidermal b?y?me fakt?r? resept?r yolunun aktivasyonu ile doku hasar? olu?up fibrotik iyile?me ba?lamaktad?r (20). ?al??mam?zda ?of?rlerin inhale etti?i havada asfalttan kaynaklanan dizel agzoz ve karbon partik?llerinin makrofajlarda b?yle bir disfonksiyona neden olup, t?berk?loz prevalans?n? art?rm?? oldu?u d???n?lmektedir (21).

Yap?lan ?al??malar t?berk?lozun d???k sosyoekonomik kesimlerde daha s?k g?r?ld??? bildirilmi?tir (22). Yap?lan bir ?al??mada, d???k sosyoekonomik geliri olan ?lkelerde ?al??an minib?s ?of?rlerinde t?berk?loz prevalans? y?ksek bulunmu?tur. Riskin artmas?nda, ortamda basilin yo?unlu?u ve maruziyet s?resinin ?nemini vurgulanm??t?r (23). ?al??mam?zda otob?s ?of?rlerinin g?zerg?h? ve yerle?im yerleri d???k sosyoekonomik b?lgedir. Dolay?s?yla bulgular?m?z daha ?nceki bulgularla uyum g?stermektedir.

Akci?er t?berk?lozunda erkek/kad?n oran? yakla??k 1.5-4 kat fazla oldu?u bildirilmektedir (24). ?al??mam?zda olgular?m?z?n hepsi erkeklerden olu?maktad?r. ?al??mam?zda kad?n ?of?r olmad??? i?in bu k?yas? yapamamaktay?z. Ancak, t?berk?lozun erkeklerde daha fazla g?r?lmesinde, erkeklerin kad?nlara k?yasla sosyal a??dan daha aktif olmalar?n?n rol? oldu?u kan?s?nday?z.

Son verilere g?re t?berk?loz insidans? 15-24 ya?lar? aras?nda artmakta, 55-64 ya?lar? aras?nda ve 65 ya? ?zerinde en y?ksek seviyeye ula?maktad?r (25). ?al??mam?zda ya? grubu 19-54 aras?nda de?i?mekteydi. Hastalar?n ya?lar? 37 ve 51 idi. Taranan grupta 40-49 ya? grubu (%57) ?o?unlu?u olu?turmaktayd?. Bu a??dan bulgular?m?z istatistiklere uymaktad?r.

D?nya Sa?l?k ?rg?t? program ko?ullar?nda t?m t?berk?loz olgular?n?n %50'sinin yayma pozitif, %15'inin yayma negatif, %35'inin ise akci?er d??? organ t?berk?lozlu olgulardan olu?tu?u bildirilmi?tir (26). Yap?lan bir di?er ?al??mada yayma pozitiflik oran? %14.1 ile %84.5 aras?nda de?i?mektedir (27,28,29,30). ?al??mam?zda t?berk?loz ??phesi olan 12 olgu incelendi?inde; ikisinde yayma pozitif yeni olgu akci?er t?berk?lozu, be?inin ise daha ?nce t?berk?loz tan?s? alm?? ve tedavisini tamamlam?? d?rt akci?er t?berk?lozu, bir plevra t?berk?lozu bulundu.

Sa?l?k Bakanl??? T?rkiye'de Verem Sava? Dairesi Ba?kanl???'n?n T?rkiye'de Verem Sava?? 2011 Raporuna g?re 2006 y?l?nda T?rkiye n?fusu 72.974.000 yeni olgu say?s? 18.544 t?berk?loz insidans? 100.000'de 32, prevalans?m?z 100.000'de 26 idi (31). Bir topluma y?ksek riskli dememiz i?in o toplumda hastal?k oran?n?n 100.000'de 100 ve ?st?nde olmas? gerekir (32). 2006 y?l?nda dispanser b?lge n?fusumuz 410.648 kay?tl? t?berk?loz hastam?z 91, yeni olgu say?s? 83, n?ks olgu say?s? 8'dir. B?lge insidans?m?z 2006 y?l?nda 100.000'de 22, prevalans?m?z ise 100.000'de 20'dir.

Sonu? olarak; b?lgemizde ?al??an 498 belediye otob?s? ?of?r?nde iki yayma pozitif yeni olgu akci?er t?berk?loz bulundu. B?lgemiz belediye otob?s ?of?r? i?in t?berk?lozu prevalans? %0.4 (2/498) (100.000'de 400'e kar??l?k) bulundu. Toplumu y?ksek risk grubu olarak kabul etmemiz i?in 100.000 ki?ilik pop?lasyonda 100 olgudan fazla olmas? ifade edildi?ine g?re b?lge belediye otob?s? ?of?r? taramas?nda t?berk?loz prevalans?m?z, b?lge prevalans?m?zdan 20 kat fazla (b?lge prevalansim?z y?z binde 20), y?ksek riskli b?lgeden 4 misli fazlayd?. Bu bulgudan hareketle belediye otob?s? ?of?r? olmak t?berk?loz i?in risk fakt?r? olarak kabul edilebilir. Fakat bu ?al??ma sadece belli b?lgede ?al??an belediye otob?s? ?of?rlerinde yap?lm??t?r, t?m ?of?r grubu yans?tmamaktad?r. Di?er ?of?r gruplar?nda yap?lacak ba?ka ?al??malarla durumun netlik kazanabilece?ini d???n?yoruz.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Talay FE, K?mbetli ?. Treatment outcomes and affecting factors in tuberculosis patients in Istanbul Eyup Struggle Dispensary.? Turkish Thoracic Journal? 2007; 8: 31-6.
  2. Bozdemir ?E, ?elebi S, Hac?mustafao?lu M, ?ak?r D, Ayg?n D, Bodur M. Evaluation of tuberculin skin test results of one year. J Pediatr? Inf? 2011; 5:123-8.
  3. TR Ministry of Health? Department of Struggle Against Tuberculosis reference book? for Tuberculosis Control in Turkey. Ankara,Turkey, 2003: 17-9.
  4. ?zkara ?. Tuberculosis epidemiology in Turkey. In: ?zkara ?, K?l??aslan Z (eds). Tuberculosis. Istanbul: AVES Publishing, 2010: 38-39.
  5. Babal?k A, Bak?rc? N, Oruc K, K?z?lta? ?, ?etinta? G, Altunbey S, et al. Occupation and tuberculosis: a descriptive study in Turkish patients with tuberculosis. Tuberculosis and Thorax? 2012; 60:32-40.
  6. Yusuf HR, Braden CR, Greenberg AJ, Weltman AC, Onorato IM, Valway SE. Tuberculosis transmission among five school bus drivers and students in two Newyork Counties. Pediatrics 1997; 100: 1-5.
  7. L?nnroth K, Holtz TH, Cobelens F, Chua J, Van leth F, Tupasi T, et al. Inclusion of information on risk factors, socioeconomic status and health seeking in a tuberculosis prevalence survey. Int J Tuberc Lung Dis 2009; 13: 171-6.
  8. Montero EF, Moyano AR, Gomez PB, Bermudez RP, Lopez MJ, Aguilar RS, et al. Exposure to mycobacterium tuberculosis during a bus travel. Med Clin(Barc) 2001; 116: 182-5.
  9. Neira-Munoz E, Smith J, Cockcroft P, Basher D, Abubakar I. Extensive transmission of Mycobacterium tuberculosis among children on a school bus. Pediatr Infect Dis J 2008; 27: 835-7.
  10. Bayram H, Dikensoy ?.? Effects of air pollution on respiratory health. Tuberculosis and Thorax 2006; 54: 80-89.
  11. Gupta I, Salunkhe A, Kumar R. Source apportionment of PM10 by positive matrix factorization in urban area of Mumbai, India. Scientific World Journal 2012; 2012: 585-791.
  12. Jinsart W, Kaewmanee C, Inoue M, Hara K, Hasegawa S, Karita K, et al. Driver exosure to particulate matter in Bangkok. J Air Waste Manag Assoc 2012; 62: 64-71.
  13. Horna-Campos OJ, Bedoya-Lama A, Romero-sandoval NC, Martin-Mateo M. Risk of tuberculosis in public transport sector workers, Lima, Peru. Int J Tuberc Lung Dis 2010; 14: 714-9.
  14. Centers for Disease Control and Prevention. Essential components of tuberculosis prevention and control program; and screening for tuberculosis and tuberculous infection in hih-risk populations: recommendations of the Advisory Council fort he Elimination of Tuberculosis. In: Recommendations and Reports. MMWR 1995; 44(RR- 11): 1-34.
  15. McKenna MT, Hutton M, Cauthen G, Onorato IM. The association between occupation and tuberculosis: a population based survey. Am J Respir Crit Care Med 1996; 154: 587-93.
  16. Lundborg M, Johard U, Lastbom L, et al. Human alveolar macrophage phagocytic function is impaired by aggregates of ultrafine carbon particles. Environ Res 2001; 86: 244-53.
  17. Stearns RC, Paulauskis JD, Godleski JJ. Endocytosis of ultrafine particles by A549 cells. Am Respir Cell Mol Biol 2001; 24: 108-15.
  18. Beck-Speier I, Dayal N, Karg E, Maier KL, Roth C, Ziesenis A, et al. Agglomerates of ultrafine articles of elemental carbon and TiO2 induce generation of lipid mediators in alveolar macrophages. Environ Health Perspect 2001; 109(Suppl 4): 613-8.
  19. Brunekreef B, Holgate ST. Air pollution and health. Lancet 2002; 360: 1233-42.
  20. Wu W, Samet JM, Ghio AJ, Devlin RB. Activation of the of the EGF receptor signaling pathway in aiway epithelial cells exposed to Utah Valley PM. Am J Physiol Lung Cell Mol hysiol 2001; 281: 483-9.
  21. Pourazar J, Mudway IS, Samet JM, Helleday R, Blomberg A, Wilson SJ, et al. Diesel exhaust activates redox-sensitive transcription factors and kinases in human airways. Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol 2005; 289: 724-
  22. Muniyandi M, Ramachandran R, Gopi PG, Handrasekaran V, Subramani R, Sadacharam K, et al. The prevalence of tuberculosis in different economic strata: a community survey fom South India. Int J Tuberc Lung Dis 2007; 11: 1042-5.
  23. Horna-Campos OJ, Consiglio E, Sanchez-Perez HJ, Navarro A, Cayla JA, Martin-Mateo M. Pulmonary tuberculosis infection among workers in the informal public transport sector in Lima, Peru. Occup Environ Med 2011; 68: 163-5.
  24. ?ztop A, ?nsal ?, ?ift?i E, ?akmak R. Evaluation of tuberculos?s pat?ents? attended to Izmir Kahramanlar? tuberculos?s d?spensary. Respiratory Dis 2003; 14: 117-24.
  25. T.R. Ministry of Health Department of Struggle Against Tuberculosis. The Struggle Against Tuberculosis in Turkey, 2010 report.
  26. World Health Organization. Global Tuberculosis Control. Surveillance, Planning, financing. WHO report 2002. Geneva, Switzerland, WHO 7TB/2002.
  27. Akta? E, G?rg?ner M, Sa?lam L Mirici A, G?rg?ner ?. The evaluation of? pulmoner tuberculosis cases in Erzurum? struggle dispensary? (Pre report).? Tuberculosis and Thorax 1998; 46: 63-8.
  28. ?enyi?it A, I??k R, Co?kunsel N, et al. 441 pulmoner tuberculos?s cases? were retrospectively evaluated. Respiratory Dis 1997; 8: 203-14.
  29. Karag?z T, Arda H, Erboran T, K?l??aslan Z, ?a?lar E, Erem AR. Evaluation of new diagnosed lung tuberculosis cases monitored by dispensaries of Istanbul in 1995. Tuberculosis and Thorax 2000; 48: 128-35.
  30. Yorganc?o?lu A, Ako?u S, ??rak K, et al. Drug resistans rates in pulmoner tuberculosis. Respiratory 1997; 20: 203-11.
  31. TR Ministry of Health, Department of Struggle Against Tuberculosis. The Struggle Against Tuberculosis in Turkey, 2011 report.
  32. Kolsuz M.? Detected active? tuberculosis cases? and screening of the contacts? in risk groups.? In. ?zkara ?, K?l??aslan Z (eds). Tuberculosis. Istanbul: AVES Publishing, 2010: 253-4.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Beyhan ?AKAR,

Ankara 7 No'lu Verem Sava? Dispanseri,

G???s Hastal?klar?,

ANKARA - TURKEY

e-mail: becakar@yahoo.com

Yazd?r