Yazd?r

G?m??hane il merkezinde ya?ayan eri?kinlerde kronik bron?it prevalans?

Nuri TUTAR1, Selma YE??LKAYA1, MehmetErdem MEMETO?LU2, Deniz ?ZEL3, Emre BO?NAK4

1 G?m??hane Devlet Hastanesi, G???s Hastal?klar? Klini?i, G?m??hane,

2 G?m??hane Devlet Hastanesi, Kalp Damar Cerrahisi Klini?i, G?m??hane,

3 Akdeniz ?niversitesi T?p Fak?ltesi, Biyoistatistik Anabilim Dal?, Antalya,

4 ?l Sa?l?k M?d?rl???, G?m??hane.

?ZET

G?m??hane il merkezinde ya?ayan eri?kinlerde kronik bron?it prevalans?

Giri?: Kronik bron?it ve amfizem, kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH)'n?n maj?r iki komponentidir. Bu ?al??man?n amac?, G?m??hane il merkezinde ya?ayan 20 ya? ve ?st? eri?kinlerde kronik bron?it prevalans?n? saptamak ve risk fakt?rlerini analiz etmektir.

Materyal ve Metod: ?al??mada G?m??hane il merkezini temsil edecek 373 ki?iye ula??lmas? hedeflenmi? olup, 368 (%98.6) ki?iye ula??lm??t?r. Kat?l?mc?lara y?z y?ze g?r??me tekni?i ile "Medical Research Council" taraf?ndan olu?turulan anket formunun modifiye edilmi? hali doldurtulmu?tur.

Bulgular: ?al??mada kronik bron?it prevalans? %14.1 olarak bulunmu?tur. Kronik bron?it saptananlar?n ya? ortalamas? 43.2 ? 12.9 y?l iken, saptanmayanlar?n ya? ortalamas? 39.3 ? 11.6 y?ld?r ve aradaki fark istatistiksel olarak anlaml?d?r (p< 0.05). Kronik bron?it g?r?lmesiyle sigara i?imi aras?ndaki ili?ki incelendi?inde sigara i?enlerde i?meyenlere g?re daha fazla hastal?k olu?tu?u g?r?lm??t?r (p< 0.001, OR 4.74, %95 GA 2.47-9.17). Pasif i?iciler incelendi?inde ise sigara i?meyenlere g?re daha fazla kronik bron?it olduklar? saptanm??t?r (p= 0.004, OR 2.86, %95 GA 1.36-6.03). Tozlu dumanl? i?te ?al??ma ve ?ocukken akci?er hastal??? ge?irmenin kronik bron?it prevalans?n? art?rd??? g?r?lm??t?r (s?ras?yla p< 0.001, OR 9.53, %95 GA 4.56-19.94; p< 0.001, OR 12.14, %95 GA 5.87-25.12). Erkek cinsiyet, d???k gelir seviyesi, soba ile ?s?nmak tek de?i?kenli lojistik regresyon analizinde anlaml? bulunmu?ken, ?ok de?i?kenli analizde istatistiksel olarak anlaml? bulunmam??t?r. E?itim seviyesi her iki analizde de istatistiksel olarak anlams?z bulunmu?tur (p< 0.05).

Sonu?: G?m??hane il merkezinde ya?ayan 20 ya? ve ?st? eri?kinlerde kronik bron?it prevalans? %14.1 olarak bulunmu?tur. ?leri ya? (?zellikle 50 ya? ?st?), sigara i?me, pasif i?icilik, tozlu dumanl? i?te ?al??ma ve ?ocukken akci?er hastal??? ge?irme kronik bron?it geli?imi i?in risk fakt?rleri olarak bulunmu?tur.

Anahtar Kelimeler: Kronik bron?it, prevalans, risk fakt?rleri.

SUMMARY

The prevalence of chronic bronchitis in adults living in the center of Gumushane

Nuri TUTAR1, Selma YE??LKAYA1, MehmetErdem MEMETO?LU2, Deniz ?ZEL3, Emre BO?NAK4

1 Clinic of Chest Diseases, Gumushane State Hospital, Gumushane, Turkey,

2 Clinic of Cardiovascular Surgery, Gumushane State Hospital, Gumushane, Turkey,

3 Department of Biostatistic, Faculty of Medicine, Akdeniz University, Antalya, Turkey,

4 Province Health Directory, Gumushane, Turkey.

Introduction: Chronic bronchitis and emphysema are major components of chronic obstructive pulmonary diseases (COPD). The aim of this study was to determine the prevalence of chronic bronchitis 20 years and over living in the center of Gumushane and to analyze the risk factors.

Materials and Methods: The study is targeted to reach 373 people who represent the center of Gumushane, 368 (98.6%) people have been reached. Participants were filled modified version of the questionnaire created by the Medical Research Council by face-to-face interview technique.

Results: The prevalence of chronic bronchitis was 14.1%. The average age was in the chronic bronchitis group and non-chronic bronchitis group? was respectively? 43.2 ? 12.9, 39.3 ? 11.6, and the differance was statistically significant (p< 0.05). Considering the relationship between cigarette smoking with chronic bronchitis, it was more frequent in smokers than non-smokers (p< 0.001, OR 4.74, 95% CI 2.47-9.17). Chronic bronchitis was observed in passive smokers than in non-smokers (p= 0.004, OR 2.86, 95% CI 1.36-6.03). Occupational exposure to dust, fumes and history of childhood pulmonary diseases were increased chronic bronchitis prevalence (respectively, p< 0.001, OR 9.53, 95% CI 4.56-19.94; p< 0.001, OR 12.14, 95% CI 5.87-25.12). Male gender, low income level and to warm up with stove were found statistically significant by univariate logistic regression analysis but these risk factors were not statistically significant in the multivariate analysis. Educational level was not found statistically significant in both analysis (p> 0.05).

Conclusion: The prevalence of chronic bronchitis was 14.1% in 20 years and older adults living in the center of Gumushane. Old age (especially over the age of 50), active or passive smoking, occupational history of dust, fumes and history of childhood pulmonary diseases were found to be risk factors for chronic bronchitis.

Key Words: Chronic bronchitis, prevalence, risk factors.

Tuberk Toraks 2013; 61(3): 209-215 • doi:10.5578/tt.3070

Geli? Tarihi/Received: 24/11/2011- Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 14/07/2013

G?R??

Kronik bron?it ve amfizem, kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH)'n?n maj?r iki komponentidir. Birbirini tekrar eden iki y?l boyunca ?? ay ve daha fazla ?ks?r?k ve balgam ??karma ?ikayetine kronik bron?it denir (1). Sigara i?mek kronik bron?it i?in bilinen en ?nemli risk fakt?r?d?r (2,3). Tozlu dumanl? i?te ?al??ma, biomass maruziyeti, ?ocukken ge?irilmi? solunum yolu hastal??? ve d???k sosyoekonomik seviye bilinen di?er risk fakt?rleridir (4,5,6,7). Ayr?ca, erkeklerde ve ileri ya?larda hastal?k daha s?k g?r?lmektedir (6).

Kronik bron?it prevalans? Brezilya'da %12.7, Nepal'de %18.3 olarak bulunmu?ken, 38 ?al??man?n al?nd??? bir derlemede bu oran %6.4't?r (8-10). T?rkiye'de ise Kayseri ili k?rsal?nda 20 ya? ve ?st? eri?kinlerde yap?lan bir ?al??mada bu oran %13.5 olarak bulunmu?tur (11).

Bu ?al??man?n amac?; G?m??hane il merkezinde ya?ayan 20 ya? ve ?st? eri?kinlerde kronik bron?it prevalans?n? saptamak ve risk fakt?rlerini analiz etmektir.

MATERYAL ve METOD

Ara?t?rma G?m??hane il merkezinde Mart 2010-Ocak 2011 tarihleri aras?nda yap?ld?. T?rkiye ?statistik Kurumu 2009 y?l? adrese dayal? n?fus kay?t verilerine g?re G?m??hane il merkezinde ya?ayan 20 ya? ve ?st? n?fus 12.819 ki?idir (12). Bu n?fusun 6385'i erkek, 6434'? kad?nd?r. Bu say? esas al?narak optimum ?rnek b?y?kl???, %95 g?ven aral???, %20 prevalans, %5 yan?lma pay? sonucunda Epi Info Statcalc program? ile 373 olgu olarak hesaplanm?? ve sistematik olas?l?kl? ?rnekleme y?ntemiyle ula??lmas? hedeflenmi?tir. Y?z seksen d?rt ev ziyareti yap?lm??, toplam 368 (%98.6) ki?iye, y?z y?ze g?r??me tekni?iyle anket formu doldurtulmu?tur. Anket formu "Medical Research Council" taraf?ndan olu?turulan anketin modifiye edilmesiyle elde edilmi?tir (13). Bu anketle birbirini takip eden iki y?l boyunca ?? ay ve daha fazla ?ks?r?k ve balgam ??karma ?ikayeti olanlara kronik bron?it tan?s? konulmu?tur (1). Ayr?ca bu anket formuyla ya?, cinsiyet, meslek, e?itim durumu, gelir seviyesi (d???k, orta, y?ksek), evin ?s?nma ?ekli (soba, kalorifer), sigara i?imi ve paket-y?l?, evin i?inde sigara i?ilip i?ilmedi?i (pasif i?icilik), mesleki maruziyet ve ?ocukken akci?er hastal??? ge?irip ge?irmedi?i ara?t?r?lm??t?r.

?statistiksel Analiz

?al??mada tan?mlay?c? istatistiklerden frekans, y?zde, ortalama, standart sapma, medyan, minimum ve maksimum de?erleri sunulmu?tur. Kronik bron?it g?r?len grup ile g?r?lmeyen grubun kategorik de?i?kenlerle aras?ndaki ili?kilerde 2 x 2'lik tablolarda beklenen de?eri be?ten k???k olan g?ze oldu?unda Fisher kesin testi, di?er durumlarda Pearson ki-kare testi kullan?lm??t?r. Kronik bron?it g?r?len ki?ilerle g?r?lmeyen ki?ilerin ya?lar? ve sigara kullan?m? (paket/y?l) aras?ndaki farklar?n analizinde Mann-Whitney U testi kullan?lm??t?r. Analizler SPSS 18.0 paket program?yla yap?lm??t?r. Kronik bron?it geli?imindeki risk fakt?rlerinin analizinde lojistik regresyon analizi yap?lm??t?r. Tek de?i?kenli ve ?ok de?i?kenli analizlerde risk de?erlendirmeleri Odds oran? (OR) ve g?ven aral?klar? (GA) ile sunulmu?tur. 0.05'ten k???k p de?erleri istatistiksel olarak anlaml? kabul edilmi?tir.

BULGULAR

?al??mada hedeflenen 373 ki?inin 368 (%98.6)'ine ula??lm??t?r. Bunlar?n 191'i erkek, 177'si ise kad?nd?r. Bu ?rneklemde kronik bron?it prevalans? %14.1 (52 ki?i) olarak bulunmu?tur.

?al??maya al?nan bireylerin ya? ortalamas? 39.8 ? 11.9 y?ld?r. Kronik bron?it saptananlar?n ya? ortalamas? 43.2 ? 12.9 y?l iken, saptamayanlar?n ya? ortalamas? 39.3 ? 11.6 y?ld?r ve aradaki fark istatistiksel olarak anlaml?d?r (p< 0.05). Ayr?ca, ?al??maya al?nan bireyler ya? gruplar?na ayr?ld???nda, gruplar aras? kronik bron?it prevalans fark? istatistiksel olarak anlaml? bulunmu?tur (p= 0.004) (Tablo 1). Elli ya?? kesim noktas? olarak ald???m?zda 50 ya??ndan b?y?klerde, 50 ya??ndan k???klere g?re yakla??k ?? kat daha fazla kronik bron?it g?r?ld??? saptanm??t?r (p< 0.001, OR 2.99, %95 GA 1.61-5.56).


Tablo 1

Cinsiyet a??s?ndan gruplar analiz edildi?inde erkeklerde kronik bron?it prevalans? %18.8 iken, kad?nlarda %9 olarak bulunmu? olup, aradaki fark istatistiksel olarak anlaml?d?r (p= 0.007) (Tablo 1). Ayr?ca erkeklerde kad?nlara g?re kronik bron?it olma riski 2.33 kat daha fazla olarak saptanm??t?r (OR 2.33, %95 GA 1.25-4.38) (Tablo 1).

Gelir seviyesi ile kronik bron?it prevalans? aras?nda anlaml? ili?ki bulunmu?tur (p< 0.001) (Tablo 1). Gelir durumu orta olanlar?n d???k olanlardan (p= 0.016) ve y?ksek olanlardan (p= 0.006); gelir durumu d???k olanlar?n da y?ksek olanlardan (p< 0.001) daha fazla kronik bron?it oldu?u saptanm??t?r. ?al??maya al?nan bireylerin e?itim seviyesiyle kronik bron?it g?r?lmesi aras?nda istatistiksel olarak anlaml? ili?ki bulunmam??t?r (p> 0.05).

Kronik bron?it ile sigara i?me durumu aras?ndaki ili?ki incelendi?inde sigara i?enlerde i?meyenlere g?re daha fazla hastal?k olu?tu?u g?r?lm??t?r (p< 0.001) (Tablo 2). Yap?lan ikili analizlerde sigara i?meyenler ve i?mi? b?rakm?? olanlar ile sigara i?enler ve i?mi? b?rakm?? olanlar aras?nda fark bulunmam??t?r (p> 0.05). Ancak sigara i?enlerin kronik bron?ite yakalanma riski i?meyenlere g?re 4.7 kat daha fazlad?r (OR 4.74, %95 GA 2.47-9.17). Ayr?ca, kronik bron?it g?r?lenlerin paket/y?l a??s?ndan sigara t?ketimi g?r?lmeyenlere g?re istatistiksel a??dan anlaml? seviyede y?ksektir (p< 0.001). Cinsiyete g?re sigara i?menin kronik bron?it geli?imine etkisi incelendi?inde hem erkek hem de kad?nlarda sigara i?iyor veya i?mi? olman?n sigara i?memi? olmaya g?re istatistiksel olarak anlaml? farkl?l?k olu?turdu?u saptanm??t?r (s?ras?yla p= 0.005, p= 0.026) (Tablo 3).


Tablo 2

Tablo 3

Pasif i?iciler incelendi?inde ise sigara i?meyenlere g?re daha y?ksek kronik bron?it prevalans? saptanm??t?r (p= 0.004, OR 2.86, %95 GA 1.36-6.03) (Tablo 2). Ayr?ca pasif i?ici olan kad?nlarda kronik bron?it geli?imi pasif i?ici olmayanlara g?re anlaml? seviyede y?ksek bulunmu?ken, bu a??dan erkeklerde anlaml? farkl?l?k bulunmam??t?r (s?ras?yla p= 0.006, p> 0.05) (Tablo 4).


Tablo 4

Tozlu dumanl? i?te ?al??an olgularda kronik bron?itin daha fazla oldu?u saptanm??t?r (p< 0.001, OR 9.53, %95 GA 4.56-19.9) (Tablo 2). ?ocukken akci?er hastal??? ge?irenlerde ge?irmeyenlere g?re 12.14 kat daha fazla kronik bron?it geli?ti?i saptanm??t?r (p< 0.001, %95 GA 5.87-25.12). Ayr?ca ?al??mada ?s?nma arac? olarak soba kullananlar?n, kalorifer kullananlara g?re biraz daha fazla kronik bron?it oldu?u bulunmu?tur (p= 0.049, OR 1.83, %95 GA 0.99-3.35) (Tablo 2).

?ok de?i?kenli lojistik regresyon analizinde ise kronik bron?it i?in en ?nemli risk fakt?rleri s?ras?yla ?ocukken ge?irilmi? akci?er hastal??? (OR 12.82, %95 GA 4.95-33.33), aktif (OR 10.53, %95 GA 3.21-34.48) ve pasif sigara (OR 7.23, %95 GA 2,59-20,23) i?imi, tozlu dumanl? i?te ?al??ma (OR 5.03, %95 GA 1.96-12.99) ve 50 ya? ve ?zeri olma (OR 3.26, %95 GA 1.39-7.63) olarak saptanm??tr. Bununla beraber cinsiyet, e?itim, ?s?nma arac? ve gelir seviyesi bu analizde anlaml? bulunmam??t?r.

TARTI?MA

Bu ?al??mada G?m??hane il merkezinde ya?ayan 20 ya? ve ?zeri bireylerin kronik bron?it prevalans? ara?t?r?lm?? ve %14.1 olarak bulunmu?tur. T?rkiye'den yap?lan tek di?er ?al??ma Kayseri'de yap?lm?? ve kronik bron?it prevalans? %13.5 olarak bulunmu? olup, bizim sonu?lar?m?zla benzerdir (11). Bununla beraber farkl? ?lkelerde yap?lan ?al??malarda ?ok farkl? sonu?lar ortaya ??km?t?r. 2006 y?l?nda yap?lan bir derlemede 38 ?al??ma incelenmi? ve kronik bron?it prevalans? %1.2 ile %22.7 aras?nda bulunmu?tur (10). Bunun nedenleri ise ?al??ma yap?lan pop?lasyonun sosyoekonomik seviyesi, sigara i?me durumu, ya? ortalamas?, tozlu dumanl? i?te ?al??ma ve biomass maruziyetidir (2,3,4,5,7,14,15).

?al??mada kronik bron?it prevalans? ?zellikle 50 ya??n ?st?nde daha y?ksek saptanm??t?r. Kronik bron?itin en y?ksek g?r?ld??? ya? aral??? ise 50-59'dur ve Menezes ve arkada?lar?n?n yapt??? ?al??mayla benzerdir (8). ?al??mam?zda erkek olgularda kronik bron?it kad?nlara oranla 2.3 kat daha fazla g?r?lm??ken, ?ok de?i?kenli analiz sonucunda cinsiyet fark? kronik bron?it i?in risk fakt?r? olarak bulunmam??t?r. Bir?ok ?al??mada erkeklerde kronik bron?it prevalans? ?al??mam?za benzer ?ekilde y?ksek ??ksa da baz? ?al??malarda bu oran?n e?it hatta kad?nlar lehine daha y?ksek oldu?u saptanm??t?r (6,9,11,16,17,18). Bunun olas? bir nedeni baz? b?lgelerde kad?nlar?n erkeklere g?re daha fazla biomass maruziyetidir (19).

Ara?t?rmam?zda gelir seviyesi d??t?k?e kronik bron?it prevalans?n?n artt??? g?r?lm??t?r. Montnemery ve arkada?lar?n?n yapt??? ?al??mada da benzer ?ekilde sosyoekonomik seviye ile kronik bron?it prevalans? aras?nda ters ili?ki bulunmu?tur (20). D???k sosyoekonomik seviye direkt hastal??a yol a?masa da bu durumda sigara i?iminin daha fazla olmas?, tozlu dumanl? i?te ?al??ma ve ge?irilmi? hastal?klar?n daha fazla g?r?lmesi nedeniyle kronik bron?it prevalans?n?n daha y?ksek oldu?u bilinmektedir (8).

Sigara i?mek kronik bron?it geli?iminde primer risk fakt?r?d?r (14). On alt? ?lkede 20-44 ya? aras? gen? eri?kinlerde yap?lan ?al??ma sonucunda da sigara i?menin kronik bron?it geli?iminde maj?r risk fakt?r? oldu?u bulunmu?tur (21). Kronik bron?it geli?iminde i?ilen sigara miktar? ve sigaran?n ?zelli?i de ?nemlidir. Menezes ve arkada?lar?n?n yapt?klar? ?al??mada g?nde 20 adet ve ?st?nde sigara i?enlerde kronik bron?it geli?iminin 8.1 kat artt??? saptanm??t?r (22). Ayr?ca ayn? ?al??mada t?t?n? sararak filtresiz i?menin, filtreli sigara t?ketimine g?re daha y?ksek riske sahip oldu?u g?sterilmi?tir. Bizim ?al??mam?z?n sonucunda da literat?rle benzer ?ekilde sigara i?menin kronik bron?it riskini art?rd??? ve kronik bron?it olanlar?n paket/y?l cinsinden daha fazla sigara i?ti?i saptanm??t?r.

Sigara duman?na maruz kalan pasif i?icilerde de kronik bron?it, ast?m ve hipertansiyon gibi bir?ok hastal???n riski artmaktad?r (23). Prescott ve arkada?lar? taraf?ndan yap?lan ?al??mada 13.897 ki?ide sigara i?menin akci?er fonksiyonlar?na cinsiyet ?zerinden etkisi incelenmi?tir (24). Bu ?al??maya g?re kad?n i?icilerin solunum fonksiyon kayb?n?n erkeklere g?re daha fazla oldu?u g?r?lm??t?r. Tayvan'da yap?lan bir ?al??mada kad?nlar?n sigara i?mesinin kronik bron?it prevalans?n? 24.8 kat art?rd???, pasif sigara i?iminin ise 3.7 kat art?rd??? saptanm??t?r (25). Bizim ?al??mam?zda da pasif sigara i?iminin cinsiyetten ba??ms?z olarak kronik bron?it riskini 2.9 kat art?rd??? saptanm??t?r. Bununla beraber ?al??mam?zda cinsiyet a??s?ndan kad?nlarda pasif i?icili?in erkeklere g?re kronik bron?it geli?imi a??s?ndan anlaml? oldu?u saptanm??t?r.

Kronik bron?it ve KOAH hastalar?n?n %15'inde nedenin mesleki maruziyet oldu?u bilinmektedir (26). ?al??mam?zda tozlu dumanl? i?lerde ?al??an 37 olgu bulunup, bunlar?n 19 (%51.4)'unda kronik bron?it saptanm??t?r. Ayr?ca ?ok de?i?kenli analizde tozlu dumanl? i?te ?al??man?n kronik bron?it riskini be? kat art?rd??? g?r?lm??t?r. Bu tozlu dumanl? i? alan? ?ehrin ge?im kaynaklar?ndan biri olan alt?n, bak?r ve ?inko gibi de?erli madenlerin ??kar?ld??? ocaklarda ?al??an i??ilerdir. ?zellikle alt?n madeni i?indeki silikan?n kronik bron?it semptomlar?na neden oldu?u bilinmektedir (27). Bu maden i??ilerindeki y?ksek prevalans?n nedeni de tozlu bir ortamda ?al??ma ve silika maruziyeti olabilir.

?ocukken akci?er hastal??? ge?irmek kronik bron?it geli?iminde bir di?er risk fakt?r?d?r (28). Bununla beraber ?ngiltere ve Galler'de yap?lan bir ?al??mada, ?ocukken ge?irilmi? akci?er hastal??? b?lgesel olarak kronik bron?it mortalitesiyle ili?kilendirilmi?tir (29). ?al??mam?zda da literat?re benzer ?ekilde ?ocukken akci?er hastal??? ge?irenlerde kronik bron?it prevalans? daha y?ksek saptanm??t?r ve yap?lan ?ok de?i?kenli analizde en ?nemli risk fakt?r? oldu?u g?r?lm??t?r. Kronik bron?it i?in bilinen maj?r risk fakt?r? sigara olsa da baz? ?al??malarda ?ocukken ge?irilmi? akci?er hastal???n?n daha ?n planda oldu?u g?r?lmektedir. Yamaguchi ve arkada?lar? taraf?ndan yap?lan ?al??mada, ?ocukken ge?irilmi? akci?er hastal??? kronik bron?it geli?imi i?in en ?nemli fakt?r olarak bulunmu?tur (30). Yine G?ney Afrika'da yap?lan bir ?al??mada, kronik bron?it geli?imi i?in t?berk?loz infeksiyonu ge?irmenin sigara i?mekten daha ?ncelikli bir risk fakt?r? oldu?u saptanm??t?r (18).

Ev i?i hava kirlili?inin kronik bron?it prevalans?n? art?rd??? bilinmektedir (31). ?zellikle soba ve ocaklarda kullan?lan tezek ile bu risk daha fazla artmaktad?r (32,33). ?al??mam?zda da soba ile ?s?nan bireylerde her ne kadar yak?t olarak tezek kullan?lmasa da kaloriferle ?s?nanlara g?re daha y?ksek kronik bron?it prevalans? saptanm??, fakat bu fark ?ok de?i?kenli analizde bulunmam??t?r.

Yap?lan ?al??malarda e?itim seviyesi ile kronik bron?it s?kl??? aras?nda ters ili?ki oldu?u g?sterilmesine ra?men, ?al??mam?zda d???k e?itim seviyesi ile kronik bron?it prevalans? aras?nda ili?ki saptanmam??t?r ve bu ?al??mam?z?n s?n?rlamalar?ndan birisidir (7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20). Belki bunun bir nedeni de ?al??man?n il?e veya k?yde de?il il merkezinde yap?lm?? olmas?d?r. Bir di?er s?n?rlama ise kronik bron?it saptanm?? bireylere solunum fonksiyon testinin yap?lamam?? olmas?d?r.

Sonu? olarak yap?lan ?al??mada G?m??hane il merkezi 20 ya? ve ?st? eri?kinlerde kronik bron?it prevalans? %14.1 olarak bulunmu?tur. E?itim seviyesi her iki regresyon analizinde de kronik bron?it i?in risk fakt?r? olarak bulunmam??t?r. Erkek cinsiyet, gelir seviyesinin d???k olmas? ve ?s?nma arac? olarak soba kullan?m? ise tek de?i?kenli analizde risk fakt?rleri olarak bulunmas?na kar??n ?ok de?i?kenli regresyon analizinde anlaml? ??kmam??t?r. Bunun nedeni ?ok de?i?kenli analize al?nan di?er risk fakt?rlerinin daha bask?n olmas?d?r. Ancak ileri ya? (?zellikle 50 ya? ?st?), sigara i?me, pasif i?icilik, tozlu dumanl? i?te ?al??ma ve ?ocukken akci?er hastal??? ge?irme her iki analizde de kronik bron?it geli?imi i?in risk fakt?rleri olarak bulunmu?tur. Bu bilgiler ?????nda gerek aktif gerekse pasif sigara i?imine kar?? spesifik koruyucu kampanyalar d?zenlenmesi, ?ocukken ge?irilen solunum yolu hastal?klar?n?n uygun tedavi edilmesi ve i? ortam? hava kirlili?inin ?nlenmesi kronik bron?it geli?imine kar?? koruyucu olabilir.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Kuschner WG, Hegde S, Agrawal M. Occupational history quality in patients with newly documented, clinician-diagnosed chronic bronchitis. Chest 2009; 135: 378-83.
  2. La Vecchia C, Pagano R, Negri E, Decarli A. Smoking and prevalence of disease in the 1983 Italian National Health Survey. Int J Epidemiol 1988; 17: 50-5.
  3. Yamaguchi S, Kano K, Shimojo N, Sano K, Xu X, Hirokatsuwatanabe L, et al. Risk factors in chronic obstructive pulmonary malfunction and "chronic bronchitis" symptons in Beijing district: a joint study between Japan and China. J Epidemiol Community Health 1988; 43: 1-6.
  4. Blanc PD, Toren K. Occupation in chronic obstructive pulmonary disease and chronic bronchitis: an update. Int J Tuberc Lung Dis 2007; 11: 251-7.
  5. Akhtar T, Ullah Z, Khan MH, Nazli R. Chronic bronchitis in women using solid biomass fuel in rural Peshawar, Pakistan. Chest 2007; 132: 1472-5.
  6. Lange P, Parner J, Prescott E, Vestbo J. Chronic bronchitis in an elderly population. Age and Ageing 2003; 32: 636-42.
  7. Ellison-Loschmann L, Sunyer J, Plana E, Pearce N, Zock JP, Jarvis D, et al; European Community Respiratory Health Survey. Socioeconomic status, asthma and chronic bronchitis in a large community-based study. Eur Respir J 2007; 29: 897-905.
  8. Menezes AM, Victora CG, Rigatto M. Prevalence and risk factors for chronic bronchitis in Pelotas, RS, Brazil: a population-based study. Thorax 1994; 49: 1217-21.
  9. Pandey MR. Prevalence of chronic bronchitis in a rural community of the Hill region of Nepal. Thorax 1984; 39: 331-6.
  10. Halbert RJ, Natoli JL, Gano A, Badamgarav E, Buist AS, Mannino DM. Global burden of COPD: systematic review and meta-analysis. Eur Respir J 2006; 28: 523-32.
  11. Cetinkaya F, Gulmez I, Aydin T, Ozt?rk Y, Ozesmi M, Demir R. Prevalence of chronic bronchitis and associated risk factors in a rural area of Kayseri, Central Anatolia, Turkey. Monaldi Arch Chest Dis 2000; 55: 189-93.
  12. T?rkiye ?statistik Kurumu (t?ik). Eri?im tarihi: 15 Ocak 2010. Avaliable from: http://www.tuik.gov.tr.
  13. Medical Research Council. Standardized questionnaires on respiratory symptoms. Br Med J 1960; ii: 1665.
  14. Hallberg J, Dominicus A, Eriksson UK, Gerhardsson de Verdier M, Pedersen NL, Dahlb?ck M, et al. Interaction between smoking and genetic factors in the development of chronic bronchitis. Am J Respir Crit Care Med 2008; 177: 486-90.
  15. Montnemery P, Adelroth E, Heuman K, Johannisson A, Johansson SA, Lindholm LH, et al. Prevalence of obstructive lung diseases and respiratory symptoms in southern Sweden. Respir Med 1998; 92: 1337-45.
  16. Eduard W, Pearce N, Douwes J. Chronic bronchitis, COPD, and lung function in farmers: the role of biological agents. Chest 2009; 136: 716-25.
  17. Nejjari C, Tessier JF, Letenneur L, Lafont S, Dartigues JF, Salamon R. Determinants of chronic bronchitis prevalence in an elderely sample from South-west of Africa. Monaldi Arch Chest Dis 1996; 51: 373-9.
  18. Ehrlich RI, White N, Norman R, Laubscher R, Steyn K, Lombard C, et al. Predictors of chronic bronchitis in South African adults. Int J Tuberc Lung Dis 2004; 8: 369-76.
  19. Filiz A, Dikensoy ?. Investigation of respiratory system effect due to wood dust in rural women of Gaziantep region. Respiratory Diseases 2000; 11: 237-43.
  20. Montn?mery P, Bengtsson P, Elliot A, Lindholm LH, Nyberg P, L?fdahl CG. Prevalence of obstructive lung diseases and respiratory symptoms in relation to living environment and socio-economic group. Respir Med 2001; 95: 744-52.
  21. Cerveri I, Accordini S, Verlato G, Corsico A, Zoia MC, Casali L, et al; European Community Respiratory Health Survey (ECRHS) Study Group. Variations in the prevalence across countries of chronic bronchitis and smoking habits in young adults. Eur Respir J 2001; 18: 85-92.
  22. Menezes AM, Victora CG, Rigatto M. Chronic bronchitis and the type of cigarette smoked. Int J Epidemiol 1995; 24: 95-9.
  23. Vozoris N, Lougheed MD. Second-hand smoke exposure in Canada: prevalence, risc factors and association with respiratory and cardiovascular diseases. Can Respir J 2008; 15: 263-9.
  24. Prescott E, Bjerg AM, Andersen PK, Lange P, Vestbo J. Gender difference in smoking effects on lung function and risk of hospitalization for COPD: results from a Danish longitudinal population study. Eur Respir J 1997; 10: 822-7.
  25. Wu CF, Feng NH, Chong IW, Wu KY, Lee CH, Hwang JJ, et al. Second-hand smoke and chronic bronchitis in Taiwanese women: a health-care based study. BMC Public Health 2010; 28; 10: 44.
  26. Balmes J, Becklake M, Blanc P, Henneberger P, Kreiss K, Mapp C, et al; Environmental and Occupational Health Assembly, American Thoracic Society. American Thoracic Society Statement: Occupational contribution to the burden of airway disease. Am J Respir Crit Care Med 2003; 167: 787-97.
  27. Hendrick D. Occupation and chronic obstructive pulmonary disease. Thorax 1996; 51: 947-55.
  28. Braman SS. Chronic cough due to chronic bronchitis: ACCP evidence-based clinical practice guidelines. Chest 2006; 129(1 Suppl): 104-15.
  29. Barker DJ, Osmond C. Childhood respiratory infection and adult chronic bronchitis in England and Wales. BMJ 1986; 293: 1271-5.
  30. Yamaguchi S, Kano K, Shimojo N, Sano K, Xu XP, Watanabe H, et al. Risk factors in chronic obstructive pulmonary malfunction and "chronic bronchitis" symptoms in Beijing district: a joint study between Japan and China. J Epidemiol Community Health 1988; 43: 1-6.
  31. Pandey MR. Domestic smoke pollution and chronic bronchitis in a rural community of the Hill Region of Nepal. Thorax 1984; 39: 337-9.
  32. Uzun K, Ozbay B, Ceylan E, Gencer M, Zehir I. Prevalence of chronic bronchitis-asthma symptoms in biomass fuel exposed females. Environ Health Prev Med 2003; 8: 13-7.
  33. Akhtar T, Ullah Z, Khan MH, Nazli R. Chronic bronchitis in women using solid biomass fuel in rural Peshawar, Pakistan. Chest 2007; 132: 1472-5.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Nuri TUTAR,

Erciyes ?niversitesi T?p Fak?ltesi

Gevher Nesibe Hastanesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

KAYSER? - TURKEY

e-mail: drnuritutar@gmail.com

Yazd?r