Yazd?r

H?zl? g?z hareketleri ile ili?kili obstr?ktif uyku apne sendromu:
Antropometrik ve polisomnografik bulgular

H?seyin LAKADAMYALI1, Selma FIRATG?VEN2, B?lent ??FT??3, F?sun ?NER EY?BO?LU4

1 Ba?kent ?niversitesi Alanya Uygulama ve Ara?t?rma Merkezi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Antalya,

2 Atat?rk G???s Hastal?klar? ve G???s Cerrahisi E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi, G???s Hastal?klar? Klini?i, Ankara,

3 Atat?rk G???s Hastal?klar? ve G???s Cerrahisi E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi, Uyku Merkezi, Ankara,

4 Ba?kent ?niversitesi T?p Fak?ltesi, G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?, Ankara.

?ZET

H?zl? g?z hareketleri ile ili?kili obstr?ktif uyku apne sendromu: Antropometrik ve polisomnografik bulgular

Giri?: Obstr?ktif uyku apne sendromu, uyku esnas?nda ?st solunum yollar?nda epizodik daralma ve buna e?lik eden oksijen desat?rasyonuyla karakterize bir sendromdur. H?zl? g?z hareketleri (REM) ile ili?kili obstr?ktif uyku apne sendromu ise uykuda solunum bozuklu?unun alt grubunu olu?turmaktad?r ve %10-36 oran?nda rastlanmaktad?r. Bu ?al??mada ama?lanan REM ile ili?kili obstr?ktif uyku apne sendromunun s?kl???n?, antropometrik ve poligrafik ?zelliklerini geni? bir pop?lasyonda analiz ederek literat?re katk? sa?lamakt?r.

Materyal ve Metod: Polisomnografi kayd? al?narak kesin obstr?ktif uyku apne sendromu tan?s? alan toplam 427 olgu [332'si (%77.4) erkek, 95'i (%22.6) kad?n] ?al??maya al?nd?.

Bulgular: T?m olgular?n 108 (%25.3)'i REM ile ili?kili obstr?ktif uyku apne, 319 (%74.7)'u ise REM ile ili?kisi olmayan obstr?ktif uyku apne sendromu idi. Her iki grup aras?nda ya? ve cinsiyet a??s?ndan farkl?l?k yoktu. Y?zeyel uyku REM ile ili?kili olmayan grupta, derin dinlendirici uyku (Non-REM 3) ise REM ile ili?kili grupta daha uzundu. REM ile ili?kili grubun cinsiyet alt grup analizinde ise; kad?n cinsiyetini ta??yan bireylerde erkek bireylere g?re beden kitle indeksinin daha y?ksek oldu?u saptand?.

Sonu?:REM ile ili?kili obstr?ktif uyku apneye hafif ve orta ?iddetteki obstr?ktif uyku apne sendromu olgular?nda daha s?k rastlanmaktad?r ve REM ile ili?kili obstr?ktif uyku apne sendromunda erkek/kad?n oran? toplumdaki obstr?ktif uyku apne sendromu prevalans?ndan farkl? de?ildir.

Anahtar Kelimeler: REM, cinsiyet, obstr?ktif uyku apne.

SUMMARY

Rapid eye movement related obstructive sleep apnea syndrome: antropometric and
polysomnographic findings

H?seyin LAKADAMYALI1, Selma FIRATG?VEN2, B?lent ??FT??3, F?sun ?NER EY?BO?LU4

1 Clinic of Chest Diseases, Alanya Practice and Research Center, Baskent University, Alanya, Turkey,

2 Clinic of Chest Diseases, Ataturk Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital,

Ankara, Turkey

3 Sleep Center, Ataturk Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital, Ankara, Turkey,

4 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Baskent University, Ankara, Turkey.

Introduction: Obstructive sleep apnea syndrome is characterized by episodic narrowing of the upper respiratory ways accompanied by an oxygen desaturation during sleep. REM-related obstructive sleep apnea syndrome, comprises a subgroup of sleep disordered breathing with a 10-36% frequency. The aim of the present study is to analyze the frequency, the antropometric and polygraphic features of REM-related obstructive sleep apnea syndrome.

Materials and Methods: A total of 427 cases [332 males (77.4%) and 95 females (22.6%)] with definitive obstructive sleep apnea syndrome diagnosis with polysomnography records were included into the study.

Results: Of all the cases, 108 (25.3%) were REM-related sleep respiratory disorder. There was no difference between the two groups with regard to age and sex. However, the obstructive sleep apnea syndrome group non-related to REM demonstrated a more severe obstructive sleep apnea syndrome and a longer neck circumference. Superficial sleep was longer in the REM non-related group, while deep refreshing sleep (Non-REM 3) was longer in the REM-related group. The subgroup analysis of the REM-related group with regard to sex revealed a higher body mass index in the female subgroup.

Conclusion: REM-related sleep respiratory disorder is more often in mild-to-moderate obstructive sleep apnea syndrome cases, the male/female ratio of REM-related sleep respiratory disorder is not different from the obstructive sleep apnea syndrome prevalence in the community.

Key Words: REM, gender, obstructive sleep apnea.

Geli? Tarihi/Received: 10/06/2011 - Kabul Edili? Tarihi/Accepted: 10/11/2011

G?R??

Obstr?ktif uyku apne sendromu (OSAS), uyku esnas?nda ?st solunum yollar?nda epizodik daralma ve buna e?lik eden oksijen desat?rasyonuyla karakterize bir sendromdur (1). H?zl? g?z hareketleri (rapid eye movement; REM) ile ili?kili OSAS ise OSAS'?n bir alt grubudur ve %10-36 oran?nda rastlanmaktad?r (2,3,4,5). REM ile ili?kili OSAS'?n klinik, antropometrik ve polisomnografik verileriyle ilgili literat?rde ?eli?kili bilgiler mevcuttur (2,3,4,5). Bu ?al??mada ama?lanan, REM ile ili?kili OSAS'?n s?kl???n?, antropometrik ve poligrafik ?zelliklerini geni? bir pop?lasyonda analiz ederek literat?re katk? sa?lamakt?r.

MATERYAL ve METOD

Uyku merkezine uykuda solunum bozuklu?u ?n tan?s?yla ba?vuran ve polisomnografi kayd? al?narak OSAS tan?s? alan 18 ya? ?st? olgular, retrospektif olarak de?erlendirmeye al?nd?. Apne-hipopne indeksi (AH?) ≥ 5 olup, horlama, tan?kl? apne ve g?nd?z a??r? uyku hali gibi uykuda solunum bozuklu?u maj?r semptomlar? olanlar al?n?rken, bilinen uykuda solunum bozuklu?u tan?s? olup halen a??z i?i ara?, cerrahi i?lem ve/veya pozitif hava yolu bas?nc? tedavisi g?renler, uyku etkinli?i %70'in alt?nda olanlar ile gece kay?tlar?nda REM uyku s?resi toplam uyku s?resinin < %15 ve/veya REM kayd? < 30 dakika olgular ?al??ma d??? b?rak?ld?. Ayr?ca, uyku ve uyan?kl??? etkileyen, REM uyku ?zerine etkisi oldu?u bilinen, benzodiazepin t?revleri, narkotik grubu ila?lar ve alkol gibi maddeler t?ketenler ?al??ma d???nda tutuldu.

?al??maya al?nan t?m olgular polisomnografi kayd? ?ncesi ayr?nt?l? klinik de?erlendirmeye tabi tutulmu?tur. Bu de?erlendirmede uykuda solunum bozuklu?una ili?kin semptomlar (horlama, tan?kl? apne, g?nd?z a??r? uykululuk hali, sabah ba? a?r?s?, nokt?ri) ve ek hastal?klar (obstr?ktif, restriktif akci?er hastal?klar?, kardiyovask?ler hastal?klar) kaydedilmi?tir. G?nd?z a??r? uykululuk halinin de?erlendirilmesi i?in ise Epworth Uykululuk Skalas? (Epworth Sleepiness Scale; ESS) kullan?lm??t?r (6).

T?m Gece Uyku ?al??mas?

Hastalara 44 kanall? Compumedics marka E series (Avustralya) bilgisayarl? sistemiyle t?m gece polisomnografi kayd? yap?ld?. Polisomnografi; d?rt kanal elektroensefalografi (EEG), iki kanal elektrook?lografi (EOG), bir kanal submental kas elektromiyografi (EMG), iki kanal her iki anterior tibial kas ?zerine yerle?tirilen EMG, bir kanal oro-nazal hava ak?m? ?l??m? i?in nazal kan?l, bir kanal oro-nazal termal sens?r, iki kanal halinde toraks ve abdomende solunum ?abas?n? g?stermek amac?yla ind?ktif pletismografi, v?cut pozisyonunu tespit etmek amac?yla bir kanal "v?cut pozisyon" sens?r?, bir kanal parmak probu ile arteryel oksihemoglobin sat?rasyonu (SpO2) ?l?en pulsoksimetre ve e? zamanl? video kayd?n? i?ermektedir.

Uyku evreleri ve uykuda g?zlenen solunumsal olaylar?n de?erlendirilmesi "American Academy of Sleep Medicine (AASM)" taraf?ndan 2007 y?l?nda yay?nlanan rehbere g?re yap?lm??t?r. Apne oro-nazal hava ak?m?n?n en az 10 saniye s?reyle kesilmesi olarak tan?mland?. Hipopne ise oro-nazal hava ak?m?nda en az %50'lik bir azalmayla birlikte oksijen sat?rasyonunda %3'l?k bir azalma olmas? veya beraberinde arousal izlenmesi olarak tan?mland?. Arousal ise uyuyorken uyanmak veya daha y?zeyel bir uyku evresine d?nmek olarak tan?mland? (7).

Literat?rde kabul g?ren standart modele g?re olgular AH? ≥ 5-15/saat (hafif), AH?: 15-30/saat (orta) ve AH? > 30/saat (a??r) OSAS olarak s?n?fland?r?lm??t?r (8). Ayr?ca, uyku esnas?nda g?zlenen solunumsal olaylar?n hangi uyku evresinde ger?ekle?ti?inin anla??lmas? i?in REM uykusu (REM-AH?) ve non-REM uykusu (NREM-AH?) AH? de?erleri bilgisayar program?nda hesapland?. REM ile ili?kili OSAS tan?s? i?in literat?rde kabul g?ren REM-AH?/NREM-AH? > 2 form?l? kullan?ld? (2).

?statistiksel Analiz

?statistiksel analiz i?in Mann-Whitney U testi ve ki-kare testi kullan?lm??t?r. ?statistiksel anlaml?l?k p < 0.05 olarak kabul edilmi?tir. T?m istatistiksel analizler ise SPSS for Windows, version 11.0 (SPSS; Chicago, IL) kullan?larak yap?lm??t?r. Sonu?lar ortalama ? standart sapma de?eri bi?iminde raporlanm??t?r.

Bulgular

Ocak 2008-Ocak 2011 tarihleri aras?nda uykuda solunum bozuklu?u ?n tan?s?yla polisomnografi yap?lan 518 olgu de?erlendirildi. Olgular?n 91'i ?al??maya al?nma kriterlerini kar??lamad???ndan ?al??ma d??? b?rak?ld? ve kabul ko?ullar?n? sa?layan toplam 427 olgu de?erlendirmeye al?nd?. Olgular?n 332 (%77.5)'si erkek, 95 (%22.5)'i kad?nd?. Olgular?n ortalama ya?? 50.69 ? 12.74 y?l, beden kitle indeksi 32.69 ? 5.81 kg/m2 olarak hesapland?. T?m olgular?n AH? ortalamas? ise 36.03 ? 24.76/saat (5.6-116.10/saat) olarak bulundu. REM ile ili?kili OSAS olgular? ise t?m olgular?n %25.3 (108 hasta)'?n? olu?turmaktayd?.

Erkeklerin kad?nlara oran? (erkek/kad?n) 3.5 olarak bulundu. Bu olgular?n 108 (%25.3)'i REM ile ili?kili OSAS, 319 (%74.7)'u ise REM ile ili?kisi olmayan OSAS olarak saptanm??t?r. REM ile ili?kili OSAS hastalar?n?n ya? da??l?m? 49.18 ? 12.05 y?l, REM ile ili?kili olmayan hastalar?n ise 51.10 ? 12.91 y?l idi. Gruplar aras?nda ya? da??l?m? a??s?ndan istatistiksel farkl?l?k (p= 1.75) saptanmad?. Her iki grubun cinsiyet da??l?m?na bak?ld???nda da gruplar aras? farkl?l?k (p= 0.095) yoktu. Her iki grubu olu?turan bireylerin beden kitle indeksleri (REM ile ili?kili olmayan grupta 32.96 ? 5.92 kg/m2, REM ile ili?kili grupta 31.94 ? 5.55 kg/m2) aras?nda da anlaml? farkl?l?k (p= 0.116) yoktu (Tablo 1).


Tablo 1

REM ile ili?kili grupta OSAS ?iddeti, REM ile ili?kili olmayan gruba g?re daha d???kt? (p< 0.0001). REM ile ili?kili grubun OSAS ?iddetine g?re da??l?m? s?ras?yla 52 olgu hafif (52/108= %48.14), 47 olgu orta (47/108= %43.52) ve 9 olgu a??r (9/108= %8.34) iken, REM ile ili?kili olmayan grupta 45 olgu hafif (45/319= %14.10), 67 olgu orta (67/319= %21) ve 207 olgu a??r (207/319= %64.9) idi (?ekil 1).


?ekil 1

Uyku evreleri incelendi?inde ise REM uykusunun s?re ve oranlar? her iki grupta benze?irken (p= 0.909); non-REM evre 1 ve non-REM evre 2 uykusunun REM ile ili?kili olmayan grupta istatistiksel olarak anlaml? d?zeyde daha uzun (p= 0.006, p= 0.016), non-REM evre 3'?n ise REM ile ili?kili grupta daha uzun (p< 0.0001) oldu?u g?r?ld?.

Gruplarda kaydedilen en d???k oksijen sat?rasyonu (REM ile ili?kili olmayan grup %79.30 ? 12.62, REM ile ili?kili grup %83.83 ? 9.96, p= 0.001) ile gece boyunca ortaya ??kan ortalama oksijen desat?rasyon de?erleri (REM ile ili?kili olmayan grup %5.76 ? 3.33, REM ile ili?kili grup %4.07 ? 1.52, p< 0.0001) ise REM ile ili?kili olmayan grupta anlaml? olarak daha d???kt?. Her iki olgu grubunun uyan?kl?k oksijen sat?rasyon de?erleri (%95.24 ? 1.2'ye kar?? %95.91 ? 1.24) aras?nda ise farkl?l?k (p= 0.895) saptanmad? (Tablo 2).


Tablo 2

REM ile ili?kili OSAS ve REM ile ili?kisiz OSAS olgular?n?n g?nd?z a??r? uykululu?u Epworth uykululuk skalas? kullan?larak kar??la?t?r?ld???nda (7.8 ? 2.2'ye kar?? 8.6 ? 1.4) her iki grup aras?nda anlaml? istatistiksel farkl?l?k (p= 0.715) saptanmam??t?r.

REM ile ili?kili grubun cinsiyetlere g?re alt grup analizi yap?ld???nda ise, grubu olu?turan bireylerin 78 (%73.3)'inin erkek, 30 (%27.7)'unun kad?n oldu?u g?r?ld?. Erkek ve kad?n olgular?n ?zelliklerine bak?ld???nda ya?, AH?, uyan?kl?k oksijen sat?rasyonlar? ile gece ortalama oksijen desat?rasyon de?erleri aras?nda anlaml? farkl?l?k g?r?lmedi. Ancak REM ile ili?kili grubun kad?n cinsiyetini ta??yan bireylerde erkek bireylere g?re beden kitle indeksinin daha y?ksek oldu?u (34.66 ? 7.51 kg/m2'ye kar?? 30.99 ? 4.22 kg/m2, p= 0.002) saptand?. Gece kaydedilen en d???k oksijen sat?rasyonu de?eri ise kad?n grubunda daha d???kt? (%83.83 ? 5.39'a kar?? %86.52 ? 5.24, p< 0.02) (Tablo 3).


Tablo 3

TARTI?MA

Bu ?al??mada ama?lanan REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?u olgular?n?n antropometrik ve polisomnografik de?i?kenlerini farkl? ?iddette OSAS'? olan geni? bir grupta incelemektir. Sunulan ?al??man?n sonu?lar? ??yle s?ralanabilir:

1. REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?u hafif ve orta ?iddetteki OSAS olgular?nda daha s?k rastlanmaktad?r.

2. REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?unda erkek/kad?n oran? toplumdaki OSAS prevalans?ndan farkl? de?ildir.

3. Uykuda solunum bozuklu?unda boyun ?ap? artt?k?a OSAS ?iddeti a??rla?maktad?r.

4. REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?u ile REM ile ili?kisiz uykuda solunum bozuklu?u grubu kar??la?t?r?ld???nda subjektif g?nd?z a??r? uykululuk halinin her iki grupta farkl?l?k g?stermedi?i anla??lmaktad?r.

5. Her iki grubun uyku etkinlikleri, toplam uyku s?releri ve REM s?releri farkl?l?k g?stermemektedir.

6. REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?u grubunda cinsiyete g?re alt grup analizi yap?ld???nda erkeklere g?re kad?nlar?n biraz daha ya?l? ve beden kitle indekslerinin daha y?ksek oldu?u saptanm??t?r.

Uyku esnas?nda kaslarda ya?anan tonus d???kl??? ?zellikle REM evresinde pik yaparak atoniye neden olmakta ve dilat?r kas tonusunun d??mesiyle ise solunumsal olaylar daha kolay olu?maktad?r. Gece boyunca ya?anan bu olaylar bazen v?cut pozisyonu (supin) ve/veya uyku evresi (REM) ile ili?kili olabilir. REM ile ili?kili OSAS oran? ise t?m OSAS olgular?n?n %10-36's?n? olu?turmaktad?r (2,3,4,5).

Literat?rde ilk olarak REM ile ili?kili OSAS'?n ayr? bir sorun oldu?u 1996 y?l?nda Kass ve arkada?lar? taraf?ndan ortaya at?lm??t?r. OSAS ku?kusu olan ancak solunum s?k?nt?s? indeksi (Respiratory Distrubance Index; RDI) RDI < 10 olan, g?nd?z a??r? uyku hali tan?mlayan olgular?n ?nemli bir k?sm?n?n REM ile ili?kili OSAS oldu?unu g?stermi?ler, b?ylelikle REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?unun ayr? bir klinik durum oldu?unu iddia etmi?lerdir (9). Ancak bu ?al??madaki olgu say?s?n?n azl??? (sadece 34 olgu) dikkat ?ekicidir. REM ile ili?kili OSAS'?n daha geni? bir olgu grubunda incelendi?i ba?ka bir ?al??mada ise kad?nlarda OSAS'?n erkeklere g?re daha hafif ?iddette oldu?u ve kad?n grubunda kaydedilen solunum bozukluklar?n?n belirgin olarak REM uykusu ile ili?kili oldu?u g?sterilmi?tir. Bu nedenlerle REM ile ili?kili OSAS'?n kad?nlarda daha s?k rastland??? belirtilmi?tir (2). O'Connor ve arkada?lar? bu ?al??mada OSAS ?iddetinin belirlenmesinde g?n?m?z OSAS a??rl?k kriterlerinden olduk?a farkl? AH? de?erleri (hafif: 5-25/saat, orta: 26-50/saat ve a??r: > 50/saat) kullanm??lard?r (2). ?al??mam?zda g?n?m?z kriterleri de?il de O'Connor ve arkada?lar? OSAS ?iddet kriterlerini kullanm?? olsayd?k benzer cinsiyet farkl?l???ndan s?z edebilirdik. REM ile ili?kili OSAS prevalans?n?n kad?nlarda (55 ya? alt? ve 55 ya? ?zerinde) erkeklere g?re daha y?ksek oldu?unu g?steren ba?ka bir ?al??ma REM ile ili?kili grubun kad?n cinsiyetini ta??yan bireylerin daha ya?l? ve beden kitle indeksinin daha y?ksek oldu?u g?sterilmi?tir (4). ?al??mam?zla benzer ?iddet kriterlerine sahip bir ara?t?rmada ise yazarlar klinik bulgular ve uyku mimarisi a??s?ndan REM ile ili?kili OSAS'?n OSAS'tan farkl? olmamakla birlikte daha ?ok hafif ve orta ?iddette OSAS'l?lardan olu?tu?u g?sterilmi?tir. Hastal???n rastlanmas?nda cinsiyetler aras?nda bir farkl?l?k saptamam??lard?r. Klinik bulgular ile g?nd?z uykululu?un da REM ile ili?kili grupla ve REM ili?kisi olmayan OSAS aras?nda farkl? olmad???n? belirlemi?lerdir (3).

OSAS tan?s? alan toplam 419 hastan?n analiz edildi?i ara?t?rmada REM ile ili?kili OSAS olgular?n %32.9'unu olu?turmaktayd?. Bu grupta hafif ve orta ?iddetli OSAS daha s?k g?r?lmekteydi. REM ile ili?kili grupla REM ile ili?kili olmayan grup aras?nda semptomlar, g?nd?z a??r? uyku hali ve uyku mimarisi aras?nda bir farkl?l?k saptanmam??t?r. Yazarlar REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?unun OSAS'?n ba?lang?? evresi oldu?unu ve ?zellikle kad?nlar? etkiledi?ini; klinik bulgularla uyku mimarisi a??s?ndan OSAS'tan farkl? olmad??? g?r???ne varm??lard?r (4). ?al??mam?zdaki REM ile ili?kili OSAS grubunda AH? de?erinin REM ile ili?kili olmayan gruba g?re d???k olmas? da bu g?r??? destekler niteliktedir. REM ile ili?kili OSAS grubundaki olgular?n hastal?klar? biraz daha ilerledi?inde non-REM d?neminde solunum olaylar? da ba?layacak, b?ylelikle REM evresi ile olan ili?ki ortadan kalkacakt?r.

Kad?nlarda REM AH? de?erinin non-REM AH? de?erine g?re y?ksek olmas? non-REM uykusunda solunum olaylar?ndan korunmu? olduklar?n? d???nd?rmektedir. Non-REM uykusundaki bu korunman?n fizyolojik temelleri vard?r. Nedeni ise hava yolu direncinin kad?nlarda erkeklere g?re uyan?kl?ktan non-REM'e ge?erken daha az art?? g?stermesidir (10). Kad?nlarda ?st solunum yollar? a??kl???n? sa?layan kas grubundaki tonisite art??? progesteron hormonuyla ili?kili olabilir. Genioglossal kas tonusu progesteron de?eri ile pozitif korelasyon g?stermektedir (10). Bu duruma progesteronun, hipoksi ve hiperkapniye kar??, kemoresept?r duyarl?l???n? art?rarak solunum ?zerine uyar?c? etkisi de ilave edilebilir (11).

Ya? ve cinsiyette g?zlemlenen farkl? prevalans paterni ya?la birlikte ortaya ??kan non-REM ve REM AH? de?i?iminden olabilir. Solunumsal (REM/non-REM AH?) indekslerdeki ya?la birlikte ortalama de?i?im erkeklerde orant?l? iken, kad?nlarda orant?s?zd?r. Erkeklerde, ilerleyen her dekadla birlikte non-REM AH? %11.2, REM AH? ise %9 olarak artmaktad?r. Kad?nlarda ise bu oranlar %16 ve %5.7 d?zeyindedir. Sonu?ta ya?la ortaya ??kan bu orant?s?z non-REM AH?/REM AH? art??? REM ile ili?kili OSAS'?n erken ya?ta cinsiyetlerde prevalans farkl?l???na neden olmaktad?r (4). Koo ve arkada?lar? REM ve non-REM AH?'de ya?, cinsiyet ve obezite ile ortaya ??kan de?i?imin kad?n hormonlar?n?n non-REM'de solunum problemlerinin koruyucu etkisinden kaynakland???n? ileri s?rm??lerdir (4).

?st solunum yollar?nda tekrarlayan t?kanmalardan elbette obezite de sorumludur (12). Menopoz ?ncesi d?nemdeki obez kad?nlarda, hormonlar ?zellikle non-REM d?neminde ya?anabilecek solunum olaylar?n? ?nlerken REM'de etkisizdir. Bu nedenle kad?nlarda non-REM AH?-REM AH? ile kar??la?t?r?ld???nda beden kitle indeksinden daha az etkilenmektedir. Yani non-REM'de rastlanan OSAS REM'e g?re obeziteyle daha az ili?kilidir. Ger?ekten beden kitle indeksi de?erinde 5 ?nitelik art??la non-REM AH? kad?nlarda %13 oran?nda, REM AH? %17.1 oran?nda artarken; erkeklerde her iki indeksi %24.2 oran?nda art?rmaktad?r. Dahas?, REM ile ili?kili uykuda solunum bozuklu?u prevalans? kad?nlarda obeziteden daha az (kad?nlarda %8.6 azalmaya kar?? erkeklerde %21.8 azalma) etkilenmektedir (4).

E?er kad?n seks hormonlar? non-REM ile ili?kili OSAS'a kar?? koruyucu ise ya? en ?nemli belirte? olmal?d?r. Ger?ekten kad?nlarda non-REM AH? de?eri ya?la do?rusal ili?ki g?stermektedir (13).

?al??mam?z, retrospektif bir ?al??mad?r. Olgular?m?z?n toplumun genelini temsil edip etmedi?i sorusu sorulabilir. Ancak ?al??maya al?nan olgu say?s?ndaki y?kseklik, ?al??ma s?resinin uzun bir periyodu ve toplum bazl? ?nemli ?al??malarda saptanan erkek/kad?n oran? ile (3.5) ayn? olmas? ve REM ile ili?kili OSAS'?n ara?t?r?ld??? di?er ?al??malara benzer oranlar?n (%25.3) saptanmas? ?al??mam?zda elde edilen verilerin g?venilirli?ini art?rmaktad?r (1,2,3,4,5). G?nd?z a??r? uykululu?un de?erlendirmesinde subjektif bir test kullan?lm??t?r. Epworth ?l?e?i, uykululu?un de?erlendirilmesinde kullan?lan subjektif bir test olmakla birlikte hem klinikte en yayg?n kullan?lan hem de tedavi karar?n? vermede yol g?sterici olan en ?nemli testlerden biridir.

Geni? bir uykuda solunum bozuklu?u pop?lasyonunun klinik ve polisomnografik verilerinin analizinden elde edilen sonuca g?re; REM ile ili?kili OSAS daha ?ok hafif ve orta ?iddette olgularda g?r?lmekte ve cinsiyetler aras? prevalans farkl?l??? g?stermemektedir. REM ile ili?kili OSAS g?nd?z a??r? uykululu?u art?rmamaktad?r. Ayr?ca, REM ile ili?kili OSAS, uykuda solunum bozuklu?unun ayr? spesifik bir olgu oldu?unu g?steren yeterince veri yoktur. Buna kar??n t?m bu veriler REM ile ili?kili OSAS'?n uykuda solunum bozuklu?unun bir nevi ba?lang??/erken evresi oldu?unu d???nd?rmektedir.

?IKAR?ATI?MASI

Bildirilmemi?tir.

KAYNAKLAR

  1. Young T, Palta M, Dempsey J, Skatrud J, Weber S, Badr S. The occurrence of sleep-disordered breathing among middle-aged adults. N Engl J Med 1993; 328: 1230-35. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  2. O'Connor, Thornley KS, Hanly PJ. Gender differences in the polysomnographic features of obstructive sleep apnea. Am J Respir Crit Care Med 2000; 161: 1465-72. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  3. Haba-Rubio J, Janssens JP, Rochat T, Sforza E. Rapid eye movement-related disordered breathing: clinical and polysomnographic features. Chest 2005; 128: 3350-7. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  4. Koo BB, Dostal J, Ioachimescu O, Budur K. The effects of gender and age on REM-related sleep-disordered breathing. Sleep Breath 2008; 12: 259-64. [?zet]
  5. Campos-Rodriguez F, Fernandez-Palacin A, Reyes-Nunez N, Reina-Gonzalez A. Clinical and polysomnographic features of rapid-eye-movement-specific sleep-disordered breathing. Arch Bronconeumol 2009; 45: 330-4. [?zet]
  6. Johns MW. A new method for measuring daytime sleepiness: the Epworth Sleepiness Scale. Sleep 1991; 14: 540-5. [?zet]
  7. Iber C, Ancoli-Israel S, Chesson A, Quan SF (eds). 1st ed. Westchester, IL: American Academy of Sleep Medicine; 2007. The AASM manual for the scoring of sleep and associated events: rules, terminology, and technical specification.
  8. ASDA. Sleep-related breathing disorders in adults: recommendations for syndrome definition and measurement techniques in clinical research. Sleep 1999; 22: 667-89.
  9. Kass JE, Akers SM, Bartter TC, Pratter MR. Rapid-eye-movement-specific sleep-disordered breathing: a possible cause of excessive daytime sleepiness. Am J Respir Crit Care Med 1996; 154: 167-9. [?zet]
  10. Popovic R, White D. Upper airway muscle activity in normal women: influence of hormonal status. J Appl Physiol 1998; 84: 1055-62. [?zet] [Tam Metin] [PDF]
  11. Zwillich CW, Natalino MR, Sutton FD, Weil JV. Effects of progesterone on chemosensitivity in normal men. J Lab Clin Med 1978; 92: 262-9. [?zet]
  12. Bickelmann AG, Burwell CS, Robin ED, Whaley RD. Extreme obesity associated with alveolar hypoventilation: a Pickwickian syndrome. Am J Med 1956; 21: 811-8.
  13. Nishimura T. Serum sex steroid hormones in women with aging, and in the patients of climacteric syndrome and squamous cell carcinoma of the uterus. Nippon Sanka Fujinka Gakkai Zasshi 1982; 34: 1549-58. [?zet]

Yaz??ma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. H?seyin LAKADAMYALI,

Ba?kent ?niversitesi Alanya Uygulama ve

Ara?t?rma Merkezi,

G???s Hastal?klar? Anabilim Dal?,

ANTALYA - TURKEY

e-mail: lakadamyali@mynet.com

Yazd?r