Yazd?r

Hacettepe Eri?kin Hastanesine ba?vuran hastalar?n
sigara b?rakma hizmetleri hakk?ndaki yakla??mlar?n?n de?erlendirilmesi

Bekir KAPLAN1, Hilal ?ZCEBE2, Sema ATT?LA2, Elif ERTAN2, Bahriye KILI?ASLAN2, Selda KANMAZ2,
Yavuz OCAK2, Huriye ERBAK2, Zafer KAYA2, F?rat ?iyar KALKAN2

1 SB Sa?l?k Ara?t?rmalar? Genel M?d?rl???, Ankara,

2 Hacettepe ?niversitesi T?p Fak?ltesi, Halk Sa?l??? Anabilim Dal?, Ankara.

?ZET

Hacettepe Eri?kin Hastanesine ba?vuran hastalar?n sigara b?rakma hizmetleri hakk?ndaki
yakla??mlar?n?n de?erlendirilmesi

Giri?: Bu ara?t?rma, toplumun sigara b?rakma hizmetleri konusundaki bilgi ve g?r??lerini saptamak ve sigara kullanma durumlar?n? ??renmek amac?yla yap?lm??t?r.

Materyal ve Metod: Tan?mlay?c? tipteki bu ara?t?rma Hacettepe ?niversitesi Eri?kin Hastanesinde yap?lm??t?r. Sosyodemografik ?zellikler, sigara kullanma durumlar? ve sigara b?rakma y?ntem ve hizmetleri konusundaki g?r??lerinin soruldu?u anket formu 3-8 A?ustos 2011 tarihleri aras?nda kat?l?mc?lara y?z y?ze g?r??me tekni?iyle uygulanm??t?r. Analizlerde tan?mlay?c? istatistikler, ki-kare ve gerekli yerlerde Fisher'in kesin ki-kare testleri kullan?lm??t?r. ?statistiksel anlaml?l?k i?in p< 0.05 kabul edilmi?tir.

Bulgular: Ara?t?rmaya kat?lan 599 bireyin ya? ortalamas? 36.95 ? 12.80 y?l olup %56.6's? erkektir. Kat?l?mc?lar?n %48.9'u sigara kullanmad???n?, %15.9'u sigaray? b?rakt???n?, %35.2'si? ise halen kulland???n? belirtmi?tir. Halen sigara kullananlar?n %60.2'si? son 12 ay i?inde sigara kullanmay? b?rakmay? d???nm??t?r. Kat?l?mc?lar?n %42.1'i son 12 ay i?inde sigara kullanmay? b?rakmay? denemi?lerdir. Sigara kullananlar?n %46.'s? ve kullanmayanlar?n %56.3'? sigara b?rakma polikliniklerinden haberdar oldu?unu belirtmi?tir (p= 0.033). Sigara kullananlar?n %67.8'i? ALO 171 sigara b?rakma hatt?ndan, %46.9'u AMATEM'lerden haberdard?r. Ayn? y?zdeler sigara kullanmay? b?rakanlarda s?ras?yla %49.5 ve %28.4't?r. Sigara kullananlar?n %59.7'si nikotin i?ermeyen preparatlar?n (Bupropion, Vareniklin), %17.4'? nikotin i?eren preparatlar?n (Nikotin sak?z? ve band?) ba?ar?l? oldu?unu d???n?rken, bu y?zdeler hi? kullanmayanlarda s?ras?yla %89.7 ve %36.7'dir.

Sonu?: T?t?n kullanan ki?iler aras?nda b?rakma e?ilimi ve sigara kullan?m?n?n b?rak?lmas?na destek olan hizmetler konusunda fark?ndal?klar bulunmakta, yasan?n t?t?n kullan?m?n?n zararlar?n? azaltt???na inanmaktad?rlar. Ancak d???k gelir d?zeyinde olanlara ula?mada daha fazla m?dahaleye gereksinim vard?r. Ayr?ca, toplumda ?ocuklara rol modeli olma tutum ve davran??lar?n?n da sigara b?rakma kampanyalar?nda kullan?lmas?n?n etkili olaca?? d???n?lmektedir.

Anahtar Kelimeler: T?t?n, t?t?n b?rakma, t?t?n b?rakma m?dahaleleri.

SUMMARY

Evaluation of smoking cessation services approaches of the patients applying to Hacettepe Adult Hospital

Bekir KAPLAN1, Hilal ?ZCEBE2, Sema ATT?LA2, Elif ERTAN2, Bahriye KILI?ASLAN2, Selda KANMAZ2,
Yavuz OCAK2, Huriye ERBAK2, Zafer KAYA2, F?rat ?iyar KALKAN2

1 General Directorate of Health Surveys, Ankara, Turkey,

2 Department of Public Health, Faculty of Medicine, Hacettepe University, Ankara, Turkey.

Introduction: This research was conducted to determine the views and information of the society about smoking cessation services and to find out the smoking status.

Materials and Methods: This descriptive study was conducted at Hacettepe University Adult Hospital. The questionnaire was conducted to the participants with face to face interview techniques between the dates 3-8 August 2011 and asked about socio-demographic characteristics, smoking status and the views on smoking cessation methods and services. In the analysis, descriptive statistics, chi-square and Fisher's exact chi-square test was used where necessary. p< 0.05 was accepted for statistical significance.

Results: The average age of 599 individuals participated to the research was 36.95 ? 12.80 years and 56.6% were male. The participants declared their smoking status that 48.9% do not smoke, 15.9% quit smoking, 35.2% stated as still smoking. Among current smokers 60.2% thought to quit smoking in the last 12 months. Of the participants 42.1% have tried to quit smoking in the past 12 months. 46% percent of smokers and 56.3% non-smokers stated that they are aware of smoking cessation outpatient clinics (p= 0.033). The percentage of awareness of smoking cessation line was 67.8%, and 46.9% are aware of AMATEMs. Same percentages are as 49.5% and 28.4% for the ones who quit smoking. 59.7% of smokers think that nicotine-free preparates and 17.4% think that nicotine preparates is successful; these percentages are 89.7% and 36.7% for non-smokers.

Conclusion: Tendency to cessation among tobacco users and have awareness about the services that support cessation and believe that the law reduces the harms of tobacco use. However, more interventions are needed to reach those who are at low-income level. Also being a role model to the children in the society and to use attitudes and behaviors in smoking cessation campaigns are thought to be effective.

Key Words: Tobacco, tobacco cessation, smoking cessation interventions.

Tuberk Toraks 2013; 61(4): 312-319 - doi:10.5578/tt.5416

Geli? Tarihi/Received: 15/11/2012 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 05/09/2013

* Bu ?al??ma T?rk Toraks Derne?i 15. y?ll?k kongresinde s?zel bildiri olarak sunulmu?tur.

** This study was presented as an oral presentation at Turkish Association of Thorax 15th annual congress.

G?R??

T?t?n kullan?m?, t?m d?nyada ve ?lkemizde ?nlenebilir ?l?m nedenlerinin ba??nda gelmektedir. D?nya Sa?l?k ?rg?t? (DS?)'n?n 2008 y?l? tahminine g?re t?t?n kullan?m? her y?l be? milyondan fazla ki?inin ?l?m?ne neden olmaktad?r. D?nyada t?t?n kontrol?ne ili?kin m?dahalelerin etkili olarak uygulanmamas? halinde t?t?n?n neden oldu?u hastal?klar nedeniyle 2030 y?l?nda sekiz milyon insan?n ?lece?i tahmin edilmektedir (1). T?t?n kontrol?n?n temel stratejileri ?ba?lamay? ?nleme?, ?b?rakma i?in destek olma? ve ?t?t?n duman?ndan pasif olarak etkilenmenin ?nlenmesi? ?eklindedir (2).

DS? taraf?ndan t?t?n kullan?m? ba??ml?l?k olarak kabul edilmektedir (2). T?t?n ba??ml?l??? olan ki?ilerin bir k?sm? t?t?n kullan?m?n? kendisi b?rakabilmekte, bir k?sm? ise profesyonel deste?e gereksinim duymaktad?r. T?t?n kullan?m?n?n tedavisinde profesyonel deste?in hekim ve di?er sa?l?k personeli taraf?ndan verilmesi gerekti?i d???n?lmektedir. Sigara kullanmay? b?rakmay? isteyen ki?ilerin sigaray? b?rakmak amac?yla bir sa?l?k kurulu?una ba?vurmas? halinde gerekli de?erlendirmeler yap?larak bilimsel olarak etkili oldu?u bilinen y?ntemlerle tedavi edilmesi ?nerilmektedir. Bug?n i?in sigara ba??ml?l???n?n tedavisinde kullan?lan y?ntemlerin ba??nda davran??sal-bili?sel tekniklerin uyguland??? motivasyonel destek programlar? (Davran??sal-bili?sel teknikler hakk?nda e?itim ve takip) ve farmakolojik tedaviler (Bupropion ve Vareniklin gibi nikotin i?ermeyen preparatlarla nikotin band? ve sak?z? gibi nikotin i?eren preparatlar) yer almaktad?r (2).

T?t?n kullan?m?, T?rkiye'nin de en ?nemli ve acil ??z?m bekleyen halk sa?l??? sorunlar?n?n ba??nda gelmektedir. T?rkiye'de 2008 y?l?nda 4207 say?l? yasan?n geni?letilmesi d?neminde 15 ya? ve ?zerindeki yeti?kinlerin %31.2 (yakla??k 16 milyon ki?i)'si t?t?n kullanmaktayd? (3). T?t?n kullanma s?kl??? erkeklerde (%47.9) kad?nlara (%15.2) g?re daha fazlad?r (1). Kamuya a??k yerlerin t?m?nde t?t?n ?r?n? kullan?m?yla t?t?n ?r?nlerinin reklam, tan?t?m ve sponsorlu?unu tamamen yasaklayan kapsaml? t?t?n kontrol? yasas?nda t?t?n kullan?m?n? b?rakmak isteyenlere hizmet sunulmas?na ili?kin maddeler de yer almaktad?r (3).

Yasan?n kapsam?n?n geni?letilmesiyle birlikte T?rkiye'de sigara kullanan ki?ilerin sigara b?rakma y?ntemleri ve hizmetlerine ula??labilirli?ini art?rmaya y?nelik m?dahaleler yap?land?r?lm??t?r. Bu m?dahaleler, ALO 171 sigara b?rakma hatt?n?n kurulmas?, sigara b?rakma polikliniklerinin yayg?nla?t?r?lmas? ve Alkol ve Madde Ba??ml?l??? Tedavi ve E?itim Merkezlerinde (AMATEM) sigara b?rakma hizmetleri sunulmas? ?eklindedir (4).

Sigara b?rakma y?zdesinin d???r?lmesinde, toplumun ?nce bu hizmetlerden haberdar olmas?n?n sa?lanmas?, daha sonra da bu hizmetlere ula?abilmesi hedeflenmelidir. Bu ara?t?rma, toplumun sigara b?rakma hizmetleri konusundaki bilgi ve g?r??lerini saptamak amac?yla yap?lm??t?r.

MATERYAL ve METOD

Tan?mlay?c? tipte olan bu ara?t?rma, Hacettepe ?niversitesi Eri?kin Hastanesinde yap?lm??t?r. Ara?t?rmaya kulak burun bo?az, dermatoloji, ortopedi, ?roloji ve n?roloji polikliniklerine ba?vuran 15 ya? ve ?zeri bireyler dahil edilmi?tir. Ara?t?rman?n veri toplamas? s?ras?nda sigara ile ilgili yak?nmalar? ve hastal?klar? olan hastalar ile g?r??me yap?lmam??t?r. Sosyodemografik ?zellikler, sigara kullanma durumlar? ve sigara b?rakma y?ntem ve hizmetleri konusundaki g?r??lerinin soruldu?u anket formu, 3-8 A?ustos 2011 tarihleri aras?nda belirtilen kliniklere ba?vuran hastalara y?z y?ze g?r??me tekni?iyle uygulanm??t?r. Elde edilen veriler SPSS 15.0 istatistik paket program? kullan?larak bilgisayara y?klenmi?tir. Analizlerde tan?mlay?c? istatistikler (Ortalama, standart sapma, ortanca), ki-kare ve gerekli yerlerde Fisher'in kesin ki-kare testleri kullan?lm??t?r. ?statistiksel anlaml?l?k i?in p< 0.05 kabul edilmi?tir. Anket uygulamas? i?in Hacettepe ?niversitesi Eri?kin Hastanesi ba?hekimli?inden yaz?l? izin, kat?l?mc?lardan s?zl? onam al?nm??t?r.

BULGULAR

Ara?t?rmaya kat?lan 599 bireyin ya?lar? 15-81 aras?nda olup %56.6's? erkektir. Kat?l?mc?lar?n ya? ortalamas? 36.95 ? 12.80 y?ld?r. Kat?l?mc?lar?n %53.1'i halen evlidir. Ara?t?rmaya kat?lanlar?n %41.6's? ?niversite/y?ksek okul veya doktora mezunudur. Ara?t?rman?n yap?ld??? tarihte kat?l?mc?lar?n %63.4'? herhangi bir i?te ?al??t???n?, %58.9'u ekonomik durumunu orta olarak belirtmi?tir. Ara?t?rma sonu?lar?na g?re sigara kullanmay? b?rakan 95 kat?l?mc?n?n %72.6's? erkek, ya? ortalamas? 44.46 ? 13.97 y?l ve %71.6's? halen evli, %29.5'i ?niversite/y?ksekokul veya doktora mezunudur. Ayr?ca, %63.2'si herhangi bir i?te ?al??t???n?, %67.4'? ekonomik durumunu orta olarak belirtmi?tir (Tablo 1).


Tablo 1

Kat?l?mc?lar?n %48.9'u sigara kullanmad???n?, %15.9'u sigaray? b?rakt???n?, %35.2'si ise halen kulland???n? belirtmi?tir. Halen sigara kullananlar?n %60.2'si son 12 ay i?inde sigara kullanmay? b?rakmay? d???nm??t?r. Kat?l?mc?lar?n %42.1'i son 12 ay i?inde sigara kullanmay? b?rakmay? denemi?lerdir (Tablo 2).


Tablo 2

Sigara b?rakmay? d???nme durumu evli olanlarda, herhangi bir i?te ?al??anlarda ve ekonomik durumunu iyi olarak belirtenlerde anlaml? olarak fazlayken (p< 0.05), sigara b?rakmay? deneme durumu sadece herhangi bir i?te ?al??anlarda anlaml? olarak fazla bulunmu?tur (p< 0.05). Di?er sosyodemografik de?i?kenler ile sigaray? b?rakmay? d???nme ve deneme durumu aras?nda anlaml? bir fark bulunamam??t?r (p> 0.05).

Sigara kullananlar?n %46's? ve kullanmayanlar?n %56.3'? sigara b?rakma polikliniklerinden haberdar olduklar?n? belirtmi?lerdir (p= 0.033). Sigara kullananlar?n %67.8'i ALO 171 sigara b?rakma hatt?ndan, %46.9'u AMATEM sigara b?rakma hizmetinden haberdard?r. Ayn? y?zdeler sigara kullanmay? b?rakanlarda s?ras? ile %49.5 ve %28.4't?r. Halen sigara kullananlar?n ALO 171 sigara b?rakma hatt?ndan ve AMATEM'in hizmetinden haberdar olma durumu sigara kullanmay? b?rakanlardan daha fazlad?r (p= 0.009, p=0.007). Halen sigara kullananlar?n %65.9'u, sigaray? b?rakanlar?n %49.5'i nikotin i?ermeyen preparatlardan haberdard?r (p= 0.024) (Tablo 3).


Tablo 3

Sigara b?rakma hizmet ve y?ntemlerinden haberdar olma durumu genel olarak 35 ya? ve alt?nda olanlarda, bekarlarda, ??renim durumu y?ksekokul ve ?zeri olanlarda ve ekonomik durumunu iyi olarak belirtenlerde anlaml? olarak fazla bulunmu?tur (p< 0.05).

Sigara kullananlar?n %59.7'si nikotin i?ermeyen preparatlar?n, %17.4'? nikotin i?eren preparatlar?n ba?ar?l? oldu?unu d???n?rken, hi? kullanmayanlarda bu y?zdeler s?ras?yla %89.7 ve %36.7'dir. Hi? sigara kullanmayanlar nikotin i?eren ve i?ermeyen preparatlar? daha ba?ar?l? bulmaktad?rlar (p< 0.001 ve p= 0.01) (Tablo 4).


Tablo 4

Sigara kullanmay? b?rakmay? deneyen ancak halen sigara kullanan kat?l?mc?lar?n %4.6 (n= 4)'s? ALO 171 sigara b?rakma hatt?n?, %3.4 (n= 3)'? sigara polikliniklerine ba?vurmu?tur. Sigara b?rakmay? deneyenlerin %4.6's? nikotin i?ermeyen preparatlar? (n= 4), %9.2 (n= 8)'si nikotin i?eren preparatlar? kullanm??t?r, %92.0 (n= 80)'si ise sigara b?rakmay? deneme s?ras?nda hi? bir hizmeti kullanmam??t?r.

Sigara kullanmay? b?rakanlar?n %86.3'? sigaran?n sa?l??a zararl? olmas?n?n, %40 (n= 38)'? ?ocuklara k?t? ?rnek olmas?n?n, %34.7 (n= 33)'si ?evresi taraf?ndan ho? kar??lanmamas?n?n ve %24.2 (n= 23)'si ekonomik y?k?n?n sigara b?rakmada etkili oldu?unu d???nmektedir.

Sigara kullanmay? b?rakanlar?n %38.9 (n=37)'u sigaray? b?rakt?ktan sonra sinirlilik, %25.3 (n=24)'? t?t?ne kar?? a??r? istek, %18.9 (n= 18)'u konsantrasyon g??l??? ya?ad???n? belirtirken %14.7 (n= 14)'si hi?bir ?ey hissetmedi?ini belirtmi?tir. Sigara kullanmay? b?rakanlar?n %34.4 (n= 32)'? mutlu oldu?unu, %28 (n= 26)'i de kendine g?veninin artt???n? belirtmi?tir.

?T?t?n kontrol yasas?n?n kapal? ortamda sigara kullanma s?kl???n? azaltt???? ?nermesine, halen sigara kullananlar?n %73'?, sigara kullanmay? b?rakanlar?n %92.6's? ve hi? sigara kullanmayanlar?n %88.4'? kat?ld???n? belirtmi?tir. ?Yasan?n sigara kullanmay? te?vik etti ?nermesine? kat?l?m y?zdeleri s?ras?yla %38.9, %69.5 ve %57.0'd?r (p< 0.001).

TARTI?MA

Bu ara?t?rma s?ras?nda hastanede g?r???len kat?l?mc?lar?n ??te birinin halen sigara kulland??? tespit edilmi?tir. G?r???len ki?iler aras?nda sigara kullan?m y?zdesi (%35.2) T?rkiye'deki %31.2 olan sigara kullanma s?kl???ndan biraz daha y?ksektir (1). Kat?l?mc?lar?n eri?kin hastanesinde g?r???len ki?iler olmas?, bu fark? ortaya ??karm?? olabilir.

Ara?t?rma sonu?lar?na g?re g?r???len ki?iler aras?nda sigara kullanmay? b?rakanlar?n ya? ortalamas? 40'?n ?zerinde olup, bu grubun yakla??k ??te ikisini erkekler, evliler, lise ve ?zeri ??renim durumuna sahip olanlar, her hangi bir i?te ?al??an ve ekonomik durumunu orta olarak belirtenler olu?turmaktad?r (Tablo 1). Bu ara?t?rma erkekler aras?nda sigara b?rakman?n daha yayg?n oldu?unu d???nd?rmektedir. Ayr?ca, sosyoekonomik y?nden avantajl? gruplar aras?nda sigaray? b?rakma daha fazlad?r. Bu ?al??mada g?r???len ki?ilerin ya?la ortaya ??kan ?ikayetleri, sigaray? b?rakmalar?na neden olmu? olabilir. ?an ve arkada?lar?n?n 2006 y?l?nda Trabzon'da bir hastanenin sigara b?rakma merkezine ba?vuranlar ile yapt?klar? ?al??malar?nda, merkeze ba?vuranlar?n ya? ortalamas? 37.5, %60'? erkek ve %70'inin lise ve ?zeri ??renim durumunda oldu?u tespit edilmi?tir (5). ?z?ahin ve arkada?lar?n?n Adana ilindeki ?al??malar?nda sigara kullanmay? b?rakanlar?n yar?s?ndan fazlas?n?n ??renim durumu lise ve ?zeri olup, %70'i erkek ve ya? ortalamas? 52'dir (6). ?ahbaz ve arkada?lar?n?n ?al??mas?nda ise sigara b?rakma poliklini?ine ba?vuranlar?n %55'i kad?n, ya? ortalamas? 47, %67'si evli ve %81'inin ??renim durumu lise ve ?zeri olarak bulunmu?tur (7). Bizim ara?t?rmam?z her ne kadar tan?mlay?c? ve toplumu yans?tmayan bir ?al??ma ise de hastaneye ba?vuranlar aras?nda da benzer bir da??l?m?n olmas?, sigara kullanmay? b?rakman?n ileri ya?larda g?ndeme geldi?ine ili?kin bulguyu desteklemektedir.

Ara?t?rma sonu?lar?na g?re sigara kullananlar?n yakla??k ??te ikisi son bir y?l i?inde sigara kullanmay? b?rakmay? d???nm?? ve be?te ikisi ise b?rakmay? denemi?tir (Tablo 2). G?ktalay ve arkada?lar?n?n 2011 y?l?nda yay?nlad?klar? ?al??malar?nda sigara kullananlar?n yar?s?ndan fazlas?n?n sigaray? b?rakmay? denedi?i ve bir ay i?inde b?rakmay? d???nd??? belirtilmektedir (8). Bar?? ve arkada?lar?n?n 2009 y?l?nda Kocaeli ilini temsil eden ara?t?rmas?nda sigara kullananlar?n %67.7'sinin daha ?nce sigaray? b?rakmay? denedi?i bulunmu?tur (9). Messer ve arkada?lar?n?n Amerika Birle?ik Devletleri (ABD)'nde yapt??? bir ?al??mada sigara kullananlar? ??te ikisinden fazlas? son bir y?l i?inde sigaray? b?rakmay? denemi?tir (10). Yap?lan di?er ?al??malarda da g?r?ld??? gibi sigara kullanan bireylerin b?y?k bir k?sm? sigara kullanmay? b?rakmay? d???nmektedir ve denemektedir. Bu bulgular sigara b?rakma hizmet ve y?ntemlerinin ?nemini daha fazla ortaya koymaktad?r.

Ara?t?rma sonu?lar?na g?re halen sigara kullananlar?n, ALO 171 sigara b?rakma hatt?ndan, AMATEM'lerden ve nikotin i?ermeyen preparatlardan, sigara kullanmay? b?rakanlar?n da sigara b?rakma polikliniklerinden daha fazla haberdar oldu?u bulunmu?tur (Tablo 3). Sigara kullananlar?n daha fazla haberdar olma durumlar?n?n nedeni, sigara kullanmay? b?rakma ve istemelerinden dolay? bu t?r haberler konusundaki duyarl?l?klar?n?n daha fazla olmas? olabilir. Sigara kullanmay? b?rakanlar?n polikliniklerden daha fazla haberdar olmas?, daha ?nce sigara b?rakma deneyimlerinden kaynaklanm?? olabilir. Ara?t?rma sonu?lar?na g?re dikkat ?eken bir di?er bulgu da, kendi sosyoekonomik d?zeyini y?ksek olarak beyan eden bireyler aras?nda sigara b?rakma hizmet ve y?ntemlerinden daha fazla haberdar olmalar?d?r. Bu durum sigarayla m?cadelede y?ksek sosyoekonomik d?zeydeki ki?ilere daha fazla ula??labildi?inin bir g?stergesi olabilir.

Sigaray? b?rakan ve hi? kullanmayanlar, halen sigara kullananlara g?re sigara b?rakma y?ntemlerini daha ba?ar?l? bulmaktad?rlar (Tablo 4). Bu da sigara kullanan ki?ilerin sigaray? b?rakma konusundaki duygu ve g?r??lerinden kaynaklanm?? olabilir. Ancak burada dikkat ?eken bir ba?ka bulgu ise sigara kullanmay? b?rakanlar?n neredeyse tamam? ?motivasyonel destek hizmeti?ni ba?ar?l? olarak belirtmi?lerdir. Sigara kullanmay? b?rakanlar m?dahaleler aras?nda motivasyonel deste?in mutlaka olmas? gerekti?ini d???nmektedirler. Bu g?r??ler sigara b?rakma m?dahalesinde motivasyonel deste?in ne kadar ?nemli oldu?unu vurgulamaktad?r. Toplumsal m?dahalelerde motivasyonel deste?in sigaray? b?rakmay? sa?layaca??na ili?kin mesajlar?n?n medyada yer almas?, sigara kullanan ki?ilerin eyleme ge?mesini h?zland?rabilir.

Sigaran?n sa?l??a zaral? olmas?, ?ocuklara k?t? ?rnek olmak ve ?evresi taraf?ndan ho? kar??lanmamak sigaray? b?rakmada en etkili nedenler olarak tespit edilmi?tir. Arg?der ve arkada?lar?n?n 2011 y?l?nda Ankara'da yapt??? ara?t?rmada sigara b?rakma merkezinden hizmet alanlar aras?nda ?sigaran?n sa?l??a olumsuz etki etmesi? en ?nemli ba?vuru nedeni olarak bulunmu?tur. Ayr?ca ?ocuklar? i?in b?rakma, sa?l?k sorunlar?n?n olmas? ve ekonomik nedenler de di?er nedenler aras?nda yer alm??t?r (11). Bar?? ve arkada?lar?n?n ?al??mas?nda ya?anan sa?l?k sorunlar?, sa?l?kl? olma iste?i ve ekonomik nedenler sigara kullanmay? b?rakmay? etkileyen fakt?rler olarak bulunmu?tur (9). ?z?ahin ve arkada?lar?n?n ?al??mas?nda sa?l?k sorununun olmas? ve doktor tavsiyesi, medyan?n etkisi veya sigara kar??t? kampanyalar sigara b?rakmada etkili olan fakt?rler olarak belirtilmi?tir (6). T?m bu ?al??malar?n sonu?lar?na g?re sigaran?n sa?l??a zararlar?, ?zellikle ?ocuklara olumsuz ?rnek olu?turmas? ve sigaran?n ekonomik maliyetinin y?ksek olmas? sigara b?rakmay? etkileyen g?r??lerdir. Topluma y?nelik mesajlarda bu nedenler ?n planda yer alabilir.

Ara?t?rmaya kat?lanlar?n b?y?k bir k?sm? t?t?n kontrol yasas?n?n kapal? ortamda sigara i?me s?kl???n? azaltt???n?, yakla??k yar?s? da t?t?n kontrol yasas?n?n sigaray? b?rakmay? te?vik etti?ini ve sigaraya ba?lama h?z?n? azaltt???n? belirtmi?tir (Tablo 5). ?zcebe ve arkada?lar?n?n Ankara'da kahvehane m??terileri ile yapt??? bir ?al??mada, kat?l?mc?lar?n ??te biri yasadan sonra sigara kullanmay? b?rakmay? d???nd???n? ve sigara kullan?m s?kl???n?n azald???n? belirtmi?tir (12). Ancak halen sigara kullanan kat?l?mc?lar, kullanmayanlara g?re t?t?n kontrol yasas?n?n etkisine daha az inanmaktad?rlar. Topluma y?nelik yap?lan bilgilendirme ?al??malar?nda yasan?n olumlu etkilerinin sigara kullanan bireylere daha fazla anlat?lmas?n?n gerekti?i d???n?lmektedir.. T?t?n kontrol yasas?n?n uygulamadaki ba?ar?s?n?n art?r?lmas? i?in sigara kullanan bireylerin yasaya olan desteklerinin art?r?lmas? ?nem kazanmaktad?r.


Tablo 5

Bu ara?t?rman?n en ?nemli s?n?rl?l??? tan?mlay?c? bir ara?t?rma olmas?d?r. Tan?mlay?c? bir ara?t?rman?n bulgular?n?n dikkatli olarak yorumlanmas? g?r???ne kat?lmaktay?z. Ara?t?rman?n tan?mlay?c? olmas?n?n yan? s?ra her ne kadar t?t?n kullan?m? ile do?rudan ilgili olan poliklinikler olmasa da herhangi bir nedenle hastaneye ba?vuranlar aras?nda yap?lm?? olmas? da ba?ka bir ?ekinceyi yaratmaktad?r. Ancak ara?t?rma sonu?lar?n?n di?er ara?t?rma bulgular?yla kar??la?t?r?ld???nda baz? sonu?lar?n?n t?t?n kontrol? m?dahalelerine katk?s? olaca?? g?r???ndeyiz. Ara?t?rman?n sonu?lar?na g?re t?t?n kullanan ki?iler aras?nda b?rakma e?ilimi ve sigara kullan?m?n?n b?rak?lmas?na destek olan hizmetler konusunda fark?ndal?klar? bulunmakta, yasan?n t?t?n kullan?m?n?n zararlar?n? azaltt???na inanmaktad?rlar. Ancak d???k gelir d?zeyinde olanlara ula?mada daha fazla m?dahaleye gereksinim vard?r. Ayr?ca, toplumda ?ocuklara rol modeli olma tutum ve davran??lar?n?n da sigara b?rakma kampanyalar?nda kullan?lmas?n?n etkili olaca?? d???n?lmektedir.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. The Ministry Health of Turkey, Primary Health Care General Director, Global Adult Tobacco Survey Turkey Report. Ankara: An?l Printing, 2010: 7-11.
  2. The Way of Smoke Cessation (The Protection From Harmful Effects of Cigarettes). Ankara: Klasmat Printing, 2008: 7-13.
  3. Law Amending the Law on Prevention of Hazards of Tobacco Products. Law No: 5727. Date: 03/01/2008, Official Gazette: 26761.
  4. The Ministry Health of Turkey. Press Statement. Tobacco Control Efforts in Turkey. Access Date: 09.11.2012 Available from: http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/115787/turkiyede-tutun-kontrolu-calismalari.html
  5. ?an G, ?ztuna F, Topba? M, ?zl? T. The evaluation of Karadeniz Technical University Teaching Hospital's smoking cessation clinic results for three years. Bulletin of Community Medicine 2006; 25: 22-6.
  6. ?z?ahin K, ?nsal A, Erdo?an F, Gereklio?lu ?, Bakar C, Tokalak ?. Factors effective on smoking cessation: a study on family practice patients. TAF Prev Med Bull 2007; 6: 181-6.
  7. ?ahbaz ?, K?l?n? O, G?nay T, Ceylan E. The effects of smoking properties and demographic properties on the results of smoking cessation therapy Tur Toraks Der 2007; 8:110-4.
  8. G?ktalay T, ?zyurt BC, Co?kun A?, ?elik P. Level of smoking of 3rd and 4th grade students studying health and related factors: follow-up study. Tuberk Toraks 2011; 59: 355-61.
  9. Bari? SA, Yildiz F, Ba?yi?it ?, Boyaci H. Smoking prevalence in Kocaeli. Tuberk Toraks 2011; 59: 140-5.
  10. Messer K,Trinidad DR, Al-Delaimy WK, Pierce JP. Smoking cessation rates in the United States: a comparison of young adult and older smokers. Am J Public Health 2008; 98: 317-22.
  11. Arg?der E, Hasano?lu HC, Karalezli A, Kili? H. Factors that increasing tendency to smoking cessation. Tuberk Toraks 2012; 60: 129-35.
  12. ?zcebe H, Bilir N, Aslan D, Y?ld?z AN, Karada? ?, K???k Bi?er B. Opinions of coffee-house clients about tobacco control law. Bulletin of Community Medicine 2009; 28: 20-7.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Bekir KAPLAN,

SB Sa?l?k Ara?t?rmalar? Genel M?d?rl???,

Cumhuriyet Mahallesi Bay?nd?r 1 Sokak, No: 13

K?z?lay/?ankaya, ANKARA - TURKEY

e-mail: drbekir_ankara@hotmail.com

Yazd?r