Yazd?r

KOAH'?n kognitif fonksiyonlar ?zerine etkisi: Bir olgu kontrol ?al??mas?

Sevin? SARIN ?ULA?LI1, Serdar ORU?2, Ersin G?NAY1, Or?un AKTA?3, Olcay AKAR1, T?lay KOYUNCU1,
Mehmet ?NL?1

1 Afyon Kocatepe ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Afyon,

2 Afyon Kocatepe ?niversitesi T?p Fak?ltesi, N?roloji Anabilim Dal?, Afyon,

3 Afyon Kocatepe ?niversitesi T?p Fak?ltesi, III. S?n?f ??rencisi, Afyon.

?ZET

KOAH'?n kognitif fonksiyonlar ?zerine etkisi: Bir olgu kontrol ?al??mas?

Giri?: Kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH), de?erlendirmesinde tedaviye y?n vermek i?in hastal???n ?iddetini, ki?inin sa?l?k durumu ?zerindeki etkilerini ve gelecekte kar??la??labilecek olaylar?n belirlenmesi hedeflenmelidir. KOAH'?n akci?er d???ndaki etkileri iyi bilinmekle beraber kognitif fonksiyonlar ?zerindeki etkisine yeteri kadar ilgi g?sterilmemi?tir. Bu nedenle ?al??mam?zda KOAH hastalar?m?z?n kognitif fonksiyonlar?n?n de?erlendirilmesi hedeflendi.?

Materyal ve Metod: Orta, a??r ve ?ok a??r geri d?n???ms?z hava yolu obstr?ksiyonu olan 112 KOAH'l? hasta ile ayn? ya? grubunda se?ilmi? KOAH ve bilinen sistemik hastal??? bulunmayan 44 sa?l?kl? bireyin olu?turdu?u kontrol grubu ?al??maya dahil edildi. Kognitif fonksiyonlar?n de?erlendirilmesi i?in standardize mini mental test (SMMT) uyguland?. Hasta ve kontrol grubu kognitif fonksiyonlar a??s?ndan kar??la?t?r?ld? ve ayr?ca hasta grubunun i?erisinde de son bir y?l i?erisinde ge?irilmi? akut alevlenme say?s? ile kognitif fonksiyonlar aras?ndaki ili?ki de?erlendirildi.

Bulgular: Ara?t?rmaya 112 KOAH'l? hasta, 44 kontrol grubu olmak ?zere toplam 156 ki?i al?nd?. Hasta grubunun ya? ortalamas? 65.03 ? 7.63 y?l, kontrol grubunun ya? ortalamas? ise 63.63 ? 8.96 y?l olarak bulunmu?tur (p= 0.364). Hasta grubunun SMMT sonucunun ortalamas? 23.8 ? 4.39, kontrol grubunun SMMT sonucunun ortalamas? 26.7 ? 2.88'dir. SMMT sonu?lar?nda hasta ve kontrol grubu aras?nda anlaml? farkl?l?k bulunmu?tur (p< 0.0001). Hastal???n ?iddetine g?re orta, a??r ve ?ok a??r hava yolu obstr?ksiyonu olan hastalar?n mini mental test sonu?lar? ve FEV1 de?erlerinde hasta gruplar? aras?nda anlaml? farkl?l?k saptanm??t?r (s?ras?yla p= 0.001; p< 0.0001). SMMT sonu?lar? ile son bir y?l i?erisinde ge?irilmi? olan akut alevlenme say?s? aras?nda negatif ili?ki bulunmu?tur (p= 0.003; r= -0.239).

Sonu?: Bu ?al??mada KOAH'? olan hastalar?n SMMT sonu?lar?n?n kontrol grubuna g?re daha d???k bulunmas? KOAH hastalar?n?n kognitif fonksiyonlar?n?n olumsuz y?nde etkilendi?ini g?stermektedir. Ayr?ca, akut alevlenme say?s? artt?k?a SMMT sonu?lar?n?n d??mesi akut alevlenmelerin ?nlenmesiyle kognitif fonksiyonlardaki bozulman?n azalt?labilece?ini g?stermektedir. KOAH y?netiminde kognitif fonksiyonlar?n de?erlendirilmesi ve bu konuda ?nlemlerin al?nmas? gerekti?ini d???nmekteyiz.

Anahtar Kelimeler: Akut alevlenme, KOAH, kognitif fonksiyonlar, standardize mini mental test.

SUMMARY

Effects of COPD on cognitive functions: a case control study

Sevin? SARIN ?ULA?LI1, Serdar ORU?2, Ersin G?NAY1, Or?un AKTA?3, Olcay AKAR1, T?lay KOYUNCU1,
Mehmet ?NL?1

1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Afyon Kocatepe University, Afyon, Turkey,

2 Department of Neurology, Faculty of Medicine, Afyon Kocatepe University, Afyon, Turkey,

3 3rd Class Student, Faculty of Medicine, Afyon Kocatepe University, Afyon, Turkey.

Introduction: Assessment of disease severity,? effects of disease on health status and future events should be considered to direct treatment strategies in chronic obstructive pulmonary disease (COPD) management. Although extrapulmonary effects of COPD are well known, effects of COPD on cognitive functions have not been evaluated sufficiently. Therefore we aimed to determine cognitive functions of COPD patients in the present study.

Materials and Methods: 112 COPD patients with moderate, severe and very severe irreversible airway obstruction and 44 age matched healthy subjects without COPD and systemic diseases as control group were enrolled to the study. Mini mental state examination (MMSE) was performed to evaluate cognitive functions.? MMSE results were compared between patient and control groups. Moreover relationship between exacerbation frequency and cognitive functions was evaluated.

Results: Total 156 subjects as 112 COPD patients and 44 healthy subjects were included to the study.? Mean age of COPD patients was 65.03 ? 7.63 years, and mean age of control group was 63.63 ? 8.96 years (p= 0.364). Mean score of MMSE in COPD patients was 23.8 ? 4.39, and mean score of MMSE in control group was 26.7 ? 2.88. We determined a significant difference in terms of MMSE scores betweeen patient and control group (p< 0.0001). MMSE scores and FEV1 values were significantly different among patients with moderate, sevre and very severe airflow obstruction (p= 0.001; p< 0.0001 respectively). We found a significant negative correlation between MMSE results and exacerbation frequency during last year (p= 0.003; r= -0.239).

Conclusion: Lower MMSE scores of COPD patients than subjects in control group indicates the impairment of cognitive functions in COPD patients.? Moreover a negative relationship between MMSE scores with exacerbation frequency during last year suggests that prevention from exacerbation can decrease cognitive impairment in COPD patients. We believe that assessment of cognitive functions and preventive strategies should be considered in COPD management.

Key Words: COPD, cognitive functions, exacerbation frequency, mini mental state examination.

Tuberk Toraks 2013; 61(3): 193-199 • doi:10.5578/tt.5841

Geli? Tarihi/Received: 17/05/2013 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 14/07/2013

G?R??

Kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH), hava ak?m? obstr?ksiyonuyla karakterize akci?er d??? sistemik etkileri de olan bir hastal?kt?r (1). KOAH y?netiminde tedaviye y?n vermek amac?yla hastal???n ?iddetini, hastal???n ki?inin sa?l?k durumu ?zerindeki etkilerini ve gelecekte kar??la??labilecek olay risklerinin belirlenmesi hedeflenmelidir. Bu hedeflere ula?mak i?in KOAH de?erlendirmesinde hastan?n mevcut semptom d?zeyi, spirometrik de?erlendirmede saptanan obstr?ksiyonun d?zeyi, alevlenme riski ve komorbiditelerin de?erlendirilmesi gerekmektedir (1,2,3).

KOAH hastalar?nda kognitif bozulma, fiziksel aktivite ve serebral kan ak?m?nda azalma, doku hipoksisi, sistemik inflamasyon ve oksidatif stres ile ili?kili multifakt?ryel bir s?re?tir (4). KOAH'da ya?am kalitesindeki ve genel sa?l?k durumundaki de?i?iklikleri belirleyebilmek i?in fonksiyonel ?l??mlerle birlikte hastan?n bili?sel iyilik hallerinin ?l??m?ne olanak veren de?erlendirme ?l?ekleri de kullan?lmaktad?r (4,5). Bu ama?la kullan?lan standardize mini mental test (SMMT) KOAH'l? hastalarda klinik pratikte ve ara?t?rmalarda kullan?ma uygun, k?sa ve y?nelim, dikkat, haf?za, motor beceri ve dil kullan?m?n?n de?erlendirildi?i bir testtir (4,6). KOAH'?n kognitif fonksiyonlar ?zerinde olu?turdu?u etkiler, t?bbi harcamalar?n artmas?na ve i? g?c? kayb?na neden olmaktad?r. Ayr?ca, KOAH seyrinde izlenen alevlenmeler de kognitif fonksiyonlar? olumsuz y?nde etkileyebilmektedir (7,8). KOAH'?n ?ok bile?enli bir hastal?k oldu?u bilinmekle beraber kognitif fonksiyonlar ?zerindeki etkisine yeteri kadar ilgi g?sterilmemi?tir. Ayr?ca, bu ?al??maya kadar akut alevlenme say?s?yla kognitif fonksiyonlar aras?ndaki ili?kinin de?erlendirildi?i bir ?al??maya literat?rde rastlanmam??t?r.

Bu nedenlerle ?al??mam?zda 50 ya? ve ?zerindeki KOAH hastalar?m?z?n kognitif fonksiyonlar?n? de?erlendirmek i?in SMMT uygulanmas?, ayn? ya? grubunda KOAH ve n?rolojik hastal??? bulunmayan bireylerle mini mental test sonu?lar?n?n kar??la?t?r?lmas?, SMMT sonu?lar?yla son bir y?l i?erisinde ge?irilmi? olan akut alevlenme say?s? aras?ndaki ili?kinin de?erlendirilmesi hedeflendi.

Materyal ve Metod

Hasta Se?imi

?al??mam?z olgu kontrol kesitsel bir ?al??ma olarak planland?. ?al??ma i?in Afyon Kocatepe ?niversitesi Giri?imsel Olmayan Klinik Ara?t?rmalar Etik Kurulu onay? al?nd?. Hasta ve kontrol grubunu olu?turan bireylerden yaz?l? g?n?ll? olur formu al?nd?. ?al??ma Afyon Kocatepe ?niversitesi T?p Fak?ltesi G???s Hastal?klar? Anabilim Dal? g???s hastal?klar? poliklini?inde Kas?m 2012-Mart 2013 tarihleri aras?nda y?r?t?ld?.

Bu ?al??maya 50 ya? ?zerinde, g???s hastal?klar? poliklini?inde takip edilen, solunum fonksiyon testinde orta, a??r ve ?ok a??r geri d?n???ms?z hava yolu obstr?ksiyonu olan GOLD k?lavuzuna g?re tan? alan toplam 112 KOAH hastas? ile ayn? ya? grubunda se?ilmi? KOAH ve bilinen n?rolojik hastal??? bulunmayan 44 ki?i kontrol grubu olarak dahil edildi (1). N?rolojik ve/veya psikiyatrik hastal?k, vitamin B12 ve folat eksikli?i olan, diyabet, ?remi ve di?er metabolik-endokrin hastal?klar? olan, KOAH d???nda ek solunum sistemi hastal?klar? bulunan, solunum fonksiyon testlerini uygun yapamayan, KOAH alevlenme d?neminde olan, kognitif fonksiyonlar? etkileyebilecek ila? kullanan (lityum, propranol, eritromisin antihistaminik, simetidin, sedatif ajanlar vb.), alkol kullan?m? olan ve ?al??maya kat?lmay? kabul etmeyen bireyler ?al??ma d???nda b?rak?ld?. Ayr?ca, solunum yetmezli?i, hipoksisi olan ve uzun s?reli oksijen tedavisi alan hastalar da ?al??ma d???nda b?rak?ld?.

Hasta ve kontrol grubuna bili?sel fonksiyonlar?n?n de?erlendirilmesi i?in mini mental test uyguland?. Hastalar?n solunum fonksiyon testi sonu?lar?, demografik ?zellikleri, sigaran?n k?m?latif dozu (paket/y?l) ve son bir y?l i?erisinde ge?irmi? olduklar? akut alevlenme say?s? sorgulanarak kaydedildi.

Solunum Fonksiyon Testi (SFT)

Spirometrik testler ERS standartlar?na g?re yap?ld? (9). SFT'de zorlu vital kapasite (FVC) ve birinci saniyedeki zorlu ekspiratuar vol?m (FEV1) ?l??mleri yap?ld?. FEV1/FVC oran? hesapland?. Elde edilen sonu?lar mutlak ve beklenen de?erlerin y?zdesi olarak ifade edildi (10). Hastalar?n SFT sonucuna g?re hava ak?m? k?s?tlamas? de?erlendirildi. Hastalar orta, a??r ve ?ok a??r KOAH olarak evrelendirildi (1).

Standardize Mini Mental Test (SMMT)

Hastalar?n kognitif fonksiyonlar?n? de?erlendirmeye y?nelik kolay uygulanabilen SMMT ile y?nelim, dikkat, haf?za, motor beceri ve dil kullan?m? de?erlendirildi. Toplam 30 puan ?zerinden yap?lan de?erlendirmede, 25 puan alan bireylerde ??pheli, 20 puan?n alt?nda alan bireylerde ise belirgin kognitif bir bozuklu?un varl???n?n g?sterildi?i d???n?lmektedir. Mini mental durum muayenesi ?e?itli bozukluklar?n hem ay?r?c? tan?s?nda hem de tedavi takibinde kullan?labilir. Uygulama kolayl???n?n olmas? da ayr? bir avantaj?d?r. Cerrahpa?a Geriatrik Psikiyatri ekibi taraf?ndan T?rk?e standardizasyonu da yap?lm?? olup, ayn? ekip taraf?ndan ?nerilen okuryazar olmayanlar i?in de bir modifikasyonu mevcuttur (11). En y?ksek puan?n 30 oldu?u SMMT, 10 puanl?k zaman ve mekan oryantasyonu, 3 puan kay?t ve 3 puan hat?rlama olmak ?zere 6 puanl?k bellek, 5 puanl?k dikkat, 8 puanl?k dil ve 1 puanl?k g?rsel-mekansal i?levleri ?l?en maddelerden olu?maktad?r (12). Bu test e?itimlilere ve e?itimsizlere ayr? olarak uyguland?.

?statistiksel Analiz

T?m bu test sonu?lar? ve demografik ?zellikler SPSS 20 program? kullan?larak de?erlendirildi. Tan?mlay?c? istatistikler yap?ld?. Verilerin da??l?mlar?n? de?erlendirmek ?zere Kolmogorov Smirnov testi uyguland?. T testi ve Mann-Whitney U testleri kullan?larak hasta ve kontrol grubu kar??la?t?r?ld?. Hava yolu obstr?ksiyonunun d?zeyi de?erlendirilerek hastalar orta, a??r ve ?ok a??r KOAH olmak ?zere ?? gruba ayr?ld?. Bu ?? grup aras?ndaki parametreler ise ANOVA ve Kruskal-Wallis testleri kullan?larak kar??la?t?r?ld?. Hasta ve kontrol grubunun e?itim durumu ?apraz tablo kullan?larak verildi. Gruplar aras?nda bu s?kl?klar bak?m?ndan fark bulunup bulunmad??? yerine g?re ki-kare ya da Fisher testleri kullan?larak kar??la?t?r?ld?. Akut alevlenme say?s? ve SMMT sonu?lar? aras?ndaki ili?kinin de?erlendirilmesi i?in Spearman korelasyon analizi kullan?ld?. ?statistiksel anlaml?l?k d?zeyi p< 0.05 olarak kabul edildi.

BULGULAR

Ara?t?rmaya 112 KOAH'l? hasta, 44 kontrol grubu olmak ?zere toplam 156 birey dahil edildi. Hastalar?n ya? ortalamas? 65.03 ? 7.63 y?l, kontrol grubunun ya? ortalamas? 63.63 ? 8.96 y?l olarak bulundu. Hasta ve kontrol grubunun ya? ortalamalar?nda anlaml? farkl?l?k bulunmad? (p= 0.364). Hasta grubunun mini mental test sonucunun ortalamas? 23.8 ? 4.39, kontrol grubunun mini mental test sonucunun ortalamas? 26.7 ? 2.88 olarak de?erlendirildi. Mini mental test sonu?lar?nda hasta ve kontrol grubu aras?nda anlaml? farkl?l?k bulundu (p< 0.0001) (Tablo 1). Kognitif bozuklu?un KOAH hastalar?ndaki oran? %46.4; kontrol grubundaki oran? ise %18.1 olarak bulundu (?ekil 1). Hasta ve kontrol grubunun e?itim d?zeyi kar??la?t?r?ld???nda iki grup aras?nda anlaml? farkl?l?k bulunmad? (Tablo 2). Hastal???n ?iddetine g?re orta, a??r ve ?ok a??r hava yolu obstr?ksiyonu olan hastalar?n mini mental test sonu?lar? ve FEV1 de?erlerinde gruplar aras?nda anlaml? farkl?l?k bulundu (s?ras?yla p= 0.001; p< 0.0001) (Tablo 3). Hastalar?n son bir y?l i?erisinde ge?irmi? olduklar? atak say?s? ile SMMT sonu?lar? aras?nda istatistiksel olarak anlaml? ters ili?ki bulundu (p= 0.003; r= -0.239) (?ekil 2).


Tablo 1

?ekil 1

Tablo 2

Tablo 3

?ekil 2

TARTI?MA

Bu ?al??mada KOAH'l? hastalar?n SMMT sonu?lar?n?n kontrol grubuna g?re daha d???k bulunmas? KOAH hastalar?n?n bili?sel fonksiyonlar?n?n olumsuz y?nde etkilendi?ini g?stermektedir. Ayr?ca, hastal???n evresi artt?k?a da hipoksi olmasa da SMMT sonu?lar?n?n d??mesi hastal???n ?iddeti ile beraber kognitif bozuklu?un ?iddetinin art?? g?sterdi?ini ortaya koymaktad?r.

KOAH hastalar?nda kognitif bozulma doku hipoksisi, sistemik inflamasyon ve oksidatif stres ile ili?kili multifakt?ryel bir s?re?tir (4,13,14). Baz? KOAH'l? olgularda hipoksiye sekonder olarak deliryum veya entelekt?el aktivitelerde bozulma ve kognitif fonksiyonlarda de?i?iklik olabilece?i saptanm??t?r (15). Bu olgularda n?ronal hasar geli?imi, hipoksinin oksidatif fosforilasyonu bozmas? ve serbest radikallerin olu?mas?na neden olmas?yla a??klanm??t?r (16).

Son d?nemde yap?lan bir ?al??mada hipoksemisi olmayan KOAH hastalar?nda da kognitif fonksiyonlarda bozulma oldu?u g?sterilmi?tir (17). Ayr?ca ya?l? KOAH'l? olgularda kognitif fonksiyonlar?n ya?la ili?kili olarak kan ak?m?nda azalma, e?itim durumu, hastal?kla ili?kili olarak arteryel oksijen i?eri?inde azalma ve hem hastal?k hem de ya? ile ili?kili olarak fiziksel aktivitede azalmayla etkilenebilece?i belirtilmi?tir (18,19,20). Bizim hasta grubumuzun da hipoksisi olmayan 50 ya? ve ?st? hastalardan olu?tu?u g?z ?n?ne al?n?rsa kognitif fonksiyonlardaki bu azalmada ya? ve KOAH nedeniyle ortaya ??kan sistemik inflamasyon, oksidatif hasar ve fiziksel aktivitedeki k?s?tlanman?n rol? oldu?u d???n?lebilir. Ancak hasta ve kontrol grubu aras?nda ya? ortalamalar? ve e?itim d?zeyi a??s?ndan anlaml? farkl?l???n bulunmamas? ve hasta grubunda SMMT sonu?lar?n?n daha d???k olmas? KOAH'?n ya?tan ba??ms?z olarak da kognitif fonksiyonlar ?zerindeki olumsuz etkisini g?stermektedir.

Literat?rde KOAH'l? hastalarda kognitif fonksiyonlar?n de?erlendirildi?i iki ?al??mada s?ras?yla %48.5 ve %10.4 oranlar?nda KOAH hastalar?n?n kognitif bozuklu?u oldu?u bulunmu?tur (21,22). Bizim ?al??mam?zda ise bu oran %46.4 olarak bulunmu?tur. KOAH ve Alzheimer hastalar?nda SMMT sonu?lar?n?n de?erlendirildi?i ba?ka bir ?al??mada Alzheimer hastalar?nda SMMT sonu?lar?n?n KOAH hastalar?n?n test sonu?lar?na g?re anlaml? olarak daha d???k oldu?u bulunmu?tur (23). Bu nedenle ?al??mam?zda KOAH hasta grubu ve kontrol grubundaki bireyleri se?erken herhangi bir n?rolojik hastal???n olmamas? konusuna dikkat edilmi?tir. Yak?n zamanda Villeneuve ve arkada?lar? taraf?ndan yap?lan bir ?al??mada KOAH hastalar?na kognitif fonksiyonlar?n de?erlendirilmesi i?in Montreal bili?sel de?erlendirme ?l?e?i ve SMMT uygulanm??t?r (24). Bu ?al??mada erken d?nemde hafif kognitif bozuklu?un Montreal bili?sel de?erlendirme ?l?e?i ile daha iyi tespit edildi?i sonucuna var?lm??t?r. Bizim ?al??mam?zda ise Montreal de?erlendirme ?l?e?i, hastalar?m?z?n sosyoekonomik ve k?lt?rel d?zeyleri nedeniyle uygulanamam??t?r. Bu konuda daha b?y?k hasta gruplar?nda duyarl?l??? SMMT'den daha y?ksek de?erlendirme ?l?ekleriyle yap?lacak ?al??malara ihtiya? oldu?unu d???nmekteyiz.

Hastal???n seyri s?ras?nda ya?anan akut alevlenmeler ya?am kalitesini olumsuz y?nde etkilemesi, SFT'deki bozulmay? h?zland?rmas? ve mortaliteyle ili?kili olmas? a??s?ndan ?nemlidir (25). Akut alevlenme ve stabil d?nemdeki KOAH hastalar?n?n kognitif fonksiyonlar?n?n de?erlendirildi?i bir ?al??mada akut alevlenme ge?iren hastalar?n stabil hastalara g?re kognitif fonksiyonlar?n?n daha fazla bozuldu?u ve bunun hipoksemi, hastal?k ?iddeti veya sigara paket/y?ldan ba??ms?z oldu?u ortaya konulmu?tur (7). Bu ?al??mada hastanede yat?? s?resi ve ya?am kalitesi skorlar? ile kognitif fonksiyonlar aras?nda anlaml? ili?ki bulunmu?tur (7). ?al??mam?za akut alevlenme d?nemindeki hastalar al?nmad? ancak hastalar?n son bir y?l i?erisinde ge?irdikleri akut alevlenme say?lar? sorguland?. Kognitif fonksiyonlar? daha d???k bulunan hastalar?n daha fazla akut alevlenme ge?irmi? olduklar? izlendi. Bu sonu? akut alevlenmeler s?ras?nda artan sistemik inflamasyonun ve olas? hipoksemik hipoksinin kognitif fonksiyonlar? olumsuz etkiledi?ini veya kognitif fonksiyonlar? bozulmu? olan hastalar?n tedaviye uyum ve bak?m konusunda ya?am?? olduklar? zorluklar nedeniyle daha s?k alevlenme ge?irdiklerini d???nd?rmektedir.

Mevcut literat?rle uyumlu olarak ?zellikle a??r ve ?ok a??r KOAH hastalar?m?zda SMMT sonu?lar?n?n orta KOAH hastalar?na g?re anlaml? olarak d???k bulunmas? KOAH'l? hastalarda hastal???n ?iddeti ile ili?kili kognitif sorunlar?n varl???n?n hastan?n ya?am kalitesini ve g?nl?k performans?n? etkileyen ?nemli ve unutulmamas? gereken bir sorun oldu?unu g?stermektedir (26,27). A??r ve ?ok a??r KOAH'l? olgularda hipoksemi olmasa da kognitif fonksiyonlarda bozulma olabilece?i g?z ?n?nde bulundurulmal?d?r. ?al??mam?zda hastal?k s?resinin orta, a??r ve ?ok a??r KOAH'l? olgular?m?zda benzer olmas?na ra?men SMMT sonu?lar?n?n farkl? olmas? da kognitif fonksiyonlar?n hastal?k s?resinden ba??ms?z olarak etkilenmi? oldu?unu g?stermektedir. ?zellikle a??r ve ?ok a??r KOAH hastalar?n?n tan? an?nda kognitif sorunlar? olabilece?ini ve bu durumun ilerlemesi halinde hastalar?n ya?amlar?n? idame ettirmede sorunlar ya?ayabilece?i g?z ?n?nde bulundurularak hastalar?n kognitif fonksiyonlar?n?n rutin poliklinik ?artlar?nda de?erlendirilmesi ya da hastan?n n?roloji veya psikiyatri klini?ine y?nlendirilerek kognitif bozuklu?un erken d?nemde fark edilmesi sa?lanmal?d?r.

Sonu? olarak bu ?al??mada KOAH hastalar?n?n bili?sel fonksiyonlar?n?n olumsuz y?nde etkilendi?i g?sterilmi?tir. Ayr?ca, KOAH akut alevlenme say?s? ile SMMT sonu?lar? aras?nda bulunan ili?ki de alevlenmelerin ?nlenmesiyle kognitif fonksiyonlar?n korunmas?n?n sa?lanabilece?ini d???nd?rmektedir.

TE?EKK?R

H?seyin An?l ?nan, ?smail B?l?kba?? ve Hayati Okuducu'ya SMMT uygulanmas? a?amas?ndaki yard?mlar?ndan dolay? te?ekk?r ederiz.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Global strategy for diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease (GOLD, updated 2013). Available at: http:// www.goldcopd.org.
  2. Fumagalli G, Fabiani F, Forte S, Napolitano M, Marinelli P, Palange P, et al. INDACO project: a pilot study on incidence of comorbidities in COPD patients referred to pneumology units. Multidisciplinary Respiratory Medicine 2013; 8: 28.
  3. Vanfleteren LE, Spruit MA, Groenen M, Gaffron S, van Empel VP, Bruijnzeel PL, et al. Clusters of comorbidities based on validated objective measurements and systemic inflammation in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 2013; 187: 728-35.
  4. Dodd JW, Getov SV, Jones PW. Cognitive functions in COPD. Eur Respir J 2010; 35: 913-22.
  5. Atasever A, Erdin? E. Quality of life evaluation in COPD. Tuberk Toraks 2003; 51: 446-55.
  6. Peruzza S, Sergi G, Vianello A, Pisent C, Tiozzo F, Manzan A, et al. Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) in elderly subjects: impact on functional status and quality of life. Respir Med 2003; 97: 612-7.
  7. Dodd JW, Charlton RA, van den Broek MD, Jones PW. Cognitive Dysfunction in Patients Hospitalized with Acute Exacerbation of Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD). Chest 2013 Jan 24. Doi: 10.1378/chest.12-2099 [Epub ahead of print].
  8. Kirkil G, Tug T, Ozel E. The evaluation of cognitive functions with P300 test for chronic obstructive pulmonary disease in attack and stable period. Clin Neurol Neurosurg 2007; 109: 553-60.
  9. Miller MR, Hankinson J, Brusasco V, Burgos F, Casaburi R, Coates A, et al; ATS/ERS Task Force. Standardisation of spirometry. Eur Respir J 2005; 26: 319-38.
  10. Pellegrino R, Viegi G, Brusasco V, Crapo RO, Burgos F, Casaburi R, et al. Interpretative strategies for lung function tests. Eur Respir J 2005; 26: 948-68.
  11. G?ngen C, Ertan T, Eker E. Validity and safety of standardized mini mental test on the diagnosis of mind demantia. Turkish Journal of Psychiatry 2002; 13: 73-281.
  12. Spreen O, Strauss E. A Compendium of Neuropsychological test. 2nd ed. New York: Oxford University Press, 1998.
  13. Schou L, Ostergaard B, Rasmussen LS, Rydahl-Hansen S, Phanareth K. Cognitive dysfunction in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review. Respiratory Medicine 2012; 106: 1071-81.
  14. Klein M, Gauggel S, Sachs G, Pohl W. Impact of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) on attention functions. Respir Med 2010; 104: 52-60. Epub 2009 Sep 11.
  15. Grant I, Heaton RK, McSweeny AJ, Adams KM, Timms RM. Neuropsychologic findings in hypoxemic chronic obstructive pulmonary disease. Arch Intern Med 1982; 142: 1470-6.
  16. Strasser A, Stanimirovic D, Kawai N, McCarron RM, Spatz M. Hypoxia modulates free radical formation in brain microvascular endothelium. Acta Neurochir 1997; 70 (Suppl): 8-11.
  17. Gupta PP, Sood S, Atreja A, Agarwal D. A comparison of cognitive functions in non-hypoxemic chronic obstructive pulmonary disease (COPD) patients and age-matched healthy volunteers using mini-mental state examination questionnaire and event-related potential, P300 analysis. Lung India 2013; 30: 5-11. Doi: 10.4103/0970-2113.106119.
  18. Dustman RE, Emmerson R, Shearer D. Physical activity, age, and cognitive-neuropsychological function. J Aging Phys Act 1994; 2: 143-81.
  19. Grant I, Prigatano GP, Heaton RK, McSweeny AJ, Wright EC, Adams KM. Progressive neuropsychologic impairment and hypoxemia. Relationship in chronic obstructive pulmonary disease. Arch Gen Psychiatry 1987; 44: 999-1006.
  20. Etnier J, Johnston R, Dagenbach D, Pollard RJ, Rejeski WJ, Berry M. The relationships among pulmonary function, aerobic fitness, and cognitive functioning in older COPD patients. Chest 1999; 116: 953-60.
  21. Incalzi RA, Gemma A, Marra C, Muzzolon R, Capparella O, Carbonin P. Chronic obstructive pulmonary disease. An original model of cognitive decline. Am Rev Respir Dis 1993; 148: 418-24.
  22. Antonelli-Incalzi R, Corsonello A, Pedone C, Trojano L, Acanfora D, Spada A, et al. Drawing impairment predicts mortality in severe COPD. Chest 2006; 130: 1687-94.
  23. Kozora E, Filley CM, Julian LJ, Cullum CM. Cognitive functioning in patients with chronic obstructive pulmonary disease and mild hypoxemia compared with patients with mild Alzheimer disease and normal controls. Neuropsychiatry Neuropsychol Behav Neurol 1999; 12: 178-83.
  24. Villeneuve S, P?pin V, Rahayel S, Bertrand JA, Delorimier M, Rizk A, et al. Mild cognitive impairment in moderate to severe chronic obstructive pulmonary disease: a preliminary study. Chest 2012; 142: 1516-23.
  25. Donaldson GC, Seemungal TA, Bhowmik A, Wedzicha JA. Relationship between exacerbation frequency and lung function decline in chronic obstructive pulmonary disease. Thorax 2002; 57: 847-52.
  26. ?zge C, ?zge A, ?nal ?. Cognitive and functional deterioration in patients with severe COPD. Behav Neurol 2006; 17: 121-30.
  27. Mavio?lu H, ?elik P, Yorganc?o?lu A, Y?lmaz H, Keskin T. The evaluation of cognitive functions and P300 in chronic obstructive pulmonary disease. J Neurol Sci (Turkish) 2000; 17: 17-21.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Sevin? SARIN? ULA?LI,

Afyon Kocatepe ?niversitesi

Ahmet Necdet Sezer Ara?t?rma ve

Uygulama Hastanesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

?zmir Karayolu 7. km 03200 AFYON - TURKEY

e-mail: sevincsarinc@gmail.com

Yazd?r