Yazd?r

?ehir i?i ara? kullanan ?of?rlerde obstr?ktif uyku apne sendromu semptomlar? ve
trafik kazas? ili?kisi

Muhammed Emin AKKOYUNLU1, Levent KART1, Murat ULUDA?2, Mehmet BAYRAM1, Gersi AL?SHA3,
Hatice ?Z?EL?K1, Fatmanur KARAK?SE1, Murat SEZER1

1 Bezmialem Vak?f ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, ?stanbul,

2 ?stanbul ?niversitesi Cerrahpa?a T?p Fak?ltesi, Fiziksel T?p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal?, ?stanbul,

3 ?stanbul ?niversitesi Cerrahpa?a T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, ?stanbul.

?ZET

?ehir i?i ara? kullanan ?of?rlerde obstr?ktif uyku apne sendromu semptomlar? ve trafik kazas? ili?kisi

Giri?: Obstr?ktif uyku apne? sendromu (OUAS) olan hastalarda trafik kazalar?na belirgin bir yatk?nl?k vard?r. Bu nedenle profesyonel s?r?c?lere belgelendirme a?amas?nda OUAS semptom sorgulamas?n?n yap?lmas? ?nerilmektedir. Fakat OUAS semptomlar?n?n OUAS'tan ba??ms?z olarak trafik kazas? riskini ne kadar ?ng?rebildi?i ??phelidir. Bu nedenle ?al??mam?zda OUAS semptom sorgulamalar?yla trafik kazalar? aras?ndaki ili?kiyi ara?t?rmay? ama?lad?k.

Materyal ve Metod: Bu ama?la ?stanbul Elektrik T?nel Tramvay ??letmesi (?ETT) rayl? sistem d???nda ?al??an ?of?rlerinden randomizasyon ile se?ilen 520 ?of?r incelemeye al?nd?. Demografik verileri, kaza oranlar?, meslekte ge?en s?re, ?al??ma saatleri ve OUAS semptomlar?n?n sorguland??? Berlin anketi uyguland?. G?nd?z uykululu?unu de?erlendirme amac?yla Epworth uykululuk testi (ESS) uyguland?.

Bulgular: ?al??maya kat?lan t?m ?of?rler erkekti. ?of?rlerin 324 (%65.7)'?nde horlama mevcuttu ve 259 (%49.7)'u trafik kazas? ge?irmi?ti. OUAS belirtileri ile trafik kazas? oran? k?yasland???nda sadece g?n i?i uykululu?u ile trafik kazas? aras?nda anlaml? ili?ki mevcuttu. T?m ?al??ma grubunun ortalama kaza/y?l oran? 0.092 olarak saptand?. Ortalama toplam ESS 7.3 ? 3.2 olarak saptand?. Toplam ESS skoru ile kaza/y?l oran? aras?nda pozitif korelasyon mevcuttu (r= 0.57, p= 0.012).

Sonu?: OUAS semptomlar?ndan sadece g?n i?i uykululuk ile trafik kazas? ili?kisi mevcuttu. Yaln?z ba??na OUAS semptomlar?n?n sorgulanmas? trafik kazas? riskini tahminde yetersiz kalmaktad?r. Bu nedenle profesyonel s?r?c?lerin ruhsatlanma a?amas?nda OUAS a??s?ndan semptom sorgulanmas?n?n ?tesinde ileri de?erlendirmelerin yap?lmas? gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Obstr?ktif uyku apne sendromu, otob?s ?of?r?, trafik kazas?.

SUMMARY

Relationship between symptoms of obstructive sleep apnea syndrome and traffic accidents in the city drivers

Muhammed Emin AKKOYUNLU1, Levent KART1, Murat ULUDA?2, Mehmet BAYRAM1, Gersi AL?SHA3,
Hatice ?Z?EL?K1, Fatmanur KARAK?SE1, Murat SEZER1

1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Bezmialem Vakif University, Istanbul, Turkey,

2 Department of Physical Medicine and Rehabilitation, Faculty of Cerrahpasa Medicine, Istanbul University,

Istanbul, Turkey,

3 Department of Chest Diseases, Faculty of Cerrahpasa Medicine, Istanbul University, Istanbul, Turkey.

Introduction: There is a high tendency for traffic accidents in patients with obstructive sleep apnea syndrome (OSAS). Thus it's recommended to investigate OSAS symptoms before certification of professional drivers. However, to what degree OSAS symptoms predict traffic accidents is not clear. We aimed to investigate the relationship between OSAS symptoms and traffic accidents.

Materials and Methods: Five hundred twenty bus drivers working at Istanbul Electricity, Tramway and Tunnel (IETT) general management were randomly selected. Berlin questionnaire was applied which included demographic data, accident ratios, total duration in profession, duration of working in a day and OSAS symptoms.? Epworth sleepiness score (ESS) test was applied to assess day time slepiness.

Results: All drivers were male. Snoorring were present in 324 (65.7%) of participants.? Traffic accident history were present in 259 (49.7%) of drivers. Significant relationship was present between traffic accident and only daytime sleepiness among the OSAS symptoms. The mean of accident/year ratio of all participants were 0.092. Mean of ESS was 7.3 ? 3.2 for all participants. There is a positive correlation between ESS and accident/year ratio (r= 0.57, p= 0.012).

Conclusion: Only daytime sleepiness among OSAS symptoms is related? with traffic accident. The questioning of OSAS symptoms alone is inadequate to estimate traffic accident risk. Thus further consideration more than symptom questioning is needed at phase of authorization of professional drivers to detect OSAS.

Key Words: Obstrutive apnea syndrome, symptom, driver, traffic accident.

Tuberk Toraks 2013; 61(1): 33-37 • doi: 10.5578/tt.4463

Geli? Tarihi/Received: 09/09/2012 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 24/02/2013

G?R??

Obstr?ktif uyku apne sendromu (OUAS) uyku s?ras?nda tekrarlayan solunumun durmas?yla karakterize bir hastal?kt?r (1). Tekrarlay?c? solunum durmalar? oksijen ak???n? kesintiye u?rat?r, sonras?nda solunumun tekrar ba?lamas?yla reoksijenizasyonu sa?lan?r ve mikro d?zeyde dokularda hipoksi/reperf?zyon hasar? olu?ur (2). Bu de?i?iklikler kardiyovask?ler ve ?zellikle n?rolojik komplikasyonlara yol a?maktad?r (2,3). Uykuya e?ilim, konsantrasyon bozuklu?u, motor koordinasyonun kayb?, reflekslerde azalma gibi n?rolojik sekeller, konsantrasyon ve el ayak uyumu gibi kompleks motor koordinasyon gerektiren i?lerde ba?ar?s?zl??a neden olur ve i? kazalar?n? art?r?r (4,5). ?? kazalar?ndaki art?? bireysel mortalite ve morbidite ?zerine etkili olmakla beraber ?of?rl?k gibi meslek gruplar?ndaki kazalar t?m toplum i?in sosyal bir sorundur (6). T?rkiye'de kaza oranlar? ve kazaya ba?l? kay?plar olduk?a y?ksek olup y?ll?k yakla??k yar?m milyon kaza meydana gelmekte ve yakla??k 4000 ki?i bu kazalar sonucu hayat?n? kaybetmektedir (7).

OUAS'l? bireylerde trafik kazalar?na olan yatk?nl?k profesyonel s?r?c?lerin ?zellikle ruhsatlanma a?amas?nda OUAS semptomlar? a??s?ndan de?erlendirilmesine ihtiya? do?urmaktad?r. OUAS tan?s? konulan hastalarda horlama, tan?kl? apne ve g?n i?i uykululu?u gibi kardinal semptomlar %40-60 gibi y?ksek oranda g?zlenmektedir. Ayr?ca, uyku laboratuvarlar?n?n yetersizli?i de g?z ?n?ne al?nd???nda profesyonel s?r?c?lerin ruhsatland?r?lmas? a?amas? sadece OUAS semptomlar?n?n sorgulanmas? ?eklinde olmaktad?r. OUAS'?n trafik kazas? ili?kisi bilinmekle birlikte OUAS semptomlar?n?n trafik kazas?n? ne kadar predikte etti?i -?zellikle subjektif alg? ve ekonomik kayg?lar gibi fakt?rler devreye girdi?inde- bir soru i?aretidir.

Bu ?al??mam?zda ?stanbul Elektirik T?nel Tramvay ??letmesi (?ETT) ?of?rlerinde OUAS semptomlar?n?n trafik kazas?yla ili?kisinin de?erlendirilmesini ama?lad?k.

Materyal ve Metod

?al??mam?zda ?ETT b?nyesinde rayl? sistem d???nda ?ehir i?i ta??mac?l?kta ?al??an 3830 ?of?r de?erlendirildi. Kurum kay?t numaras? ?zerinden yedi ve katlar? olacak ?ekilde olgular randomize edildi. Randomizasyonla se?ilen 548 ?of?rden ?al??maya kat?lmay? kabul eden 520'si incelendi. ?al??ma cross-sectional olarak planland?. ?al??mada izlenen metodoloji ak?? ?emas?nda verilmi?tir (?ekil 1).


?ekil 1

?statistiksel Analiz

?al??maya kat?lmay? kabul eden s?r?c?lerle y?z y?ze g?r???lerek demografik verileri, ek hastal?klar?, trafik kazalar?na ili?kin bilgileri, meslekte ge?en s?re, ?al??ma saatleri ve OUAS semptomlar?n?n sorguland??? Berlin anketi uyguland? (8). G?nd?z uykululu?unun de?erlendirilmesi amac?yla T?rk?e'ye uyarlanm?? "Epworth Sleepiness Scale (ESS)" uyguland? (8,9). Horlaman?n standart de?erlendirilmesi i?in "Visual Analogue Scale" uyguland? (8). S?r?c?lerin kilo, boy, boyun ?evresi gibi beden ?l??leri al?nd?. Yap?lan kaza say?s? standardize olarak sunulabilmesi i?in meslekte ge?en s?reye y?l baz?nda orant?land? kaza/y?l olarak verildi.

Veriler SPSS 11.0 (SPSS, Chicago, IL, USA) ile de?erlendirildi. Tan?mlay?c? verilerin ortalama ve standart sapmalar? verildi. Kategorik verilerin kar??la?t?r?lmas? ki-kare testi ile hesapland?. Kar??la?t?rmal? incelemelerde, ESS ile kaza/y?l oran?n?n korelasyonu Pearson korelasyon testiyle yap?ld?. ?statistiksel anlaml?l?k p de?eri < 0.05 olarak kabul edildi.

Bulgular

?al??mam?zda, ?ETT b?nyesinde rayl? sistem d???nda ?ehir i?i ta??mac?l?kta ?al??an 3830 ?of?rden randomizasyonla se?ilen ve ?al??maya kat?lmay? kabul eden 520 ?of?r incelendi. ?al??maya al?nan ?of?rlerin tamam? erkekti. ?al??maya kat?lan ?of?rlerin 178 (%34.2)'i hi? sigara i?memi?ken, 222 (%42.6)'si? aktif olarak sigara i?iyor, 120 (%23.2)'si ise hayatlar?n?n bir d?neminde sigara i?mi? ve b?rakm??t?. ?al??maya kat?lan ?of?rlerin ortalama ya?lar? 42.5 (? 5.6) boyun ?evreleri 41.1 (? 6.8) cm olarak saptand?. Beden kitle indeksi (BK?) 29.4 ? 5.3 kg/m2, bel kal?a oran? 0.9 ? 0.5 olarak saptand?. ?al??maya kat?lan ?of?rlerin 28 (%5.2)'i d?zenli olarak alkol t?ketiyordu. ?of?rlerin 49 (%9.4)'unda hipertansiyon, 21 (%4.1)'inde diabetes mellitus, 10'unda ise koroner arter hastal??? vard?.

?al??maya kat?lan olgular?n 324 (%65.7)'?nde horlama mevcuttu. De?erlendirmeye al?nan ?of?rlerden 259 (%49.7)'u trafik kazas? ge?irmi?ti. T?m ?al??ma grubunun ortalama kaza/y?l oran? 0.092 olarak saptand?. Kaza yapan ve yapmayan olgularda OUAS ili?kili semptomlar Tablo 1'de belirtilmi?tir. OUAS semptomlar? ile trafik kazas? oran? k?yasland???nda g?n i?i uykululu?u ile trafik kazas? aras?nda anlaml? ili?ki mevcuttu (p= 0.01) (Tablo 1).


Tablo 1

T?m olgularda ESS skor ortalamas? 7.3 ? 3.2 olarak saptand?. ESS skor ortalamas? ile kaza/y?l oran? aras?nda pozitif korelasyon mevcuttu (r= 0.57, p= 0.012) (?ekil 2).


?ekil 2

BK? ve boyun ?evresi ile kaza/y?l oran? aras?nda ili?ki saptanmad? (s?ras?yla p= 0.74, p= 0.34).

?of?rlerin 61'i devaml? gece, 45'i devaml? g?nd?z, 414'? ise kar???k ?iftler ?eklinde ?al???yorlard?. Trafik kazas? ile ?al??ma d?zenleri aras?nda ili?ki saptanmad?. (p= 0.74).

TartI?ma

?al??mam?zda OUAS parametreleri ile trafik kazas? aras?nda sadece g?nd?z uykululu?u ile ili?ki mevcuttu. ?of?rler ?zerine yap?lan bir?ok ?al??mada OUAS ve ili?kili parametreler ile kaza oranlar? aras?nda korelasyon saptanm??t?r. Bu ?al??malar daha ?ok -uyaranlar?n azald??? tekd?zeli?in uzun s?reli olarak ya?and???- uzun yol s?r?c?lerinde yap?lm??t?r (10,11). Gerek g?nd?z a??r? uykuya meyil, gerekse uzun s?reli konsantrasyonun sa?lanamamas? uzun yol ?of?rlerinde mesleki ba?ar?y? azaltmaktad?r. Fakat ?ehir i?i ara? kullananlarda uyaranlar?n s?k aral?klarla tekrarlamas?n?n uykululuk ve konsantrasyon kayb?n? azaltaca??n? umuyoruz. ?al??mam?zda g?nd?z uykululu?unun ki?isel fark?ndal??? daha y?ksek bir semptom olmas? nedeniyle trafik kazas? ili?kisinin daha belirgin olarak ortaya ??km?? olabilece?ini d???nmekteyiz. Ayr?ca g?nd?z uykululu?unun daha objektif olarak de?erlendirilebilmesi amac?yla uygulam?? oldu?umuz ESS, kaza/y?l oran? ile anlaml? d?zeyde ili?kili idi. Tan?kl? apne ve horlama ile trafik kazalar? aras?nda ili?ki saptanamam??t?r. Bu ?ehir i?i ara? kullan?m?na ve bu nedenle s?k uyarana ba?l? olabilece?i gibi verilerimizin beyana dayanmas?ndan kaynaklanan subjektiflik nedeniyle olabilir. Ayr?ca "The Apnea Positive Pressure Long-term Efficacy Study (APPLES)" ?al??mas?nda uzun s?reli izlem sonucunda cinsiyet, ya?, e?itim durumu e?itlendikten sonra yap?lan de?erlendirmede n?rokognitif performans?n apne hipopne indeksi ile ili?kisinin olmad??? saptanm??t?r (12). Bu ?al??maya dayanarak OUAS'?n n?rokognitif de?i?ikliklere yol a?mamas? bizim bulgular?m?zla uyumlu g?zlenmektedir. Fakat ?al??mada n?rokognitif de?erlendirmelerin anketler ve testler ?zerine yap?lm?? olmas? ve s?r?? performans?n?n de?erlendirilmemi? olmas? bu ?neriyi eksik b?rakmaktad?r.

Ayr?ca, OUAS ve trafik kazas? ili?kisini g?steren bir?ok ?al??ma yap?lm??t?r. Bu ?al??malarda 1.5 ile 6.6 aras?nda art?rd??? g?sterilmi?tir (13,14,15,16,17).

?al??mam?za benzer olarak OUAS semptomlar?n? sorgulayan Fidan ve arkada?lar? kamyon ?of?rlerinde yapt?klar? ?al??mada, sadece horlama ile kaza aras?ndaki ili?kiyi g?sterebilmi?lerdir (18). Do?an ve arkada?lar?n?n profesyonel s?r?c?lerde yapt?klar? benzer bir anket ?al??mas?nda OUAS ile ili?kili semptomlar y?ksek oranda g?r?lmektedir (19). Fakat bu semptomlar?n trafik kazas? ile aras?nda ili?ki saptanmam??t?r. ?lkemizden yap?lan benzer ?al??malara bak?ld???nda OUAS semptomlar? ve trafik kazas? aras?nda genel olarak ili?ki bulunamamaktad?r. Trafik kazas? riskini art?racak bir?ok kar??t?r?c? fakt?r?n bulunmas? gerek ?al??mam?z gerekse bu konu ile ilgili yap?lan di?er ?al??malar?n en b?y?k limitasyonlar?ndan birini olu?turmaktad?r. Bununla birlikte OUAS ile kaza riski aras?ndaki ili?kiyi kan?tlayan bir?ok ?al??ma mevcuttur. OUAS a??s?ndan sorgulanan bu ?? kardinal sorudan horlama ve tan?kl? apnenin ki?ilerin -genel itibar?yla- bireysel olarak fark?na varamad?klar? semptomlar olmas? nedeniyle OUAS taramalar?nda muhtemelen subjektif kalmaktad?r. OUAS semptomlar?n?n subjektif kalmas?nda semptomlar?n uyku s?ras?nda ya?anmas?n?n yan?nda mesleki gelecek ile de ilgili kayg?lar muhtemel olarak rol oynamaktad?r. Bu kayg?lar?n mesle?e ba?lamadan ?ncesinde de var olaca?? d???n?ld???nde ehliyet ve ruhsatlama a?amas?nda OUAS'a y?nelik sadece sorguya dayal? bir muayenenin yetersiz bir de?erlendirme olabilece?ini d???nd?rm??t?r.

Sonu? olarak, OUAS semptomlar? ?ETT ?of?rlerinde s?k olarak g?zlenmektedir. ?al??mam?zda OUAS semptomlar?ndan g?nd?z uykululu?u d???nda trafik kazas? ili?kisi saptanmam??t?r. Bu durum bize OUAS semptomu sorgulamas?n?n kaza riskini tahmin a??s?ndan tek ba??na yeterli olmayaca??n? g?stermi?tir.

?IKAR ?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Malhotra A, White D. Obstructive sleep apnoea. Lancet 2002; 360: 237-45.
  2. Lal C, Strange C, Bachman D. Neurocognitive impairment in obstuctive sleep apnea. Chest 2012; 141: 1601-10.
  3. Kumar R, Chavez AS, Macey PM, Woo MA, Yan-Go FL, Harper RM. Altered global and regional brain mean diffusivity in patients with obstructive sleep apnea. J Neurosci Res 2012; 90: 2043-52.
  4. George CF. Sleepiness, sleep apnea, and driving: still miles to go before we safely sleep. Am J Respir Crit Care Med. 2004; 170: 927-8.
  5. George C. Sleep. 5: Driving and automobile crashes in patients with obstructive sleep apnoea/hipopnoea syndrome. Thorax 2004; 59: 804-7.
  6. Fehminaz T, Hilal ?. Traffic accidents in Turkish Roads. STED 2006; 15: 192-8.
  7. Genel kaza istatistikleri. http: //www.trafik.gov.tr. Eri?im: 05.06.2012.
  8. Kart L, Dutgun Y, Altin R, Ornek T, Kiran S. Prevalence of major obstructive sleep apnea syndrome symptoms in coal miners and normal adults. Tuberk Toraks 2010; 58: 261-7.
  9. Johns MW. A new method for measuring daytime sleepiness: the Epworth sleepiness scale. Sleep 1991; 14: 540-5.
  10. K?kt?rk O. Epidemiology of sleep apnea syndrome. Tuberk Toraks 1998; 46: 193-201.
  11. Lemos LC, Marqueze EC, Sachi F, Lorenzi-Filho G, Moreno CR. Obstructive sleep apnea syndrome in truck drivers. J Bras Pneumol 2009; 35: 500-6.
  12. Quan SF, Chan CS, Dement WC, Gevins A, Goodwin JL, Gottlieb DJ, et al. The association between obstructive sleep apnea and neurocognitive performance--the Apnea Positive Pressure Long-term Efficacy Study (APPLES). Sleep 2011; 34: 303-14.
  13. Yusoff MF, Baki MM, Mohamed N, Mohamed AS, Yunus MR, et al. Obstructive sleep apnea among express bus drivers in Malaysia: important indicators for screening. Traffic Inj Prev 2010; 11: 594-9.
  14. Findley L, Smith C, Hooper J, Dineen M, Suratt PM. Treatment with nasal CPAP decreases automobile accidents in patients with sleep apnea. Am J Respir Crit Care Med 2000; 161: 857-9.
  15. Radun I, Summala H. Sleep-related fatal vehicle accidents: characteristics of decisions made by multidisciplinary investigation teams. Sleep 2004; 27: 224-7.
  16. Turkington PM, Sircar M, Allgar V, Elliot MW. Relationship between obstructive sleep apnoea, driving simulator performance, and risk of road Traffic accidents. Thorax 2001; 56: 800-5.
  17. Yee B, Campbell A, Beasley R, Neill A. Sleep disorders: a potential role in New Zealand motor vehicle accidents. Intern Med 2002; 32: 297-306.
  18. Fidan F, ?nl? M, Sezer M, Kara Z. Relation between traffic accidents and sleep apnea syndrome in truck drivers. Tuberk Toraks 2007; 3: 278-84.
  19. Do?an ?, Dal U, ?z?ahin L, Akkurt ?, Seyfikli Z. The prevalence of sleep disorders in drivers and its relation with traffic accidents. Tuberk Toraks 2008; 4: 315-21.

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Muhammed Emin AKKOYUNLU,

Bezmialem Vak?f ?niversitesi T?p Fak?ltesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

?STANBUL - TURKEY

e-mail: eminakkoyunlu@gmail.com

Yazd?r