Yazd?r

Belediye ?al??anlar?nda akci?er sa?l??? taramas?

Tu?ba G?KTALAY1, Ay??n ?AKAR CO?KUN1, Yavuz HAVLUCU1, Selim Erkan AKDEM?R1, Utku DATLI1,
Filiz G?MEL?2, Arzu YORGANCIO?LU1

1 Celal Bayar ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Manisa,

2 ?zmir Konak Belediyesi Sa?l?k M?d?rl???, ?zmir.

?ZET

Belediye ?al??anlar?nda akci?er sa?l??? taramas?

Giri?: Kentle?me ve sanayile?me ile giderek artan i? ve d?? ortam hava kirlili?i akci?er sa?l???n? olumsuz y?nde etkilemektedir. Belediye hekimi taraf?ndan sigara i?me oran? y?ksek oldu?u ve daha ?ok sahada ?al??malar? nedeniyle d?? ortam hava kirlili?inden etkilendi?i belirtilen ?zmir Konak Belediyesi i??ilerinde solunumsal semptomlar?, solunum fonksiyonlar?n? ve sigara i?me durumunu de?erlendirmek ?zere bir sa?l?k taramas? yap?ld?.

Materyal ve Metod: ?? y?z bir ?al??ana i? anamnezi, ?evresel anamnez, ?z ge?mi?, semptomlar (?ks?r?k, balgam, h???lt?l? solunum, nefes darl???, hemoptizi) ve sigara ba?l?klar?ndan olu?an anket formu y?z y?ze g?r??me y?ntemiyle doldurtuldu; solunum fonksiyon testi yap?ld?; ?ekilmi? olan posteroanterior akci?er grafileri de?erlendirildi.

Bulgular: Yoku?ta nefes darl???, sabah balgam ??karma, h???lt?l? solunum ve sabah ?ks?r??? en s?k izlenen yak?nmalard? (s?ras?yla %37.2, %32.2, %27.9 ve %24.9). Temizlik i??ilerinde sabah balgam ??karma daha fazla iken, tamirhane ?al??anlar?nda h???lt?l? solunum daha fazla idi (s?ras?yla p de?erleri 0.009, 0.008). ?al??anlar ?al??ma gruplar?na g?re tek tek de?erlendirildi?inde balgam ??karma ve h???lt?l? solunum d???ndaki di?er solunumsal parametrelerde ve riskli i? kolu gruplamas? yap?ld???nda t?m solunumsal semptomlarda anlaml? farkl?l?k saptanmad? (p> 0.05). ?of?rlerin aktif sigara i?icili?inin daha fazla (p= 0.047) olmas?n?n d???nda sigara kullan?m? ve nikotin ba??ml?l?k d?zeyinde farkl?l?k saptanmazken, solunum fonksiyon testi ve posteroanterior akci?er grafisi bulgular?nda da anlaml? de?i?iklik saptanmad? (p> 0.05).?

Sonu?: Riskli i? kolunda ?al???yor olmak belirgin farkl?l?k yaratmasa da, ?al??anlar?n uzun d?nemde akci?er sa?l?klar?n?n korunmas? a??s?ndan takibinin yap?lmas? ve y?nlendirilmesi ?nem kazanmaktad?r. ?al??anlara sigaran?n zararlar? ve b?rakma y?ntemleri hakk?nda bilgi verilmesi ve y?nlendirilmesi bu taraman?n en ?nemli kazan?m? olmu?tur.

Anahtar Kelimeler: Hava kirlili?i, sigara, akci?er sa?l???.

SUMMARY

A health survey in the workers of municipality

Tu?ba G?KTALAY1, Ay??n ?AKAR CO?KUN1, Yavuz HAVLUCU1, Selim Erkan AKDEM?R1, Utku DATLI1,
Filiz G?MEL?2, Arzu YORGANCIO?LU1

1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Celal Bayar University, Manisa, Turkey,

2 Izmir Konak Municipality, Health Directory, Izmir, Turkey.

Introduction: Internal and external air pollution that is gradually increasing due to urbanization and industrialization has a negative impact on the lung health.? A health survey has been applied to evaluate the respiratory symptoms, respiration functions and smoking habbits of the workers of Izmir Konak Municipality whom have been reported to have a high rate of smoking habbit and be affected by the external air pollution due to their being working in the field by the Municipality's doctor.

Materials and Methods: Questionnaire that are composed of the topics of work anamnesis, environmental anamnesis, curriculum vitae, symptoms (coughing, sputum, wheezing, dyspnea, hemoptysis) and smoking have been executed to 301 workers by face to face interview and their chest X-rays have been reviewed.

Results: Dyspnea on exertion, sputum in the morning, wheezing and morning cough have been the most frequently observed complaints (respectively 37.2%, 32.2%, 27.9% and 24.9%).? Sanitary workers have reported sputum in the morning more while maintanance shop workers have reported wheezing more (p values respectively 0.009, 0.008). No significance has been observed while the workers are evaluated one by one regarding to their work groups. No significant difference was identified between the addiction of smoking and nicotin addiction or pulmonary function test and chest X-rays (p> 0.05) but active smoking was much more seen in drivers (p= 0.047).

Conclusion: Although working on the hazardous work branch does not institute a sharp distinction, it becomes significant to trace and lead the workers in order to obtain their lung health protection in long term. Informing and influencing the workers about the harms of smoking and the ways to quit has been the most considerable acquisition of this survey.

Key Words: Air pollution, smoking, lung health.

Tuberk Toraks 2013; 61(1): 12-20 • doi: 10.5578/tt.4649

Geli? Tarihi/Received: 30/10/2012 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 24/02/2013

G?R??

Kentle?me, sanayile?me ve kullan?lan enerji kaynaklar? nedeniyle hava kirlili?i giderek artmaktad?r. Artan d?? ve i? ortam hava kirlili?i akci?er sa?l???n? olumsuz y?nde etkilemektedir. ?zellikle hava kirlili?inin yo?un oldu?u d?nemlerde solunumsal semptomlarda, ast?m, kronik obstr?ktif akci?er hastal??? (KOAH) gibi solunumsal nedenlerle hastane ba?vurular?nda ve ?l?m oranlar?nda art??, solunum fonksiyonlar?nda kay?p bildirilmektedir (1,2,3,4).

Ba?l?ca d?? ortam hava kirleticileri k?k?rt dioksit (SO2), ozon (O3), azot oksitleri (NOx), karbonmonoksit (CO), kur?un (Pb) ve partik?llerdir (PM) (5,6,7,8,9). K?k?rt dioksit, k?k?rt ve petrol i?eren yak?tlar?n yak?lmas? sonucu a???a ??karken, ozon troposfer tabakas?nda bir dizi reaksiyon sonucu olu?ur. Azot oksitleri fosil yak?tlar?n motorlu ara?lar ve santrallerde yak?lmas? sonucu a???a ??kmaktad?r. Partik?ler hava kirlili?i havada as?l? solid, likit veya hem solid hem likit partik?llerce olu?turulur. ?lkemizde t?ketilen enerji kaynaklar?n?n %41'i konutlar?n ?s?t?lmas? amac?yla kullan?lmaktad?r. ?zellikle k?? aylar?nda g?r?len kirlili?in %90'?ndan bu durum sorumludur. ?ehirlerde hava kirlili?inin %40'?n? trafik olu?turmaktad?r. Yaz?n bu oran daha da artmaktad?r. ?ehir merkezlerinde end?strinin etkisi yakla??k olarak %20 civar?ndad?r (10).

Sigara duman?, biyolojik allerjenler ve aerosoller, su buhar?, karbon oksitleri, azot oksitleri, polisiklik aromatik hidrokarbonlar, radon, formaldehid, mineral lifler, polimerler, bina yap? malzemeleri ve mobilyalardan olu?an toksik emisyonlar i? ortam kirleticileridir (1,2). Pasif maruziyetle ?nemli bir i? ortam kirleticisi olan sigara, kullanana do?rudan bir?ok zararl? etki yapmaktad?r.

Bu noktalardan hareketle, ?zellikle hava kirlili?inin yo?un oldu?u k?? aylar?nda d??ar?da ?al??an ve belediye hekimi taraf?ndan sigara i?me oran?n?n y?ksek olarak g?zlendi?i ?zmir Konak Belediyesi i??ilerinde solunumsal semptomlar?, solunum fonksiyonlar?n? ve sigara i?me durumunu de?erlendirmek ?zere bir sa?l?k taramas? planland?. ?al??anlarda meslekle ili?kili solunumsal semptom varl???n?n ara?t?r?lmas? ve sigara i?me durumlar?n?n de?erlendirilip sigara b?rakma konusunda te?vik edilmeleri ama?land?.

MATERYALve METOD

26 Ekim 2010 ve 04 Kas?m 2010 tarihleri aras?nda ?zmir Konak Belediyesi'nde belediye hekimi taraf?ndan sigara i?me oran? y?ksek olan ve daha ?ok sahada ?al??malar? nedeniyle d?? ortam hava kirlili?inden etkilenen ve ara?t?rmaya g?n?ll? olarak kat?lan 301 ?al??an ara?t?rmaya al?nd?. ?nceden haz?rlanm?? olan anket formu y?z y?ze g?r??me y?ntemiyle doldurtuldu. Anket formundaki sorular i? anamnezi, ?evresel anamnez, ?z ge?mi?, semptomlar (?ks?r?k, balgam, h???lt?l? solunum, nefes darl???, hemoptizi) ve sigara ba?l?klar?ndan olu?turuldu (Ek 1).


Ek 1

?? anamnezi olarak t?m ya?am? boyunca ?al??t??? i?ler ayr?nt?l? olarak sorguland?. ?u anda yapt??? i?in ismi, ?al??ma s?resi, daha ?nceden ?al??t??? i?ler, i? ortam?nda toz duman maruziyeti, k?t? koku tat varl???, direkt cilt temas? olup olmad???, koruyucu i? elbisesi, maske vb. kullan?p kullanmad??? sorguland?.

?evresel etken anamnezinde end?striyel yerle?im b?lgesinde ya?ay?p ya?amad???, evde ya?ayanlardan birinin tozlu veya kimyasallarla ilgili bir i?te ?al???p ?al??mad??? soruldu. Evde ?s?nmada ve yemek pi?irmede kullan?lan yak?t?n ne oldu?u ??renildi.

?z ge?mi?inde ge?irmi? oldu?u solunumsal hastal?klar ve kardiyak hastal?k olup olmad??? ara?t?r?ld?.

Semptom olarak sabah ve g?n boyu/gece ?ks?r?k ve balgam varl???, bunlar?n s?releri, haftan?n/y?l?n belli g?nleri ile ili?kisi, hi? h???lt?l? solunum olup olmad???, varsa ne zamanlar oldu?u, haftan?n belli g?nleri ile ili?kisi sorguland?. Ayr?ca d?z yolda ya da yoku? t?rman?rken nefes darl??? olup olmad???, ka? kat merdiveni rahat ??kabildi?i, hi? kan t?k?rme olup olmad??? soruldu.

Sigara i?me durumu aktif i?ici, eski i?ici ve hi? i?memi? olarak de?erlendirildi. Son alt? ayd?r sigara i?meyenler eski i?ici olarak kabul edildi. G?nde i?ilen sigara miktar? ve y?l? sorguland?. Ayr?ca aktif i?icilere Fagerstr?m nikotin ba??ml?l?k anketi doldurtuldu ve nikotin ba??ml?l?k d?zeyi belirlendi. Sigara b?rakma konusunda birebir g?r???ld?, sorular? yan?tland?. Ba?vurabilece?i merkezler belirtildi.

T?m ?al??anlara portabl MIR Spirolab II marka spirometre ile solunum fonksiyon testi (SFT) ATS/ERS spirometri standardizasyon kriterlerine g?re i? yeri ortam?nda yap?ld?. Olgulara zorlu vital kapasite manevras? yapt?r?ld?. Koopere olamayanlar?n SFT'leri de?erlendirme d??? tutuldu. SFT verileri, ak?m vol?m halkas? de?erlendirmesi, birinci saniyedeki zorlu ekspirasyon vol?m? (FEV1) ve zorlu vital kapasite (FVC)'nin beklenen de?erinin y?zdesi ile FEV1/FVC oran? dikkate al?narak normal, obstr?ktif, restriktif ve mikst tip olarak de?erlendirildi. FEV1/FVC oran? %70'in alt?nda olanlar obstr?ktif tipte solunum fonksiyon bozuklu?u, FEV1/FVC oran? normal veya y?ksek iken FVC de?eri beklenenin %80'inin alt?nda olanlar restriktif tipte solunum fonksiyon bozuklu?u olarak kabul edildi. Hem obstr?ktif hem de restriktif ?zellik g?sterenler mikst tip olarak de?erlendirildi. Obstr?ktif, restriktif ve mikst tipte solunum fonksiyon bozuklu?u olanlar patolojik solunum fonksiyon bozuklu?u, di?erleri normal olarak grupland?r?ld? (11).

Ayr?ca daha ?nceden ?ekilmi? olan, standart analog posteroanterior akci?er grafileri iki g???s hastal?klar? uzman? taraf?ndan birbirlerinden ba??ms?z olarak ve ki?inin anket ve SFT bulgular?na bakmaks?z?n k?r olarak de?erlendirildi. Patolojik radyografiler obstr?ktif akci?er hastal??? lehine olanlar (havalanma art???, bronkovask?ler i?aretlerde art??, diyafragma d?zensizli?i, kot aralar?nda a??lma, damla kalp) ve di?erleri (nod?l, kot patolojisi vb.) olarak ayr?ld?.

Anketler tamamland?ktan sonra ?al??anlar grupland?. Temizlik i??ileri, ?of?rler, tamirhane ve park-bah?e ?al??anlar? cilt temas? ve d?? ortam-?al??ma ortam? hava kirleticilerine solunumla maruz kal?nan maddeler nedeniyle riskli grup olarak, di?er ?al??anlar (b?ro, g?venlik vb.) kontrol grubu olarak belirlendi. Her iki grup solunumsal semptomlar, sigara i?imi ve nikotin ba??ml?l?k d?zeyi ile solunum fonksiyonlar? ve radyografik bulgular a??s?ndan kar??la?t?r?ld?.

Veriler SPSS 15.0 istatistik paket program? kullan?larak analiz edildi. p< 0.05 de?eri istatistiksel olarak anlaml? kabul edildi. Tan?mlay?c? ve korelasyon analizleriyle tabakal? analizler yap?ld?.

BULGULAR

D?rt y?z doksan iki ?al??an?n 301 (%61.17)'ine ula??ld?. Vardiyal? ?al??ma ko?ullar? nedeniyle gece vardiyas?nda ?al??anlara ula??lamad?. Tarama yap?lan 297'si erkek, 301 ?al??an?n ya? ortalamas? 41.5 ? 7.8, ortalama ?al??ma y?l? 11.2 ? 8.0 idi. D?rt kad?n ?al??an?n t?m? b?ro personeli idi, temizlik, tamirhane ve bah?e personeli aras?nda kad?n ?al??an bulunmamaktayd?. Olgular?n 88 (%29.2)'i i? yerinde be? y?ldan k?sa s?reli ?al??t???n?, 71 (%23.6)'i 6-10 y?l, 85 (%28.2)'i 11-20 y?l, 57 (%18.9)'si 20 y?ldan fazla ?al??t???n? belirtti. ?al??anlar?n ?al??ma yerlerine g?re da??l?m? Tablo 1'de belirtildi. ?al??anlar?n 79 (%26.2)'unda daha ?nceden solunumsal hastal?k a??s?ndan riskli bir i? kolunda ?al??ma ?yk?s? vard?. ?al??anlar?n ?al??ma s?ras?nda riskli madde ile kar??la?ma durumu ve koruyucu giysi kullan?m?na ait veriler Tablo 2'de verildi.


Tablo 1

Tablo 2

?evresel etken anamnezine g?re 22 (%7.3)'si end?striyel yerle?im b?lgesinde ya?ad???n? belirtirken, 15 (%5)'i? evde ya?ayanlardan birisinin tozlu ya da kimyasallarla ilgili bir i?te ?al??t???n?, 120 (%39.9)'si evde ha?ere ilac? kulland???n? bildirdi. 172 (%57.1)'si odun-k?m?rle ?s?nd???n?, 105 (%34.9)'i elektrikle ?s?nd???n?, 24 (%8)'?? ise kaloriferle ?s?nd???n? belirtti ve 276 (%91.7) ?al??an yemek pi?irmek i?in t?p gaz kulland???n? bildirdi.

?imdiye kadar 71 (%23.6)'i solunumsal ya da kardiyak bir hastal?k ge?irmi? oldu?unu belirtti.

Yoku?ta nefes darl??? ?yk?s? en ?ok saptanan bulgu iken bunu sabah balgam ??karma, h???lt?l? solunum ve sabah ?ks?r??? yak?nmalar? izliyordu (s?ras?yla %37.2, %32.2, %27.9 ve %24.9). Temizlik i??ilerinde sabah balgam ??karma daha fazla iken, tamirhane ?al??anlar?nda h???lt?l? solunum daha fazla idi (s?ras?yla p de?erleri 0.009, 0.008,). Temizlik i??ilerinde g?n boyu/gece balgam ??karma da k?smen daha fazla idi (p= 0.055). ?al??anlar?n di?er solunumsal semptomlar?nda, sigara ?yk?s?nde, nikotin ba??ml?l?k d?zeyinde, solunum fonksiyonlar? ve posteroanterior akci?er grafisi bulgular?nda anlaml? farkl?l?k yoktu (p> 0.05). Ancak ?of?rlerde aktif sigara i?icili?i daha fazla idi (p= 0.047).

Temizlik i??ileri, ?of?rler, tamirhane ve park-bah?e ?al??anlar? riskli gruba (n= 223, %74.1) al?n?rken, di?er ?al??anlar kontrol grubu (n= 78, %25.9) olarak se?ildi. Bu iki grup solunumsal semptomlar, sigara kullan?m?, nikotin ba??ml?l?k d?zeyleri, solunum fonksiyonlar? ve posteroanterior akci?er grafisi bulgular? a??s?ndan kar??la?t?r?ld? (Tablo 3). Solunumsal semptomlar a??s?ndan de?erlendirildi?inde riskli grupta olman?n solunumsal semptom riskini art?rmad??? g?r?ld? (p> 0.05). Ancak analiz tabakaland?r?l?p tamirhane ?al??anlar? i? ortamda ?al??malar? nedeniyle riskli gruptan ??kar?ld???nda sabah balgam ??karanlar?n %77'sinin riskli grupta oldu?u, riskin 2.38 kat artt??? ve istatistiksel olarak anlaml? oldu?u saptand? (p= 0.002, p< 0.05, %95 GA: 1.37-4.14).


Tablo 3

Nikotin ba??ml?l?k d?zeyi ortalama puan? ise 4.1 ? 2.4 idi. Riskli grup ve kontrol grubu aras?nda sigara kullan?m? a??s?ndan da fark yoktu (p= 0.056) (Tablo 3). Sigara kullanan ya da kullanm?? olanlar?n %77'si riskli grupta idi, riskli i? kolunda ?al???yor olmak halen sigara kullan?yor ya da kullanm?? olmay? 1.97 kat art?rmaktayd? (p= 0.01, GA: 1.11-3.50). Temizlik i??isi ve ?of?r olmak da sigara kullan?m? i?in 2.14 kat daha riskli idi (p= 0.11, GA: 1.17-3.89).

Riskli i? kolunda ?al???yor olmak solunum fonksiyon parametrelerinde ve posteroanterior akci?er grafisi de?erlendirmesinde de farkl?l?k yaratm?yordu (p> 0.05).

TARTI?MA

?zellikle hava kirlili?inin yo?un oldu?u k?? aylar?nda d??ar?da ?al??an ?zmir Konak Belediyesi'nin ?al??anlar?nda; d?? ortamda ?al??ma ile daha fazla maruz kal?nan hava kirleticilerinin solunumsal semptomlar? art?raca?? g?r???nden yola ??karak yapt???m?z bu ara?t?rmada d?? ortam etkisi saptanmad?. Ancak genelde birlikte ?al??an temizlik i??ileri ve ?of?rlerde sigara kullan?m?n?n daha fazla oldu?u g?r?ld?.

N?fusun artmas?, end?strinin geli?mesi ve kentlerin b?y?mesi ile hava kirlili?i giderek artmaktad?r. Kent merkezlerinde motorlu ara?lardan sal?nan egzoz gaz?, enerji t?ketiminin fazla olmas?, ?s?nmada fosil yak?tlar?n kullan?lmas?, end?striyel kirleticiler gibi nedenlerle hava kalitesi bozulmakta, ?evreye olan etkilerin yan? s?ra insan sa?l??? da etkilenmektedir. Ya?lar? 13-15 ya? aras?nda de?i?en 1130 Polonyal? ?ocukta yap?lan bir ara?t?rmada, i? ortam hava kirleticilerinin (t?t?n duman?, k?m?r sobas? emisyonu, k?f ya da rutubetli konut) ve d?? ortam hava kirleticilerinin (trafik kirlili?i) solunum sa?l???n? olumsuz etkileyen ba?l?ca ?evresel fakt?rler oldu?u saptanm??t?r (12). Yine Roma'da 25-59 ya? aras?nda 9488 yeti?kinde yap?lan bir ara?t?rmada, trafi?in yo?un oldu?u b?lgede ya??yor olman?n ?zellikle sigara i?meyen yeti?kinler aras?nda rinit riskini art?rd??? bulunmu?tur (13).

Yap?lan i?in niteli?inden ?t?r? ara?t?rma grubumuzun hemen hepsi erkekti. Tarama yap?lan bireylerin bulunduklar? i?te ortalama ?al??ma s?resi nispeten azd? (11.2 ? 8.0). K?m?s ve arkada?lar? ara?t?rma gruplar?nda ortalama ?al??ma s?resini 29 y?l olarak belirtmi?lerdir (14). Ancak, K?m?s ve arkada?lar?n?n ?al??ma grubu daha ?ok memurlardan olu?maktayken, bizim grubumuzu, ?o?unlu?u temizlik ?al??anlar? ve ?of?rlerin olu?turdu?u s?zle?meli i??i stat?s?nde ?al??anlar olu?turmaktayd?. Tarama grubumuzda ?al???lan i? s?resinin daha k?sa olmas?n?n mevcut i?in a??rl???, gece-g?nd?z vardiyal? ?al??ma ko?ullar? ve s?zle?meli ?al??ma ko?ullar?ndan kaynaklanabilece?i d???n?lm??t?r.

Riskli i? kolunda bulunan ?of?rlerin, ara? i?i ?al??ma durumu nedeniyle en az oranda koruyucu kulland??? saptanm??t?r. Koruyucu k?yafet kullanma durumu yap?lan i?in niteli?i ile ili?kilendirilmi?tir.

Yoku?ta nefes darl???, sabah balgam ??karma, h???lt?l? solunum ve sabah ?ks?r??? en s?k saptanan yak?nmalard?. ?al??ma kollar?na bak?ld???nda riskli i? kolunda ?al??anlarda solunumsal semptomlar biraz daha fazla idi. Bizim olgular?m?zda da egzoz duman? vb. kirleticilere maruziyeti fazla olan tamirhane ?al??anlar?nda h???lt?l? solunum ?yk?s? daha fazla saptanm??t?r.

Yine ?zellikle k?? aylar?nda fosil yak?tlar?n kal?nt?lar?na daha fazla maruz kald?klar?n? belirten temizlik i??ilerinde sabah balgam ??karma ?yk?s? daha fazla idi. Bu durum olgular?n maruz kald??? d?? ortam kirleticilerinin yo?unlu?undan ve ?al??an i? s?resinin uzunlu?undan ileri gelebilir. ?zellikle k?? aylar?nda evsel ?s?nma i?in kullan?lan fosil yak?tlar?n art?klar?na maruz kalma ve hava kirlili?i artmaktad?r. Ayr?ca, kent merkezinde trafik ile ili?kili egzoz duman?na maruz kalma da daha fazla olmaktad?r. Tamirhane b?l?m?nde ?al??anlar yo?un egzoz gaz?na maruziyet tarif etmektedir. Motor egzoz gaz?nda su buhar?, karbondioksit ve azot dioksit gibi zarars?z maddelerin yan?nda, insan ve/veya ?evre i?in tehlikeli olan karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve azot oksit de bulunmaktad?r (13). Tamirhane ?al??anlar?nda h???lt?l? solunum ?yk?s?n?n daha fazla saptanmas?, bu kirleticilere yak?n mesafeden yo?un maruziyetle ili?kili olabilir. Karacan ve arkada?lar? da yapt?klar? bir ara?t?rmada yo?un egzoz duman?na maruz kalan trafik polislerinde, kontrol grubuna g?re solunumsal yak?nmalarda art?? ve solunum fonksiyon testlerinde bozulma saptam??lard?r (15). G?l ve arkada?lar? 667 lise ??rencisinde yapt?klar? ara?t?rmada end?striyel b?lgede okuyan ??rencilerde daha y?ksek nitrojen dioksit ve ozon seviyeleri ile birlikte kronik pulmoner hastal?k, g???ste s?k???kl?k ve sabah ?ks?r???n?n daha fazla oldu?unu saptam??lard?r (16). Yine Schikowski ve arkada?lar? 1251 kad?n ?zerinde yapt?klar? ara?t?rmada, sosyoekonomik d?zey ile solunum sa?l??? aras?nda ili?ki bulmu?lar, bunu da k?smen i? yeri maruziyeti, sigara i?imi ve d?? ortam hava kirlili?i ile ili?kilendirmi?lerdir. ?ks?r?k, balgam ile birlikte ?ks?r?k, FEV1 ve FVC d???kl???n? mesleksel maruziyet ile, ayr?ca bron?iyal ast?m ve kronik obstr?ktif akci?er hastal???n? aktif sigara i?imi ile ili?kili bulmu?lard?r. Be? y?ll?k ortalama PM10 d?zeyleri ile d???k FEV1 ve FVC'nin ili?kili oldu?unu g?stermi?ler, ancak trafikle ili?kili artm?? hava kirlili?i ile anlaml? ili?ki saptamam??lard?r (17). Hava kirleticilerinin wheezing, dispne, g???ste s?k???kl?k gibi semptomlara yol a?t???, spirometrik testlerde (FEV1, FVC, FEF25-75) d??meye neden oldu?u, nonspesifik hava yolu reaktivitesinde art??a sebep oldu?u bulunmu?tur (6,18).

Olgular?m?zda riskli i? kolunda ?al???yor olmak solunum fonksiyonlar?na yans?mam??t?. Ayn? zamanda akci?er grafisi bulgular?nda da farkl?l?k yoktu. Karacan ve arkada?lar? sigara kullanan trafik polislerinde iki y?l?n sonunda solunum fonksiyonlar?nda daha fazla kay?p saptam??lard?r (15). ?talya'da yap?lan ?ok merkezli SIDRIA2 ara?t?rmas? sonucunda yo?un trafi?i olan b?lgelerde ya?ayan ?ocuklar?n solunumsal semptomlar a??s?ndan risk alt?nda oldu?u belirtilmi?tir (19). Schikowski ve arkada?lar? da mesleksel maruziyet ve PM10 d?zeyleri ile solunum fonksiyonlar?ndaki d???kl?k aras?nda ili?ki bulmu?lard?r (17). Bizim olgular?m?zda riskli i? kolunda ?al???yor olman?n solunum fonksiyonlar?nda ve posteroanterior akci?er grafisinde farkl?l?k yaratmamas? olgu say?m?z?n azl???ndan kaynaklanabilece?i hem de ?al???lan i?teki s?re ve sigara kullan?m? ile ili?kili olabilece?i d???n?ld?.

T?t?n ve mam?llerinin kullan?m? ve bunlara ba?l? hastal?klar ?zellikle geli?mekte olan ?lkelerde giderek artmaktad?r. Gen?lerde kullanmaya ba?lama daha k???k ya?lara kaym??t?r. Olgular?m?zda sigara kullan?m? a??s?ndan istatistiksel farkl?l?k yoktu, ancak riskli i? kolunda ?al??anlarda aktif sigara kullan?m? ve kullanm?? olma daha fazla idi. Ayn? zamanda sigara i?imi T?rkiye genelinden daha fazla oranda idi. ?lkemizde 2008 y?l?nda 15 ya? ?zeri 9030 yeti?kinde yap?lan K?resel Yeti?kin T?t?n Ara?t?rmas? kapsam?nda (Kentsel 4584, k?rsal 4446) aktif t?t?n i?me oran? genel olarak %31.2, erkeklerde %47.9, kad?nlarda %15.2 olarak saptanm??t?r (20). Bizim olgular?m?zda toplamda aktif sigara i?icilik oran? %53.5, riskli i? grubunda ?al??anlarda %56, kontrol grubunda ise %44.9 idi. Genel olarak t?m ?al??anlarda sigara kullanma oran? ortalaman?n ?st?nde idi. Bu nedenle hepsine birebir g?r??me ile sigaran?n zararlar?, b?rakman?n faydalar? ve b?rakma y?ntemleri hakk?nda bilgi verildi. Ba?vurabilecekleri sigara b?rakma polikliniklerinin yerleri belirtildi. ?of?rlerde, park-bah?e ?al??anlar?nda, temizlik i??ilerinde aktif i?icilik oran? daha y?ksekti. Bu ?al??anlarda a??k alanda ?al??ma nedeniyle ?al??ma s?ras?nda sigaraya ula??m ve kullanma olana??n?n daha fazla olmas?n?n buna yol a?t??? d???n?ld?.

Sonu? olarak, olgular?m?zda riskli i? kolunda ?al???yor olmak solunumsal semptomlar, solunum fonksiyonlar? ve posteroanterior akci?er grafisi bulgular?na yans?yan anlaml? de?i?ikliklere yol a?masa da, bu ?al??anlar?n uzun d?nemde akci?er sa?l?klar?n?n korunmas? a??s?ndan takibinin yap?lmas? ve y?nlendirilmesi ?nem kazanmaktad?r. Ayn? zamanda sigara kullan?m? da akci?er sa?l??? a??s?ndan risk olu?turmaktad?r. ?al??anlara bu a??dan bilgilendirme yap?lmas? ve sigara kullan?m?n?n b?rakt?r?lmas?n?n te?vik edilmesi bu taraman?n en ?nemli kazan?m? olmu?tur.

?IKAR ?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Turkey's Approach to air Pollution and Climate Change Issues Health Issues. Ministry of Health General Directorate of Primary Health Care. Publication number: 811. Ankara 2010.
  2. Overview of Air Pollution. Refik Saydam Hygiene Center of Environmental Health Research Institute. Date of access: 25.01.2012. Available from: www.rshm.gov.tr.
  3. Kunzli N, Perez L, Rapp R. Air Quality and Health. European Respiratory Society, September 2010. Date of Access: 27.01.2012. Available from www.ersnet.org
  4. Wilson R, Spengler J. Particles in Our Air, Concentrations and Health Effects. USA: Harvard University Press, 1996: 123-67.
  5. Brunekreef B, Holgate ST. Air pollution and health. Lancet 2002; 360: 1233-42.
  6. Rusznak C, Bayram H, Devalia JL, Davies RJ. Impact of the environment on allergic lung diseases. Clin Exp Allergy 1997; 27 (Suppl 1): S26-S35.
  7. Elbir T, Muezzinoglu A, Bayram A. Evaluation of some air pollution indicators in Turkey. Environ Int 2000; 26: 5-10.
  8. Bayram H. Air pollution problem in Turkey: sources, measures taken and the present satatus. Turkish Thoracic Journal 2005; 6: 159-65.
  9. U.S. Environmental Protection Agency. Six Common Air Pollutants. 2010 Date of Access: 22.01.2012. Available from: www.epa.gov/air/urbanair.html
  10. Ayd?nlar B, G?ven H, K?rksekiz S. What is air pollution, what are the methods of measurement and air quality modelling? Air pollution and modelling. Sakarya University, Department of Environmental Engineering 01.02.2009. Date of Access: 23.01.2012.
  11. ATS/ERS Task Force: Standardization of Spirometry. ERJ 2005; 26: 153-61.
  12. Kasznia-Kocot J, Kowalska M, Gorny RL, Niesler A, Wypych-Slusarska A. Environmental risk factors for respiratory symptoms and childhood asthma. Ann Agric Environ Med 2010; 17: 221-9.
  13. Cesaroni G, Badaloni C, Porta D, Forastiere F, Perucci CA. Comparison between various indices of exposure to traffic-related air pollution and their impact on respiratory health in adults. Occup Environ Med 2008; 65: 683-90. doi: 10.1136/oem.2007.037846
  14. K?m?s N, Albayrak S, Ellidokuz H, ??mr?n AH. Occupational and environmental exposures and relations with pulmonary health. Tuberk Toraks 2008; 56: 275-82.
  15. Karacan ?, Arbak P, ?z?ahin SI, ?lger F, Numano?lu N. Evaluation of occupational exposure in traffic policemen by pulmonary function tests, signs and symptoms related with pulmonary system. Respiratory 2001; 3: 276-81.
  16. G?l H, Gaga EO, D??ero?lu T, ?zden ?, Ayvaz ?, ?zel S, G?ng?r G. Respiratory Health symptoms among students exposed to different levels of air pollution in a Turkish City. Int J Environ Res Public Health 2011; 8: 1110-25. doi: 10.3390/ ijerph8041110.
  17. Schikowski T, Sugiri D, Reimann V, Pesch B, Ranft U, Kr?mer U. Contribution of smoking and air pollution exposure in urban areas to social differences in respiratory health. BMC Public Health 2008, 8: 179. doi: 10.1186/1471-2458-8-179.
  18. Peden DB. Mechanisms of pollution induced airway disease: in vivo studies. Allergy 1997; 52 (Suppl 38): S37-S44.
  19. Migliore E, Berti G, Galassi C, Pearce N, Forastiere F, Calabrese R, et al. Respiratory symptoms in children living near busy roads and their relationship to vehicular traffic: results of an Italian multicenter study (SIDRIA 2). Environmental Health 2009; 8: 27. doi: 10.1186/1476-069X-8-27.
  20. TurkStat, Global Adult Tobacco Survey, 2008. Yay?n No: 3324. Date of Access 26.09.2012. Available from: www.tuik.gov.tr

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Tu?ba G?KTALAY,

Celal Bayar ?niversitesi T?p Fak?ltesi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

MAN?SA - TURKEY

e-mail: tugbagoktalay@yahoo.com

Yazd?r