Yazd?r

T?rkiye'de ast?m ve KOAH fark?ndal???n?n de?erlendirilmesi
(GARD T?rkiye Projesi-Kronik Hava Yollar? Hastal?klar? Ulusal Kontrol Program?)

F?sun YILDIZ1, G?lbin B?NG?L KARAKO?2, Refika ERSU HAMUT?U3, Nazan YARDIM4, Banu EK?NC?5,
Arzu YORGANCIO?LU6

1 Kocaeli ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Kocaeli,

2 ?ukurova ?niversitesi T?p Fak?ltesi, ?ocuk Sa?l??? ve Hastal?klar? Anabilim Dal?, Allerji Bilim Dal?, Adana,

3 Marmara ?niversitesi T?p Fak?ltesi, ?ocuk Sa?l??? ve Hastal?klar? Anabilim Dal?, Allerji Bilim Dal?, ?stanbul,

4 T?rkiye Halk Sa?l??? Kurumu, Halk Sa?l??? B?l?m?, Ankara,

5 T?rkiye Halk Sa?l??? Kurumu, Kronik Hastal?klar B?l?m?, Ankara,

6 Celal Bayar ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Manisa.

?ZET

T?rkiye'de ast?m ve KOAH fark?ndal???n?n de?erlendirilmesi (GARD T?rkiye Projesi-Kronik Hava Yollar? Hastal?klar? Ulusal Kontrol Program?)

Giri?: ?nemli mortalite ve morbidite nedeni olan kronik hava yolu hastal?klar? gerek sa?l?k ?al??anlar? gerekse hasta ve yak?nlar? taraf?ndan yeterince bilinmemektedir. Bu nedenle de yeterince te?his ve tedavi edilememekte ve koruyucu ?nlemler uygulanamamaktad?r. ?al??mam?z?n amac? "Kronik Hava Yolu Hastal?klar?n? ?nleme Kontrol Program?" ?er?evesinde toplumumuzda ast?m ve kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH) fark?ndal???yla ilgili bilgilerin de?erlendirilmesidir.

Materyal ve Metod: T?rkiye'de, n?fusu 200'den b?y?k kentsel ve k?rsal yerle?im yerlerinde ikamet eden, 15 ya? ?st? erkek ve kad?nlar ?al??maya al?nd?. Kat?l?mc?lara ast?m ve KOAH ile ilgili sorular i?eren anket uyguland?.

Bulgular: ?lke genelinde, 6000 kent ve 6000 k?rsal yerle?im merkezinde olmak ?zere, toplam 12.000 ki?iye gidilmi? olup, 8527 ki?iye ula??ld?. ?al??maya anketi ba?ar?yla tamamlayan 4182 (%50.1)'si kad?n, 4160 (%49.9)'? erkek toplam 8342 ki?i dahil edildi. KOAH'?n akci?erlerle ilgili bir hastal?k oldu?u (%49.6), geli?iminde en ?nemli etkenin sigara oldu?u (%51.1) ve korunma ve tedavide ilk se?ene?in sigaran?n b?rak?lmas? oldu?u (%48) yakla??k her iki ki?iden biri taraf?ndan bilinmekteydi. Ancak KOAH'?n tedavi edilebilir bir hastal?k oldu?u toplumun %25.2'sinde bilinmekteydi. Ast?m?n t?m ya? gruplar?nda g?r?lebildi?i (%80) iyi bilinmekle birlikte ast?m?n kal?tsal bir hastal?k olabilece?i (%51.1) ve bula??c? olmad??? (%58) ortalama her iki ki?iden birinde bilinmekteydi. Bununla birlikte ast?m ila?lar?n?n ba??ml?l?k yap?p yapmad??? konusunda pop?lasyonun %55.2'si fikri olmad???n? belirtirken, kat?l?mc?lar?n %27'si ila?lar?n ba??ml?l?k yapmad???n? belirtti.

Sonu?: Ast?m ve KOAH ?lkemizde yeterli ?l??de bilinmemektedir. ?nemli mortalite ve morbidite nedeni olan, i? g?c? ve ekonomik kay?plara yol a?an bu hastal?klarla ilgili toplum bilincinin olu?mas? ve bilgi d?zeyinin art?r?lmas? tedavi ba?ar? oranlar?n?n art?r?lmas? a??s?ndan ?nemlidir.

Anahtar Kelimeler: KOAH, ast?m, fark?ndal?k, GARD, Ulusal Kontrol Program?.

SUMMARY

The evaluation of asthma and COPD awareness in Turkey (GARD Turkey Project-National Control Program of Chronic Airway Diseases)

F?sun YILDIZ1, G?lbin B?NG?L KARAKO?2, Refika ERSU HAMUT?U3, Nazan YARDIM4, Banu EK?NC?5,
Arzu YORGANCIO?LU6

1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Kocaeli University, Kocaeli, Turkey,

2 Division of Allergy, Department of Pediatric, Faculty of Medicine, Cukurova University, Adana, Turkey,

3 Division of Allergy, Department of Pediatric, Faculty of Medicine, Marmara University, Istanbul, Turkey,

4 Department of Public Health, Turkey Public Health Institute, Ankara, Turkey,

5 Department of Chronic Diseases, Turkey Public Health Institute, Ankara, Turkey,

6 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Celal Bayar University, Manisa, Turkey.

Introduction: Although chronic respiratory disorders are important causes of morbidity and mortality, health care workers, patients and caretakers are not well informed about these disorders. Therefore these problems are underdiagnosed and undertreated; also preventive measures are not widely taken. Our aim was to evaluate the knowledge of asthma and chronic obstructive pulmonary disease (COPD) in Turkey. This study was designed and performed as a Global Alliance Against Respiratory Disorders (GARD) project.

Materials and Methods: People greater than 15 years of age who lived in cities with a population of 200 or greater were eligible for the study. A questionnaire including demographic data and questions regarding asthma and COPD was used for the evalution of the participants.

Results: 12.000 people were selected (6000 in rural and 6000 in urban areas); 8527 people were reached. 8342 people who completed the questionnaire were included to the study. There were 4182 (50.1%) female and 4160 (%49.9) male subjects. 49.6% of the subjcets knew that COPD is a lung disease, 51.1% indicated that smoking is the most important risk factor for COPD and 48% identified quitting smoking as the most important preventive measure. Every other person had baseline knowledge on COPD. However only 25.2% knew that there are treatment options for COPD. 80% of subjects said astma can be seen in all age groups. 51.1% knew asthma is a genetic disease and 58% said it is not an infectious disease. However when whether asthma medications caused drug dependency only 27% answered as "No" while 55.2% said "They do not know".

Conclusion: Awareness of COPD and asthma seem to be infsufficient among Turkish people. Since these disorders are important causes of morbidity and mortality and have high impact on work and economic loss, it is important to increase knowledge among public.

Key Words: COPD, asthma, awareness, GARD, National Control Program.

Tuberk Toraks 2013; 61(3): 175-182 • doi:10.5578/tt.6207

Geli? Tarihi/Received: 27/08/2013 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 07/10/2013

 

G?R??

Kronik hastal?klar gerek ?lkemizde gerekse d?nyada ?nemli mortalite ve morbidite nedeni olmalar? sebebiyle b?y?k ?nem ta??maktad?r. T?m T?rkiye'de 2004 y?l? i?in tahmin edilmi? olan toplam 430.459 ?l?m?n 305.467 (%71)'si kronik hastal?klar nedeniyledir. Solunum sistemi hastal?klar?ndan ?l?m say?s? ise 34.211 (%7.9)'dir. Kronik solunum hastal?klar?n?n b?y?k ?o?unlu?unu (%65) kronik hava yolu hastal?klar? [Ast?m, kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH)] olu?turmaktad?r. Gerek risk fakt?rleri, gerekse ?nlem ve tedavileri konusunda b?y?k benzerlik g?steren kronik hava yolu hastal?klar?, hemen her ?lke gibi ?lkemizde de morbidite ve mortalitenin en ?nemli nedenleri aras?nda yer almakta ve ?ok ciddi toplumsal ve ekonomik y?k olu?turmaktad?r. Ancak kronik hava yolu hastal?klar? ve risk fakt?rleri gerek sa?l?k ?al??anlar? ve y?neticileri, gerekse de hastalar, hasta yak?nlar? ve medya taraf?ndan yeterince bilinmemektedir. Bu nedenle de yeterince te?his ve tedavi edilememekte ve koruyucu ?nlemler yeterince uygulanamamaktad?r (1,2).

D?nya Sa?l?k ?rg?t? (DS?), kronik hastal?klar?n ?nlenmesi ve kontrol? i?in acil eylem ?a?r?s?nda bulunmu? ve bu ama?la Kronik Solunum Hastal?klar?na Kar?? K?resel Birlik [Global Alliance against Chronic Respiratory Diseases (GARD)] kurulumunu ger?ekle?tirmi?tir (3,4,5). 2005 y?l?nda GARD ?yesi olan T?rk Toraks Derne?i (TTD) taraf?ndan ?lkemizde GARD uygulamalar?n?n ba?lat?lmas? i?in 2009-2013 y?llar?n? kapsayan "T?rkiye Kronik Hava Yolu Hastal?klar?n? ?nleme ve Kontrol Program?-Eylem Plan?" olu?turulmas?na karar verilmi?tir. Bu eylem plan?n?n haz?rlanarak uygulamaya ge?irilmesiyle kronik hava yolu hastal?klar?na (Ast?m ve KOAH) ba?l? morbidite ve mortalitenin de beraberinde getirdi?i ekonomik y?k?n azalt?lmas? hedeflenmektedir (6,7,8).

?al??mam?z?n amac?; Kronik Hava Yolu Hastal?klar?n? ?nleme Kontrol Program? ve Eylem Plan?'n?n, "Program?n ve hastal?klar?n kamuoyuna benimsetilip, savunulmas?" hedefi kapsam?nda, stratejik plan geli?tiren ve uygulayan ?al??ma Grubu 2 taraf?ndan geli?tirilmi? olan anketlerle mevcut durumun tespiti ve toplumdaki ast?m ve KOAH fark?ndal???n?n belirlenmesidir.

MATERYAL ve METOD

T?rkiye'de, n?fusu 200'den b?y?k yerle?im yerlerinde ikamet eden, 15 ya? ?st? erkek ve kad?nlar ?al??maya al?nd?. On be? ya? ?zeri ki?iler T?rkiye ?statistik Kurumu (T??K) taraf?ndan belirlendi. N?fusu 200'?n alt?nda bulunan yerle?im yerleri (k???k k?yler) ise yeterli k?me geni?li?ine ula??lamayaca?? d???n?ld???nden kapsam d??? b?rak?ld?. Ara?t?rman?n ?rnekleme y?nteminde ?? a?amal? tabakal? k?me ?rneklemesi uyguland?. Hem k?rsal alandan hem de kentsel alandan 200 k?me olu?turuldu. Bu k?melerin olu?turulmas?nda b?y?kl??e orant?l? olas?l?kla se?im y?ntemi kullan?ld?. ?kinci a?amada, ?rne?e se?ilen her k?meden sistematik se?im y?ntemi kullan?larak 30 hane se?ildi ve bu hanelerde erkek hanesi ve kad?n hanesi olacak ?ekilde rastgele iki gruba ayr?ld?. Son a?amada ise, se?ilen her ?rnek haneden 15 ve ?zeri ya?ta uygun bir fert hanenin cinsiyet durumuna uygun t?m fertler i?in olu?turulan liste kullan?larak rastgele se?ildi. ?al??maya kat?lmay? kabul eden ki?ilere bir anket?r taraf?ndan ast?m ve KOAH ile ilgili sorular i?eren ve yakla??k 30 dakika s?ren bir anket uyguland?. Kat?l?mc?lar cinsiyet ve ya? gruplar?na g?re de?erlendirildi ve ya?a g?re 15-24, 25-44, 45-64 ve > 65? ya? olmak ?zere d?rt gruba ayr?ld?.

?al??man?n istatistiksel analizi SPSS program?nda yap?lm?? olup, a??rl?kl? analizler DS? taraf?ndan ger?ekle?tirildi. Anket sorular?na verilen yan?tlar?n cinsiyete ve ya? gruplar?na g?re kar??la?t?r?lmas?nda Pearson korelasyon testi kullan?ld?. p de?erinin 0.05'in alt?nda olmas? istatistiksel anlaml? olarak kabul edildi.

BULGULAR

?lke genelinde, 6000 kent ve 6000 k?rsal yerle?im merkezinde olmak ?zere toplam 12.000 ki?iye gidilmi? olup, 8527 ki?iye ula??ld?. D?rt y?z k?me aras?ndan 14 k?meye hava ko?ullar? ve ?e?itli nedenlerden dolay? ula??lamad? ve bu k?meler di?er cevaps?z olarak kodland?. Bir?ok haneye d?rt defa ziyaret ger?ekle?tirilerek ve bu ziyaretler sonucu hanede se?ilen uygun ki?iyle g?r??me yap?ld?. Toplam 8527 haneden anketi ba?ar?yla tamamlam?? olan 8342 tanesi [4160 (%49.9)'? erkek, 4182 (%50.1)'si kad?n] ?al??maya al?nd?. Kat?l?mc?lar?n demografik ?zellikleri Tablo 1'de g?r?lmektedir.


Tablo 1

?lkemizdeki KOAH fark?ndal???n? de?erlendirmek i?in yap?lan anket sonucunun de?erlendirmesinde; "KOAH akci?erlerle ilgili bir hastal?kt?r" sorusuna ?al??ma pop?lasyonunun %49.6's? do?ru olarak yan?t vermi? olup, %47.9'u bilmedi?ini belirtti. "KOAH geli?imine neden olan en ?nemli etken sigarad?r" sorusunu da pop?lasyonun %51.1'i do?ru olarak cevaplad?, %45.2'si bilmedi?ini belirtti. KOAH geli?imi konusunda mesleki nedenlerle toz, duman ve kimyasallara maruz kalman?n rol? sorguland???nda ?al??ma pop?lasyonunun %49.3'? do?ru oldu?unu belirtirken, %46.5'inin fikri bulunmamaktayd?. KOAH'?n tedavi edilebilir bir hastal?k olup olmad??? sorguland???nda kat?l?mc?lar?n yakla??k d?rtte biri taraf?ndan tedavi edilebildi?i d???n?lmekteydi. "KOAH'tan korunmada ilk ad?m sigaran?n b?rak?lmas?d?r" sorusu da kat?l?mc?lar?n %48'i taraf?ndan do?ru olarak yan?tland?. KOAH ile ilgili anket sorular?na verilen cevaplar cinsiyet a??s?ndan kar??la?t?r?ld???nda hi?bir soruda istatistiksel anlaml? farkl?l?k saptanmad? (Tablo 2).


Tablo 2

?al??mam?zda, ast?m fark?ndal?k anketi sonu?lar? de?erlendirildi?inde ast?m?n bula??c? bir hastal?k olup olmad??? soruldu?unda, pop?lasyonun %58'i bula??c? olmad???n?, %15.2'si bula??c? oldu?unu, %26.8'i bilmedi?ini ifade etti. ?al??ma pop?lasyonunun yar?s? ast?m?n kal?tsal bir hastal?k olabilece?ini, grubun yakla??k %80'i de ast?m?n t?m ya? gruplar?nda g?r?lebilece?ini belirtti. Ast?m ila?lar?n?n ba??ml?l?k yap?p yapmad??? konusunda pop?lasyonun %55.2'si fikri olmad???n? s?ylerken, ila?lar?n ba??ml?l?k yapmad??? kat?l?mc?lar?n sadece %27'si taraf?ndan bilindi. "Ast?m tamamen iyile?ebilir mi sorusunu kat?l?mc?lar?n %21.6's? evet, %35.2'si hay?r, %43.2'si fikrim yok ?eklinde yan?tlad?. Ast?mla ilgili anket sorular?na verilen cevaplar cinsiyet a??s?ndan kar??la?t?r?ld???nda "Ast?m kal?tsal olabilir mi?" ve "Ast?m tamamen iyile?ebilir mi?" sorular?nda istatistiksel anlaml? farkl?l?k saptan?rken (s?ras?yla p= 0.016 ve p= 0.04) di?er sorularda istatistiksel anlaml? farkl?l?k izlenmedi (Tablo 3).


Tablo 3

EK 1

Anket sorular? ya? gruplar?na g?re kar??la?t?r?ld???ndat?m sorularda, hem ast?m hem de KOAH i?in ?zellikle 25-44 ya? grubundaki do?ru cevab?n di?er ya? gruplar?na g?re istatistiksel olarak anlaml? derecede y?ksek oldu?u izlendi (p= 0.000).

TARTI?MA

?al??mam?zda toplumumuzda KOAH ve ast?m?n yeterli ?l??de bilinmedi?i, genel olarak toplumun ancak yar?s?nda sorular?n do?ru yan?tland??? saptanm??t?r.

KOAH; tam olarak geri d?n???ml? olmayan hava ak?m? k?s?tlanmas?yla karakterize ?nlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastal?kt?r (9). Buna ra?men, yeterince bilinmemekte, tan? konulamamakta ve tedavi edilmemektedir. KOAH prevalans?n? ve hastal???n sosyal ve ekonomik y?k?n? ?l?mek amac?yla standart y?ntemlerin kullan?ld??? ?al??malarda, sabit oran ?l??t? (FEV1/FVC < %70) kullan?ld???nda KOAH prevalans?n?n %20'ler d?zeyinde oldu?u, hastal???n ya?la ve sigara i?me yo?unlu?uyla ili?kili olarak artt??? g?sterilmi?tir. KOAH g?n?m?zde ?nemli ve giderek artan ?l?m nedenlerinden biridir. DS?'ye g?re 2000 y?l?nda t?m d?nyada yakla??k 2.75 milyon ki?i KOAH nedeniyle ?lm??t?r. Geli?mi? ?lkelerde KOAH'a ba?l? ?l?mlerin y?lda yakla??k 300 bin civar?nda (t?m ?l?mlerin yakla??k %10'u) oldu?u bildirilmi?tir. DS? tahminlerine g?re KOAH 2030 y?l?nda en yayg?n d?rd?nc? ?l?m nedeni haline gelecektir.

Toplumda y?ksek nefes darl??? s?kl??? ya da y?ksek KOAH riskine ra?men, KOAH bilgi d?zeyi ve fark?ndal??? s?n?rl?d?r (10,11). KOAH bilgi d?zeyini de?erlendirmede ?e?itli anketler kullan?lmaktad?r (12,13). Ancak bu anketler bilgi d?zeyini ?l?mede ve e?itimin sonu?lar?n? de?erlendirmede memnun edici de?ildir. Bristol COPD Knowledge Questionnaire (BCKQ), ki?ilerin bireysel olarak bilgi d?zeyi ?l?mede kullan?labilecek, yanl?? ve bilmiyorum cevaplar?yla bilgi eksikli?inde a??kl??a dikkat ?ekecek bir ankettir. E?itimin etkinli?ini de?erlendirmede etkinli?e sahiptir (14).

KOAH bilgi d?zeyini de?erlendiren bir ?al??mada kat?l?mc?lar?n %24'?n?n en az bir solunum semptomu oldu?u ancak sadece %8.6's?nda KOAH tan?m?n?n bilindi?i saptanm??t?r (15). Kanada'da 2005 y?l?nda tamamlanan KOAH fark?ndal?k de?erlendirilmesinde KOAH fark?ndal??? %17 olarak bulunmu?tur. Bu de?er meme kanserinde %95, HIV/AIDS'de %95, Alzheimer hastal???nda %94 iken, KOAH i?in olduk?a d???kt?r (16).

?lkemizdeki KOAH fark?ndal???n? de?erlendirmek i?in yap?lan ?al??mada ise "KOAH akci?erlerle ilgili bir hastal?kt?r" sorusuna ?al??ma pop?lasyonunun %49.6's? do?ru olarak yan?t vermi?, %47.9'u bilmedi?ini belirtmi?tir. Sigara KOAH geli?iminde en ?nemli risk fakt?r?d?r ve sigaran?n b?rak?lmas? hastal?k riskinin azalt?lmas? ve progresyonunun yava?lat?lmas?nda en ?nemli unsurdur (17,18). ?al??mam?zda, "KOAH geli?imine neden olan en ?nemli etken sigarad?r" sorusuna da pop?lasyonun %51.1'i do?ru olarak cevap vermi?, %45.2'si bilmedi?ini belirtmi?tir. Kanada'da yap?lan ?al??mada, bizim de?erlerimizden y?ksek olarak, KOAH'?n en ?nemli risk fakt?r?n?n sigara oldu?u pop?lasyonun %69'unda bilinmektedir (19). KOAH'?n akci?erlerle ilgili bir hastal?k oldu?u ve en ?nemli etkenin sigara oldu?u ile ilgili sorulara her iki cinsiyet grubunda benzer yan?tlar verilmi?tir. K?rk be? ya? ve ?zeri grupta, ya??n artmas?yla KOAH'?n akci?erlerle ilgili bir hastal?k oldu?u ve sigaran?n en ?nemli etken oldu?u konusunda bilgi d?zeyi giderek azalmaktad?r.

Mesleki nedenlerle toz, duman ve kimyasallara maruz kalanlarda, iyi havaland?r?lmayan evlerde, yemek pi?irmek ve ?s?nmak i?in kullan?lan odun, k?m?r ve tezek kullan?m? sonucu KOAH geli?imi ?al??ma pop?lasyonunun %49.3'? taraf?ndan do?ru olarak belirtilirken, %46.5'inin fikri bulunmamaktad?r. Bu de?erlendirme her iki cinsiyette benzerdir. Benzer olarak Kanada'da yap?lan ?al??mada da kat?l?mc?lar?n odun duman?, toz ve kimyasal maruziyetinin KOAH'a neden olabilece?i sigaraya g?re daha az bilinmektedir (19).

?al??ma pop?lasyonunun %49.3'? KOAH'?n hangi ya? grubunda g?r?ld???n? bilmezken, %24.6's? t?m ya? gruplar?nda g?r?lebilece?ini belirtmi?tir. "KOAH'?n tedavi edilebilir bir hastal?k m? oldu?u soruldu?unda pop?lasyonun %25.2'si tedavi edilebilir oldu?unu, %63'? bu konuda fikri olmad???n? belirtmi?tir. "KOAH'tan korunmada ilk ad?m sigaran?n b?rak?lmas?d?r" sorusu da kat?l?mc?lar?n %48'i taraf?ndan bilinmemektedir. KOAH'?n tedavi edilebilir bir hastal?k oldu?u, KOAH'tan korunmada ilk ad?m?n sigaran?n b?rak?lmas? oldu?u her iki cinsiyette de tam olarak bilinmemektedir.

Ast?m, t?m d?nyada ciddi sa?l?k problemlerine neden olabilen, t?m ya? gruplar?n? etkileyebilen, kronik inflamatuvar bir hastal?kt?r (20). ?ocuklar ve eri?kinlerde uygulanan standartla?t?r?lm?? y?ntemlere dayanarak ast?m?n k?resel prevalans?n?n d?nyan?n farkl? ?lkelerinde ya?ayan toplumlarda de?i?ti?i d???n?lmekle birlikte t?m d?nyada 300 milyon ast?m hastas? oldu?u tahmin edilmektedir. ?lkemizde ast?m prevalans?n?n ?ocuklukta %5-10, eri?kinde %2-6 aras?nda de?i?ti?i g?r?lmektedir.

Ast?m tedavisinde e?itim programlar?, ast?m bilgi d?zeyini geli?tirir, hastan?n tedaviye uyumunu art?r?r (21). Hastal???n fark?ndal???n? ?l?mek, program?n etkisini belirlemek ve fark?ndal?k-ast?m kontrol? aras?ndaki ili?kiyi de?erlendirmek i?in valide edilmi? ?e?itli anketler bulunmaktad?r (22,23,24).

?al??mam?zda, ast?m?n bula??c? bir hastal?k olup olmad??? soruldu?unda, pop?lasyonun %58'i bula??c? olmad???n?, %15.2'si bula??c? oldu?unu, %26.8'i bilmedi?ini belirtmi?tir. ?al??ma pop?lasyonunun yar?s? ast?m?n kal?tsal bir hastal?k olabilece?ini, grubun yakla??k %80'i de ast?m?n t?m ya? gruplar?nda g?r?lebilece?ini belirtmi?tir. Ast?m ila?lar?n?n ba??ml?l?k yap?p yapmad??? konusunda pop?lasyonun %55.2'si fikri olmad???n? belirtirken, ila?lar?n ba??ml?l?k yapmad???n? sadece %27'si bilmi?tir. Brezilya'da yap?lan ?al??mada, kat?l?mc?lar?n %70'i ast?m ila?lar?n?n ba??ml?l?k yapabilece?ini d???nmektedir (24). "Ast?m tamamen iyile?ebilir mi?" sorusuna kat?l?mc?lar?n %21.6's? evet, %35.2'si hay?r, %43.2'si fikrim yok ?eklinde yan?t vermi?tir. Ast?m tedavisi ile ilgili yanl?? bilgi ve d???nceler tedavi uyumunu, ast?m tedavisinde kontrol? etkileyebilece?inden, bu de?erlendirmelerle tedavide eksik kalabilecek y?nler de belirlenmi? olmaktad?r.

Sonu? olarak, ast?m ve KOAH ?lkemizde yeterli ?l??de bilinmemektedir. ?nemli mortalite ve morbidite nedeni olan, i? g?c? ve ekonomik kay?plara yol a?an bu kronik hastal?klarla ilgili toplum bilincinin olu?mas?, bilgi d?zeyinin art?r?lmas? ?nemlidir. Hastal?k geli?iminin ?nlenmesi, hastal?klar?n erken d?nemde saptanmas? ve ilerlemesinin ?nlenmesi, hastal?klar?n?n etkin tedavisi, komplikasyonlar?n geli?iminin ?nlenmesi i?in toplumdaki bilincin art?r?lmas?na y?nelik hastal?klar?n ?nlenmesi ve kontrol programlar? geli?tirilmesi ve bu programlar?n eksik noktalar? gidermeye y?nelik e?itimlerle desteklenmesi ?nem ta??maktad?r. Bu anket sonu?lar?n?n t?m payda?lar ve bilimsel ortamda bu makale ile payla??lmas?, 2015 y?l?nda proje bitiminde tekrarlanan yeni sonu?larla kar??la?t?rma olana?? sa?layacak ve bu ?ekilde de projenin halk aras?nda ast?m ve KOAH fark?ndal???n? art?rmadaki katk?s? bilimsel anlamda ortaya konabilecektir.

TE?EKK?R

Anketlerin haz?rlanmas?nda yard?mc? olan T?rk Toraks Derne?i Ast?m ve Allerji ve KOAH ?al??ma Gruplar?na te?ekk?r ederiz.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. National Burden of Disease and Cost Effectiveness Project, Burden of Disease Final Report, Ministry of Health Refik Saydam Hygiene Center Presidency School of Public Health Ankara 2004.
  2. Health at a Glance Turkey 2007, Ministry of Health Refik Saydam Hygiene Center Presidency School of Public Health 2007.
  3. World Health Organization World Health Report 2004; Changing History. Geneva: World Health Organization, 2004.
  4. GARD Book Global Surveillance, Prevention and Control of Chronic Respiratory Diseases: A Comprehensive Approach. ISBN 978 92 4 156346 8 (NLM Classification: WF 140) ? World Health Organization 2007.
  5. Action Plan of the Global Alliance Against Chronic Respiratory Diseases, 2008-2013, ? World Health Organization 2008, ISBN 978 92 4 159720 3.
  6. Protection and Control Program of Chronic Airway Diseases Turkish Republic Administry Basic Health Services, Ankara: Koza Press, 2009, ISBN: 978-975-590-287-6.
  7. Yorganc?o?lu A, T?rkta? H, Kalayc? O, Yard?m N, Buzgan T, Kocaba? A, et al. The WHO global alliance against chronic respiratory diseases in Turkey (GARD Turkey). Tuberk Toraks 2009; 57: 439-52.
  8. Yorganc?o?lu A, Yard?m N, Erg?n P, Karl?kaya C, Kocaba? A, Mungan D, et al. Integration of GARD Turkey national program with other non-communicable diseases plans in Turkey. Tuberk Toraks 2010; 58: 213-28.
  9. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease, update 2010.
  10. Roche N, Perez T, Neukirch F, Carr? P, Terrioux P, Pouchain D, et al. The gap between the high impact and low awareness of COPD in the population. Rev Mal Respir 2009; 26: 521-9.
  11. Roche N, Perez T, Neukirch F, Carr? P, Terrioux P, Pouchain D, et al. High prevalence of COPD symptoms in the general population contrasting with low awareness of the disease. Rev Mal Respir 2011; 28: 58-65.
  12. Stewart DG, Drake DF, Robertson C, Marwitz JH, Kreutzer JS, Cifu DX. Benefits of an inpatient pulmonary rehabilitation programme. Arch Phys Med Rehabil 2001; 82: 347-52.
  13. Netzer N, Werner P, Petro W, Matthys H. "Open-word" questions: an effective tool in gauging education of patients with COPD. Monaldi Ach Chest Dis 1996; 51: 74-6.
  14. White R, Walker P, Roberts S, Kalisky S, White P. Bristol COPD Knowledge Questionaire (BCKQ): testing what we teach patients about COPD. Chronic Respir Dis 2006; 3: 123-31.
  15. Miravitlles M, de la Roza C, Morera J, Montemayor T, Gobartt E, Mart?n A, et al. Chronic respiratory symptoms, spirometry and knowledge of COPD among general population. Respir Med 2006; 100: 1973-80.
  16. National COPD Report card 2005. <www.lung.ca/_resources/2005.copd_reportcard.pdf > (Accessed on October 29, 2010).
  17. Lokke A, Lange P, Scharling H, Fabricius P, Vestbo J. Developing COPD: a 25-year follow-up study of the general population. Thorax 2006; 61: 935-9.
  18. Rabe KF, Hurd S, Anzueto A, Barnes PJ, Buist SA, Calverley P, et al. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: Gold Executive Summary. Am J Respir Crit Care Med 2007; 176: 532-55.
  19. Walker SL, Saltman D, Colucci R, Martin L; for the Canadian Lung Association Advisory Committee. Awareness of risk factors among persons at risk for lung cancer, chronic obstructive pulmonary disease and sleep apnea: a Canadian population-based study. Can Respir J 2010; 17: 287-94.
  20. Global Initiative for Asthma. Global Strategy for Asthma Management and Prevention. Bethesda: National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute, 2007.
  21. Guevara JP, Wolf FM, Grum CM, Clark NM. Effects of educational interventions for self management of asthma in children and adolescents: systematic review and meta-analysis. BMJ 2003; 326: 1308-9.
  22. Allen RM, Jones MP. The validity and reliability of an asthma knowledge questionnaire used in the evaluation of a group asthma education self-management program for adults with asthma. J Asthma 1998; 35: 537-45.
  23. B?ez Salda?a AR, Chapela Mendoza R, Herrera Kiengelher L, Ortiz Siordia R, Salas Hern?ndez J. Development of a questionnaire to measure asthmatic patients' knowledge of their disease. Arch Bronconeumol 2007; 43: 248-55.
  24. Borges MC, Ferraz ?, Pontes SMR, Cetlin Ade C, Caldeira RD, Silva CS, et al. Development and validation of an asthma knowledge questionnaire for use in Brazil. J Bras Pneumol 2010; 36: 8-13.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. F?sun YILDIZ,

Kocaeli ?niversitesi T?p Fak?ltesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

Umuttepe, KOCAEL? - TURKEY

e-mail: fusun.yildiz@gmail.com

Yazd?r