Yazd?r

Eri?kin ast?ml?larda atopik durum ile t?berk?lin yan?t? aras?ndaki ters ili?ki

F?sun ?AH?N1, Esra ERTAN YAZAR2, G?lden PA?AO?LU3, P?nar YILDIZ1

1 Yedikule G???s Hastal?klar? ve G???s Cerrahisi E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi,

3. G???sHastal?klar? Klini?i, ?stanbul,

2 Florence Nightingale Hastanesi, G???s Hastal?klar? B?l?m?, ?stanbul,

3 Ac?badem Hastaneler Grubu, G???s Hastal?klar? ve Allerji B?l?m?, ?stanbul.

?ZET

Eri?kin ast?ml?larda atopik durum ile t?berk?lin yan?t? aras?ndaki ters ili?ki

Giri?: Bu ?al??mada t?berk?loz infeksiyonu ile atopik ve nonatopik ast?m aras?ndaki ili?kinin ara?t?r?lmas? ama?lanm??tir.

Materyal ve Metod: Seksen alt? ast?ml? hasta ?al??maya al?nd?. Hastalar atopi varl???na g?re iki gruba ayr?ld?. Bunlardan allerji ?yk?s? ile birlikte standart inhalan allerjenlerle yap?lan prick testinde en az bir allerjene pozitif olan 71 hasta atopik ast?m grubu, allerji ?yk?s? olmayan ve prick testi negatif bulunan 15 hasta nonatopik ast?m grubu olarak ayr?ld?. Her iki hasta grubu i?in ya? ve cinsiyet bak?m?ndan benzer iki farkl? kontrol grubu olu?turuldu. T?berk?lin deri testi yap?ld?.

Bulgular: Bu ?al??mada di?er bir?ok ?al??madan farkl? olarak atopik ast?ml? grubun yan? s?ra nonatopik ast?ml? bir hasta grubu al?nd?. Atopik ast?ml?larda p?rifiye protein derivesi de?eri kontrol grubuna g?re anlaml? olarak d???kt? (p< 0.001). Nonatopik ast?ml?larda ise p?rifiye protein derivesi de?eri kontrol grubuna g?re daha d???k olmakla birlikte istatistiksel olarak anlaml? de?ildi. T?m hasta ve kontroller al?nd???nda, p?rifiye protein derivesi ortalama de?eri ile total IgE d?zeyleri aras?nda negatif korelasyon mevcuttu.

Sonu?: P?rifiye protein derivesi yan?t? atopik ast?ml?larda belirgin olarak bask?lanm?? olarak saptan?rken nonatopiklerde bask?lanma daha hafifti. Mikobakteri infeksiyonu veya BCG a??lamas?n?n, ya?am?n erken y?llar?nda ortaya ??kan atopik ast?m geli?im riski ?zerinde bask?lay?c? etkisi olabilecekken, daha ileri ya?larda ortaya ??kan nonatopik ast?m geli?imi ?zerinde ayn? etkiyi g?stermemesinin bu sonuca neden olmu? olabilece?i d???n?ld?.

Anahtar Kelimeler: Ast?m, t?berk?lin testi, t?berk?loz, BCG a??s?, eri?kin.

SUMMARY

Inverse relation between atopic status and tuberculin response in adult asthmatics

F?sun ?AH?N1, Esra ERTAN YAZAR2, G?lden PA?AO?LU3, P?nar YILDIZ1

1 Clinic of Chest Diseases, Yedikule Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital,

Istanbul, Turkey

2 Department of Chest Diseases, Florence Nightingale Hospital, Istanbul, Turkey,

3 Department of Chest Diseases and Allergy, Acibadem Hospitals Group, Istanbul, Turkey.

Introduction: We aimed to examine the relation between tuberculosis infection and both atopic and nonatopic asthma.

Materials and Methods: Eighty six patients with asthma were included. These patients were divided into two groups according to atopic status. Seventy one patients with positive prick tests to at least one aeroallergen together with history of allergy were named as atopic asthma group, and the other 15 patients with negative prick tests, who do not have any history of allergy were named as nonatopic asthma group. Two different control groups similar in terms of age and gender were taken for each group. Tuberculin skin test was done.

Results: As a different from most of the previous studies, we included nonatopic asthmatics besides atopic asthma group. PPD value in atopic asthma group was significantly lower (p< 0.001) than the control group. In nonatopic asthmatics, PPD value was also lower than the control group, but it wasn't statistically significant. When we take all patients and controls, negative correlation was seen between mean PPD value and total IgE levels.

Conclusion: PPD reactivity has been detected as remarkably suppressed in atopic asthma group while mildly suppressed in nonatopic asthmatics. The results may be affected by the fact that mycobacterium infection or BCG vaccination may have suppressive effect on atopic asthma development which comes out in early ages, but they don't have the same effect on nonatopic asthma development which comes out in elder ages.

Key Words: Asthma, tuberculin test, tuberculosis, BCG vaccine, adult.

Geli? Tarihi/Received: 15/05/2012 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 29/06/2012

G?R??

Ge?ti?imiz dekadlarda geli?mi? ?lkelerde allerjik hastal?klar?n ?iddetinde ve prevalans?ndaki art???n y?ksek hayat standartlar?, yo?un a??lama programlar? ve azalm?? infeksiyon s?kl??? ile ili?kili olabilece?i d???n?lm??t?r (1,2). Yap?lan t?m ?al??malara ra?men, d?nyadaki ast?m prevalans?n?n ?lkeler ve b?lgeler aras?nda ciddi farkl?l?k g?stermesinin nedeni halen tam olarak a??klanamam??t?r. Prevalans ?al??malar? ?lkemizde, b?lgesel farkl?l?klar olmakla birlikte, ast?m prevalans?n?n end?strile?mi? bat? ?lkelerine g?re daha d???k oldu?una i?aret etmektedir (3).

T helper (Th) lenfositler ast?m ve atopi geli?iminde en ?nemli rol? oynar. Yenido?an d?neminde imm?n yan?t Th2 y?n?ndedir; nonatopiklerde ya?am?n ilk birka? y?l?nda Th1 yan?t?na do?ru de?i?ir. Atopik olgularda ise Th2 yan?t? kaybolmaz. Baz? mikroorganizmalar, ?zellikle Mycobacterium tuberculosis gibi intrasel?ler patojenler Th1 yan?t?n? ind?kler ve interferon-gama (IFN-γ) sal?n?m?na neden olur (4). IFN-γ da Th2 yan?t?n? bask?lamada ve atopik hastal?k geli?imini ?nlemede b?y?k ?neme sahiptir. Bu nedenle t?berk?loz infeksiyonunun, Th1 yan?t?n? ind?kleyerek atopi geli?me riskini azaltabilece?i ?ne s?r?lm??t?r. T?berk?lin deri testi (TDT) yan?t? ile atopi aras?nda ters ili?kinin g?sterilmesi, nedensel bir ili?kiyi ortaya koyamamakla birlikte, bu tezin desteklenmesini sa?layacakt?r.

T?berk?loz infeksiyonunu g?stermede p?rifiye protein derivesi (PPD) ile yap?lan t?berk?lin deri testi yayg?n kullan?lan standart ve basit bir testtir. ?al??mam?zda TDT yan?t? ile atopik ve nonatopik ast?m aras?ndaki ili?kinin incelenmesi ama?lanm??t?r.

MATERYAL ve METOD

Bu ?al??maya Ocak 2008-Haziran 2008 tarihleri aras?nda Yedikule G???s Hastal?klar? ve G???s Cerrahisi E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi 3. G???s Hastal?klar? klini?ine ba?vuran, 86 ast?ml? hasta al?nd?. Ast?m tan?s? ulusal ve uluslararas? rehberlere uygun olarak tekrarlayan nefes darl???, h?r?lt? epizotlar? ?yk?s?yle ve pozitif hava yolu reversibilite testiyle kondu (FEV1'de 400 ?g salbutamol inhalasyonu sonras? %12 veya > 200 mL art?? olmas?) (5). ?al??maya bir y?ldan uzun s?redir ast?m semptomlar? olup klinik takipte olan hastalar al?nd?. Son bir ay i?inde atak ge?iren ve/veya sistemik steroid kullanan, spesifik allerjen imm?noterapisi uygulanm?? olan, kendisinde ya da ailesinde t?berk?loz ?yk?s? olan, ?ekilen akci?er grafisinde sekel ya da aktif patoloji saptanan hastalar ?al??ma d??? b?rak?ld?. Hastalardan allerjik semptomu (g?zde sulanma, ka??nma, yanma, s?k s?k hap??rma, burun ak?nt?s? veya t?kan?kl???, deride k?zarma, kabarma, ka??nma) veya ?yk?s? olan ve standart inhalan allerjenlerle yap?lan prick deri testinde en az bir allerjene pozitif reaksiyon veren 71 hasta atopik ast?m grubuna, testi negatif olan ve allerjik semptomu ya da ?yk?s? olmayan 15 hasta ise nonatopik ast?m grubuna al?nd?. Her iki hasta grubu i?in, ya? ve cinsiyet bak?m?ndan benzer iki ayr? kontrol grubu olu?turuldu. Kontrol gruplar?na kendisinde ve ailesinde atopi ve t?berk?loz ?yk?s? olmayan sa?l?kl? bireyler al?nd?. T?m hasta ve kontrollerden ayr?nt?l? anamnez al?nd?, fizik muayeneleri yap?ld?, direkt akci?er grafileri de?erlendirildi. T?m olgular?n BCG skarlar? kontrol edilip kaydedildi.

T?m hastalar ?al??ma hakk?nda bilgilendirildi, testler ?ncesi yaz?l? onamlar? al?nd?. ?al??ma, Helsinki Deklarasyonu, 2008 prensiplerine uyularak yap?ld?.

Deri Prick Testi

T?m ast?ml? hastalara klinikte ayn? hem?ire taraf?ndan standart 10 adet inhalan allerjenle deri prick testi yap?ld? (Dermatophagoides farinae, Dermatophagoides pteronyssinus, Aspergillus fumigatus, Alternaria, kedi, k?pek, ku? t?y? kar???m?, yabani ot, ?ay?r ve a?a? poleni kar???mlar?, ALK-Abell?, H?rsholm, Denmark). Pozitif kontrol olarak histamin hidroklorid, negatif kontrol olarak salin gliserol dil?ent kullan?ld?. On be? dakika sonra ayn? ki?i taraf?ndan test sonu?lar? de?erlendirilerek ≥ 3 mm ?dem varl???nda atopi pozitif olarak kabul edildi.

TDT

Test t?m hasta ve kontrol gruplar?na klinikte ayn? hem?ire taraf?ndan yap?ld? ve de?erlendirildi. ?n kolun ?n y?z?ne 0.1 mL (5 T?) PPD sol?syonu intradermal olarak uyguland?. End?rasyon ?aplar? 48-72 saat sonra ?l??l?p kaydedildi. Eritem g?z ?n?ne al?nmad?.

?statistiksel Analiz

Analizler SPSS 10.0 paket program? (SPSS, Chicago, IL, USA) kullan?larak yap?lm??t?r. Veriler ortalama ? standart sapma veya y?zde de?er olarak verilmi?tir. Gruplar aras? kar??la?t?rmalarda Student t-testi, Χ2 testi kullan?lm??t?r. Nonparametrik de?i?kenler i?in Spearman korelasyonu hesaplanm??t?r. Sonu?lar %95 g?ven aral???nda ve p≤ 0.05 anlaml? olarak kabul edilmi?tir.

BULGULAR

?al??maya atopik (n= 71) ve nonatopik (n= 15) ast?ml? olmak ?zere iki hasta grubu ile bu gruplara ya? ve cinsiyet bak?m?ndan e? iki ayr? sa?l?kl? kontrol grubu al?nd?. Atopik ve nonatopik ast?m gruplar?yla, sa?l?kl? kontrollerin genel ?zellikleri Tablo 1'de verildi.


Tablo 1

Atopik ast?m grubundaki 53 hastan?n prick testinde tek solunumsal allerjene kar?? pozitiflik saptan?rken, 18 hastada birden fazla solunumsal allerjene kar?? pozitif reaksiyon saptand?.

Atopik ast?ml? hastalarda TDT yan?t? 4.23 ? 5.4 mm, kontrol grubunda ise 10.27 ? 7.1 mm idi. Atopik ast?ml?larda TDT yan?t? kontrol grubuna g?re anlaml? olarak d???kt? (p< 0.001). Nonatopik ast?ml? hastalarda TDT yan?t? 6.0 ? 6.5 mm, kontrol grubunda ise 9.8 ? 7.7 mm idi. TDT yan?t? nonatopik ast?ml?larda kontrol grubuna g?re daha d???k olmakla birlikte aradaki fark istatistiksel olarak anlaml? de?ildi. Atopik grupta TDT yan?t? nonatopiklere oranla daha fazla bask?lanm?? olmakla birlikte farkl?l?k anlaml? d?zeyde de?ildi (p> 0.05).

End?rasyon ?ap?na g?re TDT yan?t? 10 mm e?ik de?er al?nd???nda atopik ast?ml? grupta ≥ 10 mm olan hasta oran?, kontrol grubuna g?re anlaml? olarak d???kt? (Tablo 2). Nonatopik ast?mla kontrol grubu aras?nda ise anlaml? fark saptanmad? (Tablo 3).


Tablo 2


Tablo 3

T?m hasta ve kontroller al?nd???nda TDT yan?t? ile total IgE aras?nda negatif korelasyon mevcuttu (r= -0.281, p= 0.004) (?ekil 1). BCG skarlar? incelendi?inde hasta ve kontrol gruplar? aras?nda fark saptanmad? (Tablo 4).


?ekil 1


Tablo 4

TARTI?MA

Bu ?al??ma atopik ast?ml?larda ya? ve cinsiyet e? de?er olan sa?l?kl? gruba g?re TDT yan?t?n?n anlaml? olarak d???k oldu?unu, bir ba?ka deyi?le t?berk?lin yan?t? ile atopik ast?m aras?nda ters bir ili?ki oldu?unu g?sterdi. Di?er yandan, nonatopik ast?ml?larda da TDT yan?t? kontrollere g?re d???k olmakla birlikte, farkl?l?k istatistiksel olarak anlaml? de?ildi. T?m hasta ve kontroller birlikte de?erlendirildi?inde, TDT ortalama de?eri ile total IgE d?zeyi aras?nda negatif korelasyon oldu?u g?r?ld?.

Geli?mi? ?lkelerde allerjik hastal?klar?n ?iddetinde ve prevalans?ndaki art???n y?ksek hayat standartlar?, yo?un a??lama programlar? ve azalm?? infeksiyon s?kl??? ile ili?kili olabilece?i d???n?lm??t?r (1,2). Bu hipotezden yola ??k?larak, g?n?m?ze kadar infeksiyonlarla ?zellikle de t?berk?loz infeksiyonuyla atopi aras?ndaki ili?kiyi ara?t?ran ?ok say?da ?al??ma yay?nlanm??t?r. ?lk olarak 1997 y?l?nda, Shirakawa ve arkada?lar?n?n Japonya'da ?ocuklar ?zerinde yapt?klar? ?al??mada, TDT pozitif ?ocuklarda negatif olanlara g?re atopi prevalans? daha d???k saptanm??t?r. Ayr?ca TDT pozitif ?ocuklarda IgE ve Th2 k?kenli sitokinlerin (IL-4, IL-10 ve IL-13) d?zeyleri daha d???k, Th1 k?kenli IFN-γ d?zeyi ise daha y?ksek bulunmu?tur (6). Bu ?al??may? takiben yap?lan deneysel ?al??malarda da benzer sonu?lar elde edilmi?tir (7,8). Erb ve arkada?lar? fare modelinde intranazal Mycobacterium bovis-BCG infeksiyonunun ovalbumin (OVA) ile ind?klenmi? hava yolu eozinofilisini infekte olmayan kontrollere g?re azaltt???n? ve bu azalman?n T h?crelerinde interl?kin (IL)-5 ?retimindeki azalmayla korele oldu?unu g?stermi?lerdir. ?al??man?n sonucunda BCG infeksiyonuna kar?? yan?t olarak Th1 h?crelerinden ?retilen IFN-γ'n?n akci?erdeki lokal inflamatuvar Th2 yan?t?n? bask?lad???n?, insanlarda da mikobakteri infeksiyonunun allerjik hastal?klar?n geli?imini ?nlemede potansiyel olabilece?ini vurgulam??lard?r (7). Bir ba?ka deneysel ?al??mada ise ?nceden Mycobacterium bovis-BCG ile infekte farelerde infekte olmayanlara g?re antijen-spesifik IgE ?retiminin ve pulmoner eozinofilinin bask?land???, Th1 k?kenli IL-12 ve IFN-γ ?retimi artarken, Th2 k?kenli IL-5 ?retiminin azald??? g?sterilmi?tir (8). ?al??mam?z bu deneysel ?al??malar?n sonu?lar?n? klinik olarak destekler niteliktedir. Atopik ast?ml? olgular?n TDT yan?t?n?, hem kontrol grubuna hem de nonatopik ast?ml?lara g?re bask?lanm?? olarak saptad?k.

?zellikle BCG a??s? ile atopi aras?ndaki ili?kiyi ara?t?ran ?al??malar da mevcuttur. BCG a??lamas?n?n artm?? hava yolu reaktivitesi ve allerjik hastal?k geli?imini bask?lad??? deneysel olarak g?sterilmi?tir (9). Yine BCG a??s?n? takiben atopik ?ocuklarda IFN-mRNA ekspresyonunun artt??? ve Th1 bask?n yan?t?n elde edildi?i g?sterilmi?tir (10). Shirakawa ve arkada?lar?, klinik olarak BCG a??s?n?n atopi geli?iminde koruyucu etkisinin olabilece?ini savunurken sonras?nda yap?lan bir?ok ?al??mada ise BCG a??s? ile atopi geli?imi aras?nda herhangi bir ili?ki saptanmam??t?r (11,12,13,14,15,16). Almanya'da yap?lan bir ?al??mada Gr?ber ve arkada?lar?, erken infant d?nemde yap?lan BCG a??lamas?n?n atopi riskini azaltmad??? sonucuna varm??lard?r. Japonya'da ve Avrupa'da yap?lan ara?t?rmalar aras?ndaki ?eli?kili sonu?lar?n olas? nedenlerini ba?l?ca ?? fakt?rle a??klamaya ?al??m??lard?r. Bunlar, Japonya'da ve Avrupa'da uygulanan BCG a?? ve dozlar?ndaki farkl?l?klar, Japon ve Avrupal? ?ocuklar aras?nda BCG imm?nizasyonuna duyarl?l?kta genetik ve ?evresel farkl?l?klar, k?talar aras?nda ?evresel mikobakteri infeksiyonlar? a??s?ndan var olan farkl?l?klar olarak ?ne s?r?lm??t?r (12).

Amerika, Kanada, Yeni Zelanda ve Avrupa ?lkelerinin dahil oldu?u 85 merkezde y?r?t?len bir epidemiyolojik ?al??mada, ya?lar? 13-14 olan 235.477 ?ocukta t?berk?loz kay?t oranlar?yla ast?m ve rinokonjunktivit semptomlar? aras?nda negatif korelasyon saptanm??t?r. Bu ara?t?rmaya g?re t?berk?loz kay?tlar?nda her 100.000'de 25'lik art??, wheeze prevalans?nda %4.7'lik mutlak azalmayla ili?kilidir (17). ?lkemizde yap?lan bir ?al??mada da t?berk?loz infeksiyonunun aktif d?neminde halen mevcut allerjik hastal?k s?kl???, inaktif olgulara g?re daha d???k bulunmu?tur (18). Bu klinik ?al??malar?n sonu?lar?, t?berk?loz infeksiyonunun allerjik hastal?k geli?imini ?nleyebilece?i hipotezini desteklemektedir. Epidemiyolojik ara?t?rmalar?n sonu?lar?na g?re ?lkemizdeki ast?m prevalans?n?n d???k olmas?n?n bir nedeni de t?berk?loz infeksiyonu yayg?nl???n?n ve erken ya?ta t?berk?loz basili ile kar??la?ma oran?n?n fazla olmas?na ba?l? olabilir.

?lkemizde de t?berk?loz infeksiyonu ile atopi aras?ndaki ili?kiyi inceleyen birka? klinik ?al??ma mevcuttur. Eri?kin ast?ml? 31 olguda yap?lan ?al??mada bizim sonu?lar?m?zla uyumlu olarak t?berk?loz basiline maruziyetin atopi geli?imini azaltt??? sonucuna var?lm??t?r (19). Buna kar??n ?ocuklarda yap?lan ?al??malarda ise TDT yan?t? ile atopi aras?nda ili?ki saptanmam??t?r (20,21,22). Ayn? ?lkede yap?lan bu ?al??malarda farkl? sonu?lar elde edilmesinde ya? en ?nemli fakt?r gibi g?r?nmektedir. Bu da ?lkemiz gibi t?berk?loz prevalans?n?n halen y?ksek oldu?u ?lkelerde ya?la birlikte artan ?evresel mikobakteri maruziyetinin, TDT yan?t?nda ve atopi ile aras?ndaki ili?kiyi a??klamada BCG a??s? kadar ?nemli oldu?unu d???nd?rmektedir.

?al??mam?zda ast?m?n atopiden ba??ms?z bir fakt?r olup olmad???n? de?erlendirebilmek i?in, atopik ve nonatopik ast?m olmak ?zere iki ayr? hasta grubu al?nd?. ?in'de yap?lan ?al??mada da ast?m-rinitli hasta gruplar? atopik ve nonatopik olarak iki gruba ayr?lm??, t?berk?lin yan?t?, BCG skar varl??? ile gerek ast?m-rinit gerekse atopi varl??? aras?nda ili?ki saptanmam??t?r (13). ?al??mam?zda ?in'de yap?lan ?al??maya benzer ?ekilde atopik ve nonatopik ast?ml?larda TDT yan?t? a??s?ndan anlaml? farkl?l?k bulunmad?. Di?er yandan, bu ?al??madan farkl? olarak ?al??mam?zda kontrol grubu ile kar??la?t?r?ld???nda atopik gruptaki TDT bask?lanmas? anlaml? d?zeyde idi.

Sonu? olarak, t?berk?loz ve atopi aras?ndaki ili?kiyi inceleyen deneysel ?al??malarda t?berk?loz infeksiyonunun ve BCG a??s?n?n atopiye kar?? koruyucu olabilece?i konusunda olumlu sonu?lar elde edilmi?tir. Bu ve di?er baz? klinik ?al??malar bu sonucu destekler nitelikteyken baz? klinik ?al??malarda t?berk?loz infeksiyonu veya BCG a??s? ile atopi aras?nda ili?ki saptanmam??t?r. Bu nedenle klinik ve laboratuvar incelemelerin bir arada s?rd?r?ld??? daha fazla say?da nonatopik ast?ml? hastan?n dahil edildi?i yeni ?al??malar?n t?berk?loz infeksiyonu ve BCG a??s? ile atopi ve ast?m aras?ndaki ili?kiyi anlamada yard?mc? olabilece?i d???ncesindeyiz.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Bruce IN, Harland RW, McBride NA, MacMahon J. Trends in the prevalence of asthma and dyspnoea in first year university students, 1972-1989. Q J Med 1993; 86: 425-30. [?zet]
  2. Doll R. Health and the environment in the 1990s. Am J Public Health 1992; 82: 933-41. [?zet] [PDF]
  3. One? U, Sapan N, Somer A, Di??i R, Salman N, G?ler N, et al. Prevalence of childhood asthma in Istanbul, Turkey. Allergy 1997; 52: 570-5. [?zet]
  4. Yabuhara A, Macaubas C, Prescott SL, Venaille TJ, Holt BJ, Habre W, et al. TH2-polarized immunological memory to inhalant allergens in atopics is established during infancy and early childhood. Clin Exp Allergy 1997; 27: 1261-9. [?zet]
  5. Global Strategy for Asthma Management and Prevention. Global Initiative for Asthma (GINA), 2006. Available from www.ginasthma.org Date last updated. 2006.
  6. Shirakawa T, Enomoto T, Shimazu S, Hopkin JM. The inverse association between tuberculin responses and atopic disorder. Science 1997; 275: 77-82. [?zet]
  7. Erb KJ, Holloway JW, Sobeck A, Moll H, Le Gros G. Infection of mice with Mycobacterium bovis-Bacillus Calmette-Gu?rin (BCG) suppresses allergen-induced airway eosinophilia. J Exp Med 1998; 187: 561-9. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  8. Yang X, Wang S, Fan Y, Zhu L. Systemic mycobacterial infection inhibitis antigen-specific immunoglobulin E production, bronchial mucus production and eosinophilic inflammation induced by allergen. Immunology 1999; 98: 329-37. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  9. Herz U, Gerhold K, Gr?ber C, Braun A, Wahn U, Renz H, et al. BCG infection suppresses allergic sensitization and development of increased airway reactivity in an animal model. J Allergy Clin Immunol 1998; 102: 867-74. [?zet]
  10. Ozer A, T?kenmez F, Biricik A, Barlan IB, Cirakoglu B, Ba?aran MM. Effect of BCG vaccination on cytokine mRNA expression in atopic children with asthma. Immunol Lett 2003; 86: 29-35. [?zet]
  11. Jang AS, Son MH. The asssociation of airway hyperresponsiveness and tuberculin responses. Allergy 2002: 57: 341-5. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  12. Gr?ber C, Kulig M, Bergmann R, Guggenmoos-Holzmann I, Wahn U; MAS-90 Study Group. Delayed hypersensitivity to tuberculin, total immunoglobulin E, specific sensitization, and atopic manifestation in longitudinally followed early Bacille Calmette-Gu?rin-vaccinated and nonvaccinated children. Pediatrics 2001; 107: E36. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  13. Li J, Zhou Z, An J, Zhang C, Sun B, Zhong N. Absence of relationships between tuberculin responses and development of adult asthma with rhinitis and atopy. Chest 2008; 133: 100-6. [?zet]
  14. von Hertzen LC, Haahtela T. Could the risk of asthma and atopy be reduced by a vaccine that induces a strong T-helper type 1 response? Am J Respir Cell Mol Biol 2000; 22: 139-42. [?zet] [PDF]
  15. Alyasin S, Katibeh P, Asadi S. The Relationship between tuberculin response, BCG vaccine scar and asthma. Iran J Allergy Asthma Immunol 2009; 8: 205-10. [?zet]
  16. Balicer RD, Grotto I, Mimouni M, Mimouni D. Is childhood vaccination associated with asthma? A meta-analysis of observational studies. Pediatrics 2007; 120: e1269-77. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  17. von Mutius E, Pearce N, Beasley R, Cheng S, von Ehrenstein O, Bj?rkst?n B, et al. International patterns of tuberculosis and the prevalence of symptoms of asthma, rhinitis, and eczema. Thorax 2000; 55: 449-53. [?zet] [PDF]
  18. Mungan D, Sin BA, Celik G, G?rkan OU, Acican T, Misirligil Z. Atopic status of an adult population with active and inactive tuberculosis. Allergy Asthma Proc 2001; 22: 87-91. [?zet]
  19. Keskin SB, Demir A, Tasdogen N, Kose T, ?elikten E. The relation between exposure to tuberculosis and atopy. Akci?er Ar?ivi 2004; 5: 125-9. [?zet]
  20. Yilmaz M, Bing?l G, Altinta? D, Kendirli SG. Correlation between atopic diseases and tuberculin responses. Allergy 2000; 55: 664-7. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  21. Nuhoglu Y, Nuhoglu C, Ozcay S. The association between delayed type hypersensitivity reaction to Mycobacterium tuberculosis and atopy in asthmatic children. Allergol Immunopathol 2003; 31: 14-7.
    [?zet]
  22. Eifan AO, Akkoc T, Ozdemir C, Bahceciler NN, Barlan IB. No association between tuberculin skin test and atopy in a bacillus Calmette-Gu?rin vaccinated birth cohort. Pediatr Allergy Immunol 2009; 20: 545-50. [?zet]

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. F?sun ?AH?N,

Yedikule G???s Hastal?klar? ve

G???s Cerrahisi E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi,

Zeytinburnu, ?STANBUL - TURKEY

e-mail: fusunsahin19700@hotmail.com

Yazd?r